ԵՐԵՎԱՆ, 27 հոկտեմբերի — Sputnik. «Իսլամական պետության իշխանության ձեռքում մոտ հինգ հազար մարդ կա, Sputnik Արմենիային ասաց ՀՀ ազգային ժողովի պատգամավոր, ծագումով եզդի Ռուստամ Մախմուդյանը:
«Ցավոք սրտի, դեռ շարունակվում են «Իսլամական պետության» ձեռքում կամ հսկողության տակ մնալ եզդի ժողովրդի հազարավոր զավակներ, որոնց ստույգ տվյալների վերաբերյալ իրարամերժ տեղեկություն կա: Իմ ունեցած տեղեկություններով, նրանց թիվը մոտ 5000-ի է հասնում, բայց խնդիրն այստեղ ոչ թե թվաքանակն է, այլ հենց երևույթը: Եվ եթե անգամ նրանց ձեռքում են, օրինակ, 10 հոգի, միևնույն է կարող ենք արձանագրել, որ Հյուսիսային Իրաքում եզդիների նկատմամբ ցեղասպան գործողությունները դեռ չեն ավարտվել, իսկ եզդիներից շատերը շարունակում են զրկված լինել իրենց բնօրրան վերադառնալու հնարավորությունից»,- ասաց Մախմուդյանը։
Նրա խոսքով, եզդիների նկատմամբ 2014թ. կատարված ոճրագործությունների հարցում, ըստ մամուլի և այնտեղ ապրող որոշ եզդիների, իրենց անգործությամբ դրան նպաստել են քրդական խմբավորում հանդիսացող փեշմարգայի անդամները, որոնք ոչ պատշաճ հսկողության բացակայության պատճառով թույլ են տվել ԻՊ-ին եզդիների նկատմամբ ցեղասպան գործողություններ կատարել:
Բայց մյուս կողմից կա տեղեկություն, որ եզդիների օգնության գործում ներգրավված են եղել քրդական բանվորական կուսակցության ներկայացուցիչները, որոնք իրենց զինվորական ստորաբաժանումների միջոցով փորձել են պայքարել այդ ահաբեկչական խմբավորումների դեմ, ավելին` ամիսներ շարունակ տևած կատաղի մարտերի ընթացքում դերակատարություն են ունեցել եզդիաբնակ մի շարք բնակավայրեր ազատագրելու հարցում:
Ըստ Մախմուդյանի` քանի դեռ եզդիների համար իրենց հայրենիքն անվտանգ չէ, նրանք լքելու են այն, և եթե այս հարցում միջազգային հանրության ուշադրությունը չդրսևորվի գործողություններով, դրանք շարունակվելու են:
«Ինչ վերաբերում է Հայաստան հոսքին, նախ պետք է շնորհակալություն հայտնել հայ ժողովրդին և Հայաստանի իշխանություններին։ Նրանք իրենց պատրաստակամությունը հայտնեցին սիրով ընդունելու այն եզդի ընտանիքներին, որոնք կցանկանային գալ Հայաստան և բնակություն հաստատել այստեղ: Պարզապես, կարծում եմ սոցիալ-տնտեսական, ինչպես նաև սոցիալական միջավայրին դժվար ինտեգրվելու պատճառով այդպիսի հոսքեր չկան»,- ասաց նա` նշելով, որ կային մի քանի ընտանիքներ, որոնք տևական ժամանակ բնակվում էին Հայաստանում:
Նա տեղեկացրեց նաև, որ որպես ՀՀ խորհրդարանի` ԵԽԽՎ-ում հայաստանյան պատվիրակության անդամ, կարողացել է Ստրասբուրգում լիագումար նիստին բարձրացնել եզդիների նկատմամբ կատարված ոճրագործությունները դատապարտելու հարցը, իսկ հոլանդացի գործընկեր, պատգամավոր Օմցիգը անգամ փաստաթուղթ է պատրաստել` քաղաքական առումով կոնկրետ գործողություններ իրականացնելու համար:
«Սա վկայում է որ եզդի ժողովրդի նկատմամբ կատարված ամբողջապես գտնվում է միջազգային կառույցների ուշադրության կենտրոնում, իսկ դրանք, վստահ եմ, իրենց ցանկալի պտուղները տալու են»,- ասաց նա:
Զոհերի աչքերով
Sputnik- ի թղթակիցը եղել է Իրաքի Դահուկ քաղաքի ճամբարում, որտեղ տեղավորվել են գերեվարությունից փրկված եզդիները։ 2014 թ. օգոստոսի 3-ին Սինջարի վրա հարձակման ժամանակ ԻՊ-ի զինյալները գերեվարել էին նրանց: Ահաբեկչական խմբավորման մի շարք պարտություններից հետո ավելի քան երեք հազար գերի եզդիներ փրկվեցին, բայց ահաբեկիչների ձեռքերում դեռ մի քանի հազար մարդ կա, որոնց մեծ մասը կանայք և աղջիկներ են: Sputnik-ի թղթակիցը խոսել է ճամբարում ապրող եզդիների հետ, որոնք պատմել են, թե ինչ են ապրել ԻՊ-ի գերության մեջ և ինչպես են կարողացել փախչել:
Էթնիկ եզդի Աբդուլլահ Շիրինը, որի բազմաթիվ հարազատները հայտնվել են Իսլամական պետության գերության մեջ, պատմել է, թե ինչպես է մասնակցել եզդիներին գերությունից փրկելու գործողություններին, որը կազմակերպել է Իրաքի Քրդստանի ղեկավարությունը:
«Այսօրվա դրությամբ ես 334 մարդու եմ փրկել: Նրանցից շատերը Սիրիայում էին: Ես ինքս եզդի եմ, Սինջարից: ԻՊ-ի զինյալներն առևանգել էին իմ հարազատներից շատերին: Նրանցից 26-ը դեռ ԻՊ-ի ձեռքերում են: Հազարավոր եզդիների գերեվարել են Սինջար քաղաքում իրականացված ջարդի ժամանակ: Գերիների մեծամասնությունը կանայք և երեխաներ են: Ես որոշեցի միանալ փրկարարական խմբերին որպես կամավոր», — ասել է Շիրինը:
Նրա խոսքով, բացի Իրաքի քրդական տարածաշրջանային վարչության (KRAI) ներկայացուցիչներից, ոչ ոք ոչինչ չի արել եզդիներին փրկելու համար:
«Եվրոպան, որը խոսում է մարդու իրավունքների նվիրվածության մասին, և ԱՄՆ-ի գլխավորած կոալիցիայի ուժերը ոչինչ չձեռնարկեցին», — ասել է Շիրինը:
Եզդի Հուսեյն Բոզանն էլ պատմել է, որ ԻՊ-ի ահաբեկիչները եզդի տղամարդկանց, կանանց ու երեխաներին առանձին խմբերի են բաժանել:
«Իմ որդիներից երեքը մի տեղում հայտնվեցին, իսկ երկու աղջիկներս` մյուսում, ինձ կնոջս հետ երրորդ խումբ տարան, որովհետև մենք տարեց էինք: Մեկ շաբաթվա գերությունից հետո ես կարողացա փախչել: Ահաբեկիչները կնոջս ազատ արձակեցին, որովհետև նա շատ տարեց էր: Երեք տղաներիս և երկու աղջիկներիս ճակատագրի մասին որոշ ժամանակ ոչինչ չգիտեի: Դուստրերիցս մեկը 17 տարեկան էր, մյուսը` ընդամենը 7: Մի քանի ամիս առաջ կրտսեր աղջիկս փրկվեց Ռաքքայում, իսկ ավագը` Մոսուլում: Բառերով հնարավոր չէ փոխանցել, թե ինչ զգացի, երբ նորից գրկեցի նրանց», — պատմել է Բոզանը:
Նրա երեք որդին դեռ ԻՊ-ի ձեռքերում են: Լսել է, որ ահաբեկիչները սպանել են նրանց, բայց չի ուզում հավատալ լսածին:
Sputnik- ին տված հարցազրույցում Ռաքքայի ազատագրման գործողության ընթացքում փրկված 9-ամյա Լ.Մ.-ն խնդրել է ցույց չտալ իր դեմքը։
«Եթե ինձ ճանաչեն ԻՊ-ի զինյալները, նրանք կսպանեն գերության մեջ գտնվող եղբայրներիս ու հարազատներիս», — ասել է նա:
Նա ընդամենը 6 տարեկան է եղել, երբ հայտնվել է իսլամականների ձեռքում։ Նրան բաժանել են ընտանիքից և բանտ ուղարկել հորեղբոր աղջկա հետ:
«Բանտում ուրիշ եզդիներ էլ կային, բոլորիս ստիպեցին իսլամ ընդունել: Ասում էին` կսպանեն նրանց, ովքեր Ղուրան չեն կարդում և չեն աղոթում: Բոլորի անունները փոխեցին, ինձ Ֆաթիմա անունը տվեցին: Բանտում 3 ամիս անցկացնելուց հետո աղջիկներից շատերին, այդ թվում` ինձ, Ռաքքա ուղարկեցին»,- պատմել է աղջիկը:
Հաճախ էին ծեծում: Ինչ-որ ժամանակ անց աղջիկներն արդեն չէին արտասվում, որովհետև արցունքների համար ավելի դաժան էին ծեծում:
Նրան վերավաճառել են 3 անգամ: Սկզբում հայտնվել է Աբդուլսելամ անունով զինյալի մոտ, որը ծագումով Չեչնիայից է եղել:
«ԻՊ-ի այս էմիրի տանն ինձ չեն բռնաբարել: Նա ինձ ասում էր. «Ես քեզ վաճառելու եմ, երբ մեծանաս, դու ամուսնանալու ես»: Աբդուլսելամը ինձ վաճառեց Աբու Բեքիր անունով մի զինյալի: Նրա մոտ միառժամանակ մնալուց հետո ինձ տեղավորեցին հորեղբորս դստեր հետ, որին գերության մեջ էին պահում Ռաքքայում: Մեզ հետ դաժան էին վարվում, նրանք կարեկցանքի զգացողություն չունեին», — ասել է աղջիկը:
Նա պատմել է նաև, որ ԻՊ-ի զինյալները ստիպել են մարդկանց խոշտանգումների և սպանությունների տեսանյութեր դիտել: Ասել են, որ սպանում են բոլոր նրանց, ովքեր տեղեկություններ են փոխանցում փեշմերգայի ջոկատներին:
«Ես իմ աչքերով տեսա, թե ինչպես մի կնոջ սպանեցին, դանակով կրծքին հարվածեցին հենց Ռաքքայի փողոցում», — ասել է Լ.Մ.-ն:
Նրան հաջողվել է փախչել Ռաքքայի ազատագրման գործողության ժամանակ: Հասել է մոտակա գյուղը, դիմել է սիրիական ժողովրդավարական ուժերին, որոնք աղջկան տարել են Դահուկի ճամբար` ընտանիքի մոտ:
«Այնտեղ իմացա, որ իմ եղբայրները դեռ ԻՊ-ի ահաբեկիչների ձեռքերում են, իսկ հարազատներիցս ոմանք սպանված են», — ասել է աղջիկը:
3 տարի առաջ ստեղծված Եզդիների փրկարարական կենտրոնի ղեկավար Հուսեյն էլ-Քաիդին Sputnik- ին տված հարցազրույցում պատմել է, որ մինչ օրս կենտրոնի իրականացրած գործողությունների ընթացքում փրկվել են 3157 գերի եզդի, սակայն 3200-ը դեռ ԻՊ-ի ձեռքերում են:
«Մեր կենտրոնը հիմնադրվել է 2014 թ. հոկտեմբերին, Իրաքի քրդական տարածաշրջանային վարչության (ԻՔՏՎ) վարչապետ Նեչիրվան Բարզանիի հրամանով: Կենտրոնը ստանում է ԻՔՏՎ-ի աջակցությունը և իրականացնում է գողացված մարդկանց, հիմնականում եզդիների փրկության գործողություններ։ Մենք չունենք որևէ այլ կազմակերպություն, որը զբաղվում է առևանգվածների փրկությամբ: Մենք օգնություն ենք խնդրել Իրաքի, ԱՄՆ-ի և եվրոպական երկրների կենտրոնական կառավարություններից, բայց նրանցից ոչ մեկը մեզ չի օգնել», — ասել է Էլ-Քաիդին:
Կենտրոնի ղեկավարը նշել է, որ գերիների մեջ կան նաև այլ ժողովուրդների ներկայացուցիչներ, սակայն ճնշող մեծամասնությունը եզդիներ են: Նրա տվյալներով, ԻՊ-ն ընդհանուր առմամբ 6417 եզդու է գերեվարել:
«Մենք փրկեցինք 3157 մարդու, որոնցից 1121 կին էին, ավելի քան 1700-ը` երեխա, 335 տղամարդ: Մեր տեղեկություններով, ԻՊ-ի ձեռքում դեռևս 3200 մարդ կա։ Մենք այս մարդկանց տանում ենք իրենց տները կամ տեղաբաշխում ենք փախստականների համար նախատեսված ճամբարներում: Նրանցից շատերը հոգեբանական ծանր վիճակում են, աջակցության ու դեղերի կարիք ունեն: Մենք իսկապես համաշխարհային հանրության օգնության կարիքն ունենք», — ասել է Էլ-Քաիդին:
Դահուկի ճամբարում գտնվող եզդիներից շատերը հրաժարվել են խոսել Sputnik-ի թղթակցի հետ, քանի որ դեռ թարմ է ողբերգության հիշողությունը:
