Արման Վանեսքեհյան՝ Sputnik Արմենիայի քաղաքական վերլուծաբան
Ինչպես և սպասվում էր, այն բանից հետո, երբ Հայաստանի արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանն այցելեց Իսրայել, Իրանի արձագանքը երկար սպասեցնել չտվեց: Բառացիորեն մի քանի օր հետո Թեհրանից հնչեց բավական լուրջ նախազգուշացում:
Իրանցիները չեն զսպել զգացմունքները, թեև հասկանում են՝ ինչն ինչոց է
Նախազգուշացում հնչեցրել է այդ երկրի ԱԳՆ մամուլի քարտուղար Բահրամ Քասեմին: Մյուս կողմից, կարելի է վստահ լինել, որ Իրանի նման երկրում դիվանագիտական գնահատականները չեն կարող հնչել ԱԳՆ մամուլի քարտուղարի շուրթերից՝ առանց բարձրադիր կառույցների իմացության: Ամեն դեպքում, դա ԱՄՆ-ը չէ իր Պսակիով…
Պատասխանելով Հայաստանի ԱԳՆ ղեկավարի՝ Իսրայել կատարած այցի մասին հարցին՝ Բահրամ Հասեմին խորհուրդ է տվել ավելի ուշադիր վերաբերվել սեփական պահվածքին կովկասյան տարածաշրջանում:
Ճիշտ է, Հասեմին ասել է նաև, որ Իրանը նախընտրում է չմիջամտել այլ երկրների ներքին գործերին: Մյուս կողմից, նախազգուշացրել է, որ իրանցիները գիտեն, թե ինչ է «սիոնիստական ռեժիմը» և, որ այն հնարավոր ամեն ինչ անում է տարածաշրջանում իրավիճակը և կայունությունը պայթեցնելու համար:
Թեհրանի նման արձագանքը հայ-իսրայելական հարաբերությունների աշխուժացման նկատմամբ, որոնք ավելի քան 25 տարի խորը քնի մեջ էին, զարմանալի չէ:
Հատկապես հիմա, երբ երկու տարածաշրջանային գերտերությունները նպատակադրված այնքան են սրել իրենց փոխհարաբերությունները, որ ռազմական առճակատմանը գրեթե բան չի մնացել:
Սիրիական մսաղացը վերջացավ Իրանի տարած հաղթանակով…
Իսրայելը հիմա չափազանց անհարմար վիճակում է թեկուզ այն պատճառով, որ բոլոր այն խժդժությունների արդյունքում, որոնց հանգեցրել է սիրիական քաղաքացիական պատերազմը, Իրանը ցամաքային ճանապարհ է ստացել մինչև սիրիա-իսրայելական սահման: Առավել ևս, որ իսրայելացիներն այն ուժերից մեկն են, որոնք հրահրել են Սիրիայում քաղաքացիական պատերազմը՝ հույս ունենալով, որ Բաշար Ասադի ռեժիմը կտապալվի և կարելի կլինի աղմուկի ներքո վերջնականապես լուծել, օրինակ, Գոլանյան բարձունքների հետ կապված հարցերը:
Լիովին հիմնավորված կասկածներ են եղել, որ ինչպես ԱՄՆ-ը, այնպես էլ Իսրայելը և Թուրքիան ֆինանսական օգնություն են ցուցադրել, զենք և զինամթերք մատակարարել այն սիրիական ընդդիմադիրներին, որոնք գործարքի են գնացել Իսլամական պետության և Ջեբհաթ ան Նուսրայի հետ:
Արևմուտքը, առաջին հերթին, ԱՄՆ-ը և Իսրայելն աչք են փակել դրա վրա՝ հույս ունենալով, որ ահաբեկչական խմբավորումներով կզբաղվեն միայն նրանից հետո, երբ գահընկեց կանեն Սիրիայի օրինական նախագահ Բաշար Ասադին:
Իրավիճակը երկրում այլ կերպ է դասավորվել, քան նախատեսել են Արևմուտքում. սկզբից ահաբեկչական խմբավորումների դեմ պատերազմել են իրանական կամավորական ջոկատները, որոնց, իհարկե, աջակցել է Իրանը: Հետո պաշտոնական Դամասկոսն, ընդհանրապես, ձիով քայլ է արել՝ խնդրելով Ռուսաստանի օգնությունը, որը որոշում է կայացրել օգնել եղբայրական սիրիական ժողովրդին:
Այն պահից ի վեր, երբ Սիրիայի տարածքում տեղակայվել են ռուսական ռազմական-տիեզերական զորքերը, սիրիական պատերազմի ընթացքը կանխորոշված էր:
… Եվ Արևմուտքի պարտությամբ (առաջին հերթին՝ Իսրայելի)
Արդյունքում այնպես է ստացվել, որ այսօր իրանցիները հաղթողների դիրքերից կարող են թույլ տալ իրենց թելադրել նման պայմաններ: Առավել ևս, որ Սիրիայի օրինական ղեկավարությունը պատրաստ է աջակցել նրանց բոլոր հարցերում: Եվ ահա Իրանը սկսում է ռազմաբազայի շինարարությունը՝ ընդամենը Դամասկոսից 15 կմ հեռավորության վրա, և այդ մասին բավականին տագնապալի նոտաներով պատմում է BBC-ն:
Միաժամանակ, Թեհրանում հայտարարություն է հնչում է այն մասին, որ երկրի ռազմական արդյունաբերությունը սկսում է արտադրել ծանր ռմբակոծիչներ, որոնք մինչև հիմա իրանցիները չէին արտադրել: Դրանց անհրաժեշտությունն ուղղակի չէր ծագել, քանի որ նրանք, հիմնվելով օդանավակայաններում՝ հավանական «աշխատանքի վայրից» հեռու, դարձել են թեթև թիրախ հակառակորդի համար:
Հիմա Իրանը կառուցում է (եթե այդ տեղեկատվությունը հավաստի է) ռազմական բազա Դամասկոսի շրջակայքում՝ վիճելի տարածքներից ոչ հեռու…
Ակնա՞րկ է: Իհարկե, ընդ որում՝ բավական թափանցիկ: Դա նշանակում է, որ Իրանն, ընդհանրապես, մտադիր չէ սահմանափակվել ձեռք բերածով՝ ահաբեկչական կազմակերպություններից Սիրիայի տարածքներն ազատագրելով:
Իրանի և Իսրայելի միջև ծավալվում է պայքար Հարավային Կովկասի համար
Դե, հասկանալի է, որ նման գլոբալ աշխարհաքաղաքական իրողության դեպքում, երբ Իրանը լիովին գիտակցված գնում է իրավիճակի սրման բոլոր գաղափարական հակառակորդների հետ՝ օգտագործելով պահը, և հանկարծ պարզվում է, որ Իսրայելն իր կողմից ակտիվ քայլեր է ձեռնարկում քաղաքական ասպարեզում:
Հասկանալի է, որ ի սկզբանե Իսրայելը Հարավային Կովկասում իր շահերը կապել է, առաջին հերթին, Վրաստանի և Ադրբեջանի հետ, իսկ Հայաստանի հետ նախընտրել է ունենալ բարեկամական չեզոքություն: Ամեն դեպքում, զենքի հսկայական ծավալները վաճառվել են հենց Ադրբեջանին արցախյան հակամարտության առկայության դեպքում:
Եվ միայն հիմա, երբ պարզվում է, որ «խաղադրույք» արվել է ոչ թե նրա վրա, ում պետք է, և որ Ռուսաստանը տարածաշրջանում վերջնականապես ամրապնդել է ազդեցությունը, բացի այդ էլ, ստեղծել է ԵԱՏՄ-ն, որի լիարժեք անդամ է Հայաստանը, Թել Ավիվը սկսում է դիվանագիտական քայլեր անել՝ ուղղված Երևանի հետ մերձեցմանը:
Իրականում, յուրաքանչյուր երկիր ինքը պետք է որոշի, թե ում հետ և ինչ պայմաններով գործակցի միազգային քաղաքական ասպարեզում: Երրորդ կողմը պետք է չմիջամտի, ինչ-որ պայմաններ թելադրի:
Ճիշտ այդ կերպ չի միջամտել Հայաստանը, երբ Իսրայելը միլիոնավոր դոլարներով անօդաչու թռչող սարքեր է վաճառել Ադրբեջանին՝ իմանալով, որ դրանք օգտագործվելու են արցախյան հակամարտության գծում՝ հենց միայն «Երկաթե գմբեթը»
Հայաստանը նույն կերպ չի միջամտել, երբ Իրանը սկսել է կառուցել Ռեշտ-Աստարա երկաթուղին:
Կարծում ենք՝ Հայաստանը կլուծի իր հարցերը: Ինքնուրույն: Հայերը մտադիր չեն Իրանի հետ դաշնակցային հարաբերությունները և ամուր բարեկամությունը փչացնել հանուն Իսրայելի հետ փոխհարաբերությունների զարգացման, որոնք նույնպես անհրաժեշտ են: Դա հաստատ է:
