ԵՐԵՎԱՆ, 21 հոկտեմբերի — Sputnik. Ինքնորոշման կամ անկախության համար մղվող շարժումների հարցում միասնական մոտեցում չի լինելու: Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում այսպիսի կարծիք հայտնեց քաղտեխնոլոգ Վիգեն Հակոբյանը:
Յուրաքանչյուր նման գործընթաց, հանրաքվե աշխարհաքաղաքական կենտրոնների կողմից սեփական տեսանկյունից է դիտարկվելու:
«Եթե Եվրոպայի հարցում քիչ թե շատ միանման մոտեցում կար, ապա Քրդստանի իրավիճակում պատկերն ամբողջովին այլ էր: Նույն Իսրայելը, որը բավականին մեծ ազդեցություն ունի, այլ դիրքորոշում դրսևորեց», — ասաց Հակոբյանը:
Այսպիսով, ղարաբաղյան հակամարտության առնչությամբ մոտեցումը բոլորովին այլ է: Հակամարտության կարգավորման երեք սկզբունքները միանգամից չհայտնվեցին: Երբ միջազգային խաղացողների շահերը համընկնեն, այդ ժամանակ նաև ղարաբաղյան հակամարտության հարցում մեկ սկզբունք կմնա, ինչպես եղավ Կոսովոյի դեպքում:
Պետությունները փորձում են ինչ-որ կերպ ճեղքել իրավական պատը, հարթակ գտնել, որտեղ նրանք կարող են ինչ-որ կերպ հանդես գալ, օրինակ` չճանաչված երկրների ֆուտբոլի աշխարհի առաջնությունում:
«Եթե չճանաչված երկրների այդպիսի միություններն ավելանան, ապա նրանք, բնականաբար, լուրջ գործոն կդառնան և, այսպես թե այնպես, կունենան սեփական դաշտը: Անկախ նրանից, որ իրենց խնդիրները մի փոքր այլ են, նրանք փորձում են ճեղքել այդ իրավական շրջափակումը», — ասաց Հակոբյանը:
Շատ հաճախ, երբ երկրներից մեկը ճանաչվում է, մյուսները աշխարհաքաղաքական կենտրոնների հասցեին երկակի ստանդարտների մեղադրանք են հնչեցնում: Իրականում այդպես էլ կա, կարծում է քաղաքագետը:
Ղարաբաղյան հակամարտությունն անցել է ինքնորոշման մերժման փուլը որպես կարգավորման սկզբունքներից մեկը (այժմ որոշ երկրներ շարունակում են ճանաչել միայն տարածքային ամբողջականությունը):
Եթե նույն Կատալոնիան չհասկանա, որ հռչակագրերով հարցը չի լուծվում, իրավիճակը չի փոխվի:
«Ամեն ինչ կախված է նրանից, թե որքանով են ինքնորոշման շարժումները հետևողական, ստեղծագործ իրենց գործողությունների մեջ, որքանով կհարմարվեն համաշխարհային գործընթացներին` միջազգային կամ տարածաշրջանային քաղաքականության գործոններ դառնալով», — ասաց Հակոբյանը:
Ինչ վերաբերում է աշխարհի միտումներին, ըստ նրա, աշխարհի տարբեր անկյուններում «ծխացող» հակամարտություններ կան, որոնք ժամանակ առ ժամանակ այս կամ այն աշխարհաքաղաքական ուժի աջակցությամբ կարող են աշխուժանալ:
Վենետիկում սկսել են մտորել ինքնավարության մասին
Վենետիկն ընդգրկող և շրջապատող Վենետոյի շրջանի բնակիչները հոկտեմբերի 22-ին հանրաքվե կանցկացնեն` որոշելու համար` արդյո՞ք պետք է այդ շրջանն անկախանա Հռոմի կենտրոնական կառավարությունից:
Նոթինգհեմյան համալսարանի պատմության պրոֆեսոր և Վենետիկի պատմության փորձագետ Դևիդ Լեյվենի կարծիքով, եթե ընտրողները քվեարկեն ավելի մեծ ինքնավարության օգտին, իսկ իտալական խորհրդարանը մերժի այդ որոշումը (ինչը, իրոք, կարող է անել քաղաքական և տնտեսական պատճառներով), դա «կբարդացնի» իրավիճակը նույն կերպ, ինչպես իսպանական կառավարությունն արձագանքեց անկախության համար մղվող կատալոնական շարժմանը:
«Հանրաքվեի կողմնակիցները շատ տարբեր են: Նույնը տեսել եք Կատալոնիայում և Շոտլանդիայում: Մամուլում Վենետոյի (հանրաքվեի կողմնակիցները) պատկերված են որպես խենթ աջակողմյաններ: Դա բացարձակ անարդար է», — ասել է Լեյվեն:
Փորձագետի խոսքով` Վենետոյի անկախության կողմնակիցների թվում կան ինչպես բարեպաշտ կաթոլիկներ, որոնք հիանում են Վենետիկյան հանրապետության կաթոլիկությամբ, այնպես էլ «կանաչներ», որոնք ցանկանում են նվազեցնել Prosecco-ի արտադրությունը բնապահպանական նկատառումներով. «Նրանց ընդհանուր թշնամին Հռոմի նկատմամբ ունեցած ատելությունն է, սակայն Հռոմին չսիրելու պատճառները տարբեր են»:
Ըստ Լեյվենի` նույնիսկ եթե Վենետոն ավելի մեծ ինքնավարություն ստանա, տարածաշրջանի դիրքն այնքան էլ ուժեղ չի լինի, որքան շոտլանդացիներինն է ու կատալոնացիներինը:
Հարյուրավոր տարիներ շարունակ (մինչև 1797 թվականը) Վենետիկն ու Վենետոն կառավարում էր Վենետիկյան Հանրապետությունը, որի ղեկավարը Դոժն էր`«ամենաիմաստուն ծերունին»:
«Վենետիկը պատմության մեջ ամենաերկարակյաց հանրապետությունն էր», — բացատրում է Լեյվենը:
Ավստրիան կլանեց Վենետոն, և 70 բուռն տարիներից հետո 1866 թ.-ին կայացած հանրաքվեի արդյունքում (որն, ըստ դոկտոր Լեյվենի, «կեղծված էր») միացավ նոր ստեղծվող իտալական պետությանը:
Իտալիային միանալուց հետո Վենետոն դարձավ հյուսիսային և կենտրոնական Իտալիայի ամենաաղքատ մարզը, իսկ բնակիչները գաղթեցին Բրազիլիա:
Մինչև 1970-ական թվականներն այն Իտալիայի ամենահարուստ հատվածներից էր, և շատերը քվեարկեցին Lega Nord կուսակցության օգտին, որը պնդում էր, որ աշխատասեր հյուսիսայինները սուբսիդավորել են «ծույլ» հարավայիններին:
Լեյվենի խոսքով` իտալացիները երբեք ուժեղ ազգային ինքնություն չեն ունեցել, և Վենետոն այն շրջաններից է, որն ամենից շատ է զգում իր տարածաշրջանային ինքնությունը: Անկախության կամ ինքնավարության ձգտումը երկար տարիների ընթացքում մե՛կ ուժեղանում էր, մե՛կ մարում, բայց երբեք չէր վերանում:
Ըստ Դոկտոր Լեյվենի` ավելի մեծ ինքնավարություն ստանալու պատճառը մասամբ այն զայրույթն էր, որն առաջացավ Վենետիկյան բանկերի փլուզման վերաբերյալ իտալական պետության «բավականին խղճուկ» արձագանքից:
«Վենետոյում մի շարք մարդիկ կորցրին իրենց խնայողությունները, և կառավարությունը ոչինչ չարեց այդ կապակցությամբ և նույնիսկ թույլ տվեց, որ բանկերը դրա համար պատասխան չտան: Սա է պատճառներից մեկը, որ ավելի մեծ զայրույթ առաջացրեց», — ասաց դոկտոր Լեյվենը:
Նրա կարծիքով` իտալական պետությունը ակնհայտ չի գործում, ընդ որում նա վստահ չէ, որ կգործի նաև Վենետիկյան անկախ պետությունը:
