https://arm.sputniknews.ru/20241215/meghrii-kazaknery-patmutjun--1-zhvora-papn-u-araqsi-api-nra-nvery-ruben-vardanjanin-83888501.html

Մեղրիի կազակները, պատմություն № 1. Ժորա պապն ու Արաքսի ափի նրա նվերը Ռուբեն Վարդանյանին

Մեղրիի կազակները, պատմություն № 1. Ժորա պապն ու Արաքսի ափի նրա նվերը Ռուբեն Վարդանյանին

Sputnik Արմենիա

Հետպատերազմական մանկության քաղցած տարիներին Ժորա Սարգսյանը երազանք է պահել՝ կառուցել այգի ունեցող տուն, որտեղ յուրաքանչյուրը կարող է վայելել բնությունն ու... 15.12.2024, Sputnik Արմենիա

2024-12-15T10:10+0400

2024-12-15T10:10+0400

2024-12-15T10:15+0400

ռուբեն վարդանյան

արաքս գետ

հեղինակներ

այգի

մեղրի

սյունիք

https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e8/0c/06/83715355_0:254:2736:1793_1920x0_80_0_0_42019ec3a2177184c254e26ae7f264da.jpg

«Կազակ» մականունը Ժորա Սարգսյանը ստացել է դեռևս հետպատերազմական տարիներին։ Այդ օրերին Մեղրի էին բերել հայտնի «Կուբանի կազակները» ֆիլմը, և տեղի տղաները, ոգեշնչվելով հերոսներից, այդպես անվանեցին իրենց 8-ամյա ընկերոջը։ Պատճառն ազարտն էր, որով նա առաջնորդում էր ընկերներին վազելու լեռներով կամ մտնելու կոլտնտեսության այգիներ ու դաշտեր՝ վարունգ կամ խնձոր թռցնելու ու ինչ-որ կերպ քաղցը հագեցնելու համար:Հայաստանի հարավում գտնվող քաղաքն ու հանքը 75 տարեկան են, բայց գլխավոր ռեսուրսը չի սպառվելՀենց այդ ժամանակ ծնվեց Ժորայի երազանքը՝ տուն կառուցել և շուրջն այգի հիմնել, որտեղ բոլորը կարող էին ցանկալի հյուր զգալ իրենց։Ավելի քան 60 տարի անց նա իր երազանքը կյանքի կոչեց։ Այսօր Ժորա պապի տունն ու այգին՝ «Կազակաշեն» անվամբ, հայտնի են ոչ միայն Մեղրիում, այլև նրա սահմաններից դուրս:Տասնամյակներ անցԻր հորը Ժորան երբեք չի տեսել․ նա մեկնել է ռազմաճակատ և անհետ կորել։ Այրիացած մայրը Կարճևան գյուղից տեղափոխվել է Մեղրի՝ աշխատանքի անցնելով պահածոների գործարանում, որը հայտնի էր ամբողջ հանրապետությունում։ Այնտեղ արտադրվում էր հայտնի թզի մուրաբան, այդ թվում՝ օդաչուների համար հատուկ պատվերներով։ Եվ ժամանակներն այնպիսին էին, որ ինչ-որ բան տուն տանելու մասին խոսք լինել չէր կարող։Աղքատ էին ապրում. ուտելիքը մի կերպ էր բավականացնում, բայց Ժորան չէր բողոքում. օրերով անհետանում էր կա'մ այգիներում, կա՛մ էլ, Աստված գիտի, թե որտեղ։«Մի տեղից հեռախոսի ապարատ էինք ճարել` մի կտոր մետաղալարով, և ես դրանով վազվզում էի սարերով ու ձորերով, «ջոկատիս» հրամաններ տալիս։ Այն ժամանակ տղաները վայրի ձևով էին խաղում. քարեր էին շպրտում իրար վրա՝ արյուն, կապտուկներ ... բայց, փառք Աստծո, վատ ճանապարհով չգնացի և չմոռացա երազանքիս մասին», - հիշում է Ժորան։60-ականների վերջին որոշեց տեղափոխվել Լենինգրադ։ Մեծ քաղաքում ապրեց ու աշխատեց ավելի քան 45 տարի, իսկ 2011-ին երեխաներին և թոռներին ասաց, որ ուզում է վերադառնալ հայրենիք: Տան համար նա տեղ ընտրեց Արաքսի բարձրադիր ափին, որը դեռ մանուկ հասակում էր սիրել։Շատ աշխատանք էր պահանջվում։ Սկզբում ստիպված էր մաքրել տարածքը շինաղբից, որն այստեղ էր 90-ականներից։ Հետո պետք էր հողը լցնել, բայց քարքարոտ Մեղրիում հող համարյա չես գտնի։ Տեղի հիվանդանոցի շինարարներն օգնեցին՝ շինհրապարակից հող բերեցին։ Ջուրը տուն տանելուն օգնեց Ճանշինի ղեկավարը։ Ժորա պապը խոստովանում է` հավաքած գումարը չէր հերիքի առանց այս և մյուս մարդկանց օգնության։Զգուշացե՛ք, երազանքներն իրականանում են2011 թվականից ի վեր Ժորա պապի այգում եղել են տասնյակ հազարավոր մարդիկ։ Մեկը զարմացել է, մեկը` հիացել, շատերն էլ եկել են պարզապես հաճույքի համար, բայց երբեմն, ավաղ, բառի ամենաանհավանական իմաստով։Զարմանալի բաներ շատ կան. ոչնչով աչքի չընկնող ճամփեզրից հանկարծ հայտնվում ես իսկական դրախտում, որտեղ արահետների երկայնքով աճում են թուզ, նուռ, արմավ և աշխարհի բոլոր ծաղիկները: Արահետը տանում է դեպի դիտահարթակ, որտեղից Արաքսն է` ասես ափի մեջ։«Ինչպե՞ս չզբոսնել հրճվանքով»,– հեգնանքով նկատում է Ժորա պապը և պատմում վերջին երկու դեպքերի մասին։Առաջինը տեղի է ունեցել վերջերս. «հյուրերը» եկել են, և տիրոջը ողջունելու համար ժամանակ «չվատնելով»` սկսել զբոսնել այգում՝ լուսանկարելով գեղեցիկ ծառերն ու գետի տեսարանը։ Աղջիկներից մեկը ծառից հասած նուռ է քաղել։«Անուշ լինի, բայց գոնե բարևեիք», - ասել է Ժորա պապը:Զրո արձագանք:Զբոսաշրջիկները հեռացել են նույնքան լուռ, որքան լուռ եկել էին՝ առանց շնորհակալություն ասելու։Չգնա՞նք ձիթապտղի. Մեղրին շուտով նոր բրենդ կունենաԵրկրորդ դեպքը եղել է մայիսին։ Դպրոցականներով ավտոբուսը մտել է այգի։ Տեսնելով ծառի վրա չհասունացած «ծիրանները»՝ նրանք մոլուցքով սկսել են պոկել դրանք։ Ճիշտ է, շուտով պարզել են, որ դրանք ամենևին էլ ծիրան չեն, այլ խակ նեկտարիններ՝ շատ դառը։ Մոտ կես կիլոգրամ պտուղ պոկելուց և գետնին գցելուց հետո երեխաները վազել են ավտոբուս: Ի հավելումն, նրանցից մեկը ծառի ճյուղերից մեկը կոտրել է։Արաքս գետի տեսարանը Մեղրիում՝ Ժորա Մկրտչյանի «Կազակաշեն» այգուց«Չդիմացա. նստեցի մեքենան, գնացի նրանց հետևից։ Հասա Մեղրիում, քաղաքային սուպերմարկետի մոտ։ Մոտեցա ու ասացի՝ ի՞նչ եք արել, երեխեք։ Ձեզնից ո՞վ է դա արել: Նրանցից մի աղջնակ մի տեսակ ցուցադրաբար ասաց՝ ես։ Այդ ժամանակ տղաները սկսեցին աքլորանալ աղջիկների առջև, բոլորը գոռալով ասում էին՝ ե'ս եմ արել, ե'ս եմ արել։ Եվ մեծահասակներից ոչ ոք սաստող ոչ մի խոսք չասաց նրանց», - հիշում է Ժորա պապը։Իսկ գետափին զբոսնում են աղջիկներ, զբոսնում են տղամարդիկ...Պետք է ասել, որ այդ դրվագների «հերոսները» տեղացի էին՝ Մասիսից և Կապանից։ Բայց, ինչպես Ժորա պապն է ասում, այդպիսի «կադրեր» կան ամբողջ Հայաստանում։ Նրանց մեջ կան և' Արաքսին նայելիս մտախոհ ծխողներ, և' իրենց «հետքը» ծխախոտի մնացորդներով ու այլ աղբով թողնողներ, և', իհարկե, քաղաքի աղջիկների հետ մինչև կեսգիշեր խրախճանք անողներ։Տուլացի վարպետ, հայ սպա․ Անդրանիկ Մարգարյանի համար անհնար ոչինչ չկաՄի պահ Ժորա պապի համբերության բաժակը լցվել է, և նա սկսել է նման «հյուրերին» վռնդել հենց դարպասի մոտից։ Հիմա դիտողություններ է անում նաև նրանց, ովքեր, վայելելով Արաքսի տեսարանը և նուռ, դեղձ կամ մուշմուլա ուտելով, մնացորդները նետում են ուր պատահի։Այս ամենը տեսնելով՝ նա սկսել է հատկապես ձգտել տեսնել լավը՝ թե' այս ափին, թե' իրանական, որն ամբողջ օրն աչքի առաջ է։«Այնտեղ ավելի քիչ աղբ են թափում և վախենում են գողանալ», - ասում է նա:«Աչքովս եմ տեսել, որ եթե անասունը գնում-հասնում է հարևանի տան մոտ, անմիջապես հետ են քշում, որ ուրիշի արտը չփչացնի։ Իսկ մերոնք կասեն՝ լավ է, էլի, թող ուրիշի հաշվին կշտանա։ Իհարկե, այնտեղ էլ գողեր կան, մեզ մոտ էլ կան շատ ազնիվ մարդիկ։ Պարզապես մենք մի տեսակ սովոր չենք հարգել ո'չ մեր օրենքները, ո'չ մեր երկիրը», - ավելացնում է Ժորա պապը։Եվ կրկին մոր մասին«Լավ մարդիկ էլ կան, առանց նրանց ո՞նց կլինի», - Ժորա պապն անմիջապես հիշում է մորը: Հայրենի Կարճևանում, պատմում է, տները հայտնի էին իրենց մաքրությամբ. տանտիրուհիները գրեթե ամեն օր պատերն ու աստիճանները մաքրում էին ավազով։«Շնորհակալ եմ նրան, որ այդ մաքրությունն ինձ էլ է փոխանցել»,-ասում է 83-ամյա Ժորան:Հիշում է նաև իր հյուրերին, որոնք հարյուրավոր կիլոմետրեր են անցնում Հայաստանի տարբեր անկյուններից և արտերկրից՝ իրեն բարի խոսք ասելու և բնությունը վայելելու համար:«Գալիս են, կանգնում, նայում պայծառ դեմքերով... նայում ես նրանց ու ամեն վատ բան միանգամից մոռանում։ Եթե դարպասները փակեմ, ո՞ւմ համար է լինելու այս ամենը», –ասում է։Նվեր Ռուբեն ՎարդանյանինԺորա պապը մի հյուրի սպասում է հատուկ կարոտով՝ դա Ռուբեն Վարդանյանն է (գործարար և բարերար, Արցախի նախկին պետնախարար, գտնվում է Բաքվի բանտում,-խմբ.)։ 4 տարի առաջ հասկանալով, որ իր հարազատներն այստեղ չեն ապրելու, Ժորա պապը որոշել է վաճառել իր «Կազակաշենը»։ Խնդրել է ճիշտ այնքան գումար, որքան ներդրել է տան և այգու համար։ Վարդանյանը, որը մեկ անգամ չէ, որ եղել է այստեղ և միշտ մեծ հաճույքով, համաձայնել է, բայց պայմանով։Հիմա նա Վարդանյանի համար տաղավար է կառուցում այգու ամենագեղեցիկ անկյունում։ Եվ միակ բանը, որի մասին երազում է, ապրելն է մինչև այն օրը, երբ սիրելի հյուրը, իսկ հիմա նաև նոր տերը, կվերադառնա և կտեսնի իր համար պատրաստված նվերը։«Անորսալի Ժանը». կես դար անց հայ շինարարի համար ԲԱՄ-ը դեռ շարունակվում է

արաքս գետ

մեղրի

սյունիք

2024

Լուրեր

am_HY

ռուբեն վարդանյան, արաքս գետ, հեղինակներ, այգի, մեղրի, սյունիք