Լաուրա Սարգսյան, Sputnik
Առավոտվանից Արմավիրի մարզում՝ Երևանից 35 կմ հեռավորության վրա գտնվող Ակնալիճ գյուղի մուտքի մոտ, մեքենաներ են կանգնած, տղամարդկանց բազմություն է հավաքվել։ Տարբեր գյուղերից ու քաղաքներից եզդիներն ու հայերը, հասարակ քաղաքացիներն ու պատգամավորները գյուղ են շտապում` հարգանքի տուրք մատուցելու եզդիների Շանհալայում իրագործած ցեղասպանության զոհերի հիշատակին։ Ակնալճում է գտնվում գլխավոր տաճարը՝ «Եզդիների սուրբը»։ Այդ ժողովուրդը պաշտում է արևը` հավատարիմ մնալով հին աշխարհից եկող իրենց կրոնին։
Ականատես Իրաքից
Ընկերների ու եղբայրների մոտ Հայաստան է եկել Շանհալայի իրադարձությունների ականատեսը` Ռանիմ Իբրահիմը։ Երեք տարի առաջ՝ օգոստոսի 2–ի լույս 3–ի գիշերը, նրա հարազատ գյուղ ներխուժեցին ջիհադականներն ու սարսափելի ջարդ իրագործեցին, որին զոհ գնացին մոտ 10 հազար մարդ։
«Մենք ողջ գիշեր ու մինչև առավոտ դիմադրում էինք, սակայն առավոտյան ռազմամթերքը սպառվեց։ Ով մեքենա ուներ` փախավ սարերը, մենք էլ` նրանց հետ։ Ես իննը երեխա ունեմ, մեծ որդիներս մնացին գյուղում` շարունակելով պաշտպանել մեր տները»,– Sputnik Արմենիային պատմեց Իբրահիմը։
Մոտ մեկ միլիոն եզդի սարերում տասը օր են անցկացրել` առանց ջրի ու սննդի։ Ինչ պատահեր՝ ուտում էին, միայն թե գոյատևեն։ Օգնության հասան տասներորդ օրը։ Ավելի ուշ դեպի Սիրիա միջանցք բացեցին, որտեղից և Իբրահիմի ընտանիքը փախավ Հայաստան։
Իբրահիմի հայրն էր հորդորել Հայաստան գնալ. ընտանիքում միշտ ասում էին, որ միակ մարդիկ, ովքեր կարող են հասկանալ այդ ցավն ու ապաստան տալ` հայերն են։ Նախ` նրանք քրիստոնյա են, հետո` ցեղասպանություն ապրած ժողովուրդ են։
«Հայաստանն ինձ հարազատ է դարձել, հայերը` եղբայրներ։ Մեզ միանգամից օգնեցին գյուղի բնակիչները. սնունդ ու հագուստ էին բերում, օգնում էին` ինչով կարող էին»,– ասաց Իբրահիմը։
2014 թվականի օգոստոսից հետո Հայաստանում ապաստան է գտել իրաքցի եզդիների 7 ընտանիք։ Սակայն այստեղ ոչ ոք չմնաց, չկարողացան հարմարվել այստեղի կյանքին, խանգարեց լեզվական պատնեշը։
Իբրահիմի ընտանիքը վերադարձավ Իրաք։ Ինչ-որ կերպ վերականգնվում են հոգեկան ու ֆիզիկական տանջանքներից հետո։ Մոռանալ սարսափը նրանք չեն կարող. աղջիկներին ստրկության էին վաճառում, տղաներին դաժանորեն սպանում` բացելով փորերն ու աղ լցնելով…
Հայաստանի եզդիները
Հայաստանում եզդիներն ապրում են արդեն ավելի քան մեկ դար, նրանցից ոմանք տեղափոխվել են 1894-1896 թվականների Թուրքիայի ջարդերի ժամանակ, մյուսները 1915–ին փախել հայերի հետ։
«Մենք մեզ բնիկ հայաստանցի ենք համարում։ Սա մեր հայրենիքն է, հայերն էլ մեր եղբայրներն ու ընկերներն են։ Մենք մեզ ազգային փոքրամասնություն չենք համարում»,– Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում ասաց շեյխ Ալյանսաբյան Շաբաբին։
Շեյխ Շաբաբին ծնվել ու մեծացել է Ակնալիճ գյուղում։ Հիմա ապրում է Ռուսաստանում` տնտեսական իրավիճակն է ստիպել տեղափոխվել այնտեղ։ Սակայն նա՛ որպես իսկական հայրենասեր, ամեն տարի Հայաստան է գալիս` տան գործերին հետևելու ու բարեկամներին այցելելու։
«Տեղի հայերից ոչ մի բանով չենք տարբերվում։ Նրանց հետ մեզ մի ազգ ենք համարում»,– հավելեց Շաբաբին։
Եզդիները արևապաշտ են։ Այս պահին Հայաստանում մոտ 35 հազար եզդի է ապրում։ Այսօր հայտնի մոսկվացի գործարար Միրզա Սլոյանի աջակցությամբ հայկական Ակնալիճ գյուղում Quba Mere Diwane տաճարն է կառուցվում։
Նոր, տարածաշրջանում ամենամեծ տաճարը կառուցվում է գրանիտից ու մարմարից։ Տաճարին կից գործելու են աղոթարան, կրոնական դպրոց ու թանգարան։
