Լաուրա Սարգսյան, Sputnik Արմենիա.
Հայաստանի և Վրաստանի նախագահների և նախարարների միջև Թբիլիսիում տեղի ունեցած բարձր մակարդակով հանդիպումներն ավելին են, քան երկու երկրների միջև տարեկան գործունեության արդյունքների ամփոփում, կարծում է Հայաստանի Պետական կառավարման ակադեմիայի տարածաշրջանային հետազոտությունների կենտրոնի գիտաշխատող Ջոնի Մելիքյանը։
Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանը դեկտեմբերի 25–ին երկօրյա պաշտոնական այցով մեկնել էր Վրաստան։ Այցի շրջանակում Սարգսյանը հանդիպումներ է ունեցել Վրաստանի բարձրագույն ղեկավարության հետ։
«Այցը ոչ միայն ամփոփել է 2017թ–ը։ Հանդիպումների քանակով, դրանց շարունակականությամբ այն կարելի է բեկումնային համարել, որը նոր էջ է բացում հայ-վրացական հարաբերություններում», – Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում ասաց Մելիքյանը։
Ասածի հաստատումը հանդիպումների օրակարգը և քննարկվող հարցերի փաթեթն է, ինչպես նաև Հայաստանի և Վրաստանի նախարարների առանձին հանդիպումները։ Սարգսյանի այցը համընկել է Վրաստանում Հայաստանի նոր դեսպան Ռուբեն Սադոյանի աշխատանքի հետ։ Դա յուրահատուկ խթան է դարձել դիվանագիտական ներկայացուցչության ակտիվ և արդյունավետ աշխատանքի համար, կարծում է փորձագետը։
Երևանը և Թբիլիսին ուրվագծել են համագործակցության խորացման համար հիմնական ուղղությունները. ապրանքաշրջանառության ավելացում, որը վերջին տարում աճել է 24 տոկոսով, էներգետիկա, երկրների տարանցիկ հնարավորություններ։ Սարգսյանը նաև առաջարկել է վրացի գործընկերոջն օգտվել Իրանի հետ Հայաստանի սահմանին ստեղծված ազատ առևտրի գոտուց` իր արտադրանքը Թուրքիա առաքելու համար։ Կուլուարային զրույցի թեմաներից է դարձել առաջին հերթին Հայաստանին անհրաժեշտ Վերին Լարսի այլընտրանքային ճանապարհը։
«Հարավային Օսեթիայի և Աբխազիայի տարածքով անցնող միջանցքները պոտենցիալ այլընտրանք են Վերին Լարսին, եթե Երևանին հաջողվի համոզել Մոսկվային և Թբիլիսիին անցնել 2011թ–ի ռուս-վրացական համաձայնագրի իրագործմանը առանց նախապայմանների», – ասաց Մելիքյանը։
Կողմերին մնում է միայն նստել բանակցությունների սեղանի շուրջ և պայմանավորվել համաձայնագրի կատարման մասին, ընդ որում` լրացուցիչ պահանջներ չառաջադրելով 2011թ–ին ստորագրված ռուս-վրացական համաձայնագրին։ Վրաստանում պետք է բացատրեն, որ համաձայնագրում նշված երթուղով տարանցումը և առևտուրը չի ենթադրում Աբխազիայի և Հարավային Օսեթիայի անկախության ճանաչում։ Ռուսաստանում պետք է պայմանավորվեն Աբխազիայի և Հարավային Օսեթիայի հետ իրենց տարածքներով ապրանքներ տեղափոխելու պայմանների մասին։
«Ակնհայտ է, որ Թբիլիսիում վրացական կողմը ներկայացրել է իրավիճակի իր տեսլականը և տեղեկացրել հայկական կողմին 2011թ–ի համաձայնագրի իրագործման շուրջ վերջին առաջընթացի և այլ նախագծերի իրագործման հնարավորության մասին», – կարծում է Մելիքյանը։
Սակայն Վրաստանի նախագահի աշխատակազմի նախկին ղեկավար Պետրե Մամրաձեն համոզված է, որ Լարսի այլընտրանքային ուղիների գործարկման հարցը կարող է լուծվել երկարաժամկետ հեռանկարում։ Քանի որ այսօր Աբխազիայի երկաթուղով և Ռոքյան թունելով այլընտրանքի մասին յուրաքանչյուր հիշատակման դեպքում Վրաստանում սկսվում է հիստերիա։
Անցած շաբաթ Վրաստանի վարչապետ Գեորգի Կվիրիկաշվիլիի հայտարարությունն այն մասին, որ հայկական ապրանքները ֆորսմաժորային իրավիճակներում կարող են անցնել Աբխազիայի և Հարավային Օսեթիայի տրանսպորտային միջանցքներով, բուռն զգացմունքներ առաջացնելով վրացական ընդդիմության մոտ, սկանդալ հրահրեց։
«Տարանցիկ գործառույթը բարդ հարց է։ Հենց շոշափվում է Աբխազիայի և Օսեթիայի տարածքով ճանապարհներ բացելու հարցը, հիստերիա է սկսվում։ Տրանսպորտային հոսքերը և տարանցիկ գործառույթը կաշխատեն միայն այն ժամանակ, երբ Վրաստանը ճանաչի այդ երկրների անկախությունը։ Սակայն երկրի կառավարությունը չի գնա դրան», – Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում ասաց Մամրաձեն։
Նրա խոսքով` իրավիճակը կարող է փոխվել, եթե Ռուսաստանը պայմանավորվի Աբխազիայի և Հարավային Օսեթիայի հետ։ Նա նաև չի բացառում, որ այդ խնդիրը դարձել է Սարգսյանի` Թբիլիսի կատարած այցի ժամանակ քննարկումների հիմնական թեմաներից մեկը։
«Վրաստանի ներկա իշխանությունների քաղաքականությունը` ընկերություն անել տարածաշրջանի բոլոր երկրների հետ, նման է Վրաստանի երկրորդ նախագահ Էդուարդ Շևարդնաձեն կառավարման շրջանին։ Նախկին նախագահը մեծ նշանակություն էր տալիս տարածաշրջանային համագործակցությանը, որպեսզի այստեղ` Հարավային Կովկասում, սերտ համագործակցություն հաստատվի և լուծվեն հակամարտությունների հետևանքով ծագած տարածաշրջանային խնդիրները», – ասաց Մամրաձեն։
Նա համոզված է, որ ընկերական բնույթի նման այցերը կարևոր են երկկողմ համագործակցության համար և քաղաքական նշանակություն ունեն։ Հայ-վրացական դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են 1992թ–ի հուլիսի 17–ին` համապատասխան համաձայնագրի ստորագրմամբ։
