Հասկանալի է, որ Հայաստանի քաղաքացիների ճնշող մեծամասնությունը չի ընթերցի Հայաստանի և ԵՄ-ի միջև ընդլայնված և համապարփակ գործընկերության մասին համաձայնագրի տեքստը: Փաստաթուղթը չափազանց պաշտոնական լեզվով է գրված: Այնպիսի լեզվով, որն ի սկզբանե ենթադրում է, որ փաստաթուղթը կարդալու են կամ պաշտոնյաները, կամ մարդու իրավունքների պաշտպանները, կամ եվրոպական արժեքների կողմնակիցներն ու հակառակորդները:
Օստապ Բենդերը՝ ընտանեկան բռնության դեմ պայքարում
Նրանք էլ հենց կքննարկեն փաստաթղթի առանձին գլուխներն ու պարբերությունները, հասարակությանը հասցնելով գենդերային հարցերի, յուվենալ արդարադատության, ընտանեկան բռնությունից պաշտպանվելու և այլ խնդիրների հետ կապված «կոշտ ճշմարտությունը»:
Նրանց կարելի է հասկանալ` նրանք դրա համար դրամաշնորհներ են ստանում, աշխատանքն է այդպիսին: Եվ մեր մեջ ասած, սարսափելի վախենում են, որ Հայաստանի և Եվրոպայի միջև շրջանակային համաձայնագիրն, ի վերջո կստորագրվի հենց այն ձևով, որով ներկայացվել է չկարդացող հասարակության դատին հիմա:
Այդ որքան դրամաշնորհներ կիսատ կստանան նույն այդ ընտանեկան բռնության դեմ պայքարողները, չէ որ ընտանեկան բռնությունը, իրենց հրապարակումների համաձայն մեր երկրի առաջընթացին խանգարող գլխավոր չարիքն է:
Ինչ ահռելի ծավալների աշխատանք ու ինչ պայքարի ճակատ կկորի, եթե Հայաստանը հանկարծ համաձայնի եվրոպացիների հետ, ստորագրի այն փաստաթուղթը, որտեղ պարզ և հստակ գրված է, որ ընտանեկան բռնությունը` վատ է: Կարելի է մտածել, որ առանց Եվրոպայի, հայերը չգիտեին, որ կնոջը/ամուսնուն ծեծելը (ժամանակակից հասարակությունում կա նման բան) լավ չէ, և որ դրա դեմ իսկապես պայքարել է պետք:
Պարզվում է` ոչ գիտեին և ոչ էլ նույնիսկ կռահում էին: Եվ գենդերային իրավունքի կողմնակիցների ջանքերն էին անհրաժեշտ եվրոպական հանրությանը տեղեկացնելու համար, որ Հայաստանում այդ կապակցությամբ այդքան էլ լավ չէ իրավիճակը, և միջոցներ է պետք ձեռնարկել:
Դե, նրանք էլ, իրենց հերթին, ուրախ են «աջակցել»: Չէ որ տնաբույծ պաշտպանների ջանքերի շնորհիվ Եվրոպայի մոտ այնպիսի տպավորություն է ստեղծվել, որ Հայաստանը ինչ-որ Նորվեգիա է, որտեղ երեխաներին իսկապես հաճախ ստիպված ես պաշտպանել արյունապղծությունից: Կամ գուցե բնավ էլ նման տպավորություն չի ստեղծվել, բայց եթե «մարդիկ խնդրում են», ինչու՞ ընդառաջ չգնալ:
Առավել ևս, որ նման ծրագրերի նկատմամբ եվրոպացի պաշտոնյաների վերաբերմունքը, ինչպես վերջերս պարզվեց, բավականին նուրբ է` չէ՞ որ եվրոպական յուղոտ դրամական միջոցներից և Սորոսի հիմնադրամից ֆինանսավորվող ծրագրերն ոչ մեկի փորը չեն ծակի: Դրանում, նրանք մեր տեղի «ընտանեկան իրավունքների պաշտպաններից» չեն տարբերվում: Դե, նրանք էլ մերոնց ամեն կերպ աջակցում են…
Մտածելակերպի հետ կապված խնդիր կա՞: Պետք է փոխել միտումները
Նրանք ամեն կերպ ջանում են մի կողմից, քարոզել ընտանեկան բռնության կանխարգելման մասին առանձին օրենքի ընդունումը`փորձելով որքան հնարավոր է մեծ աղմուկ բարձրացնել (պատվիրատուին կատարված աշխատանքի հնարավորինս մեծ ծավալներ ցույց տալու համար):
Մյուս կողմից, հատուկ հրահրում են իրենց հակառակորդներին ակտիվություն ցուցաբերել («Յուվենալ արդարադատության մասին» օրենքը բացահայտ սադրանք է): Համաշխարհային հանրությանը ցույց տալու համար, թե, տեսեք, որ հայ հասարակությունում, իսկապես, խնդիր կա այն առումով, որ ամուսինը ծեծի է ենթարկում կնոջը, կինն էլ իր հերթին այդ հարցում նրան չի զիջում: Բացի այդ նրանք երկուսով առիթը բաց չեն թողնում սեփական երեխաների գլխներին հասցնել կամ մի լավ ապտակելու:
Եվ ընդհանրապես, նրանցից ոչ մեկին չի հետաքրքրում, որ բռնության դեմ պայքարել հայ ընտանիքում պետք է (կան դեպքեր, ինչ մեղքներս թաքցնենք, նույնիսկ մեր երկրում է լինում), ոչ թե առանձին օրենք ընդունելով կամ յուվենալ ոստիկանություն ստեղծելով: Չէ՞ որ տարբեր աստիճանի մեր տեղական պաշտոնյաները, այնպիսին են, որ դատարկ տեղն անպայման, խնդիրներ են ստեղծելու, որպեսզի հիմնավորեն իրենց կառույցների գոյությունը: Ինչպես ասում են, եղել ենք դրա մեջ, գիտենք:
Ընտանեկան բռնության դեմ պայքարել ու այն արմատախիլ անել հանարվոր է հասարակության հետ լուրջ աշխատանք տանելու միջոցով: Անհրաժեշտ է, ըստ երևույթին, փոխել հայի մտածելակերպը: Որպեսզի կինը չվախենա բողոքել ոստիկանությանը, եթե ամուսինը նրան ծեծի է ենթարկել: Որպեսզի դպրոցի ուսուցիչն ահազանգի, եթե երեխան օրեցօր դպրոց է գալիս կեղտոտ, չխնամված և նույնիսկ կապտուկներով ու քերծվածքներով:
Որպեսզի հարևանները, եթե զգում են, որ դրա անհրաժեշտությունը կա, միջամտեն ընտանեկան վեճին: Գոնե հարցնեն, թե ինչ է պատահել, կապնվեն բարեկամների հետ կամ գուցե տեղյակ պահեն այդ մասին թաղային ոստիկանությանը: Հասկանալի է, որ ժողովրդի մտածելակերպն այդպիսին չէ, որ վերցնես ու հենց այդպես միջամտես ընտանեկան վեճին: Նշանակում է, որ պետք է ինչ-որ տեղ ինչ-որ կերպ փոխենք այն: Զգուշորեն, ես նույնիսկ կասեի` շատ նուրբ ձևով…
Սակայն յուվենալ ոստիկանության կամ ինչ-ինչ դատարանների, պետական կառույցների կարիք մեր հասարակությունը հաստատ չունի՝ ընտանեկան բռնության կանխարգելման համար:
Պետությունը պետք է աշխատի, այլ ոչ թե գրանտակերներին փող վճարի
Կա նորմալ, սովորական ոստիկանական ուժ, որն իր ձեռքում բավարար միջոցներ ունի` նման բաների դեմ պայքարելու համար: Եվ ոստիկանության համար տարբերություն չպետք է լինի, անհատը ծեծի է ենթարկել անցորդի, հարևանի երեխային, թե իր կողակցին կամ դեռահաս որդուն, որը վատ է սովորում և երկուս է ստացել: Ծեծը հանցագործություն է, և այն, ըստ գործող օրենսդրության, քրեորեն հետապնդվում է: Եվ վերջ:
Հասկանալի է, որ հասարակության հետ նման աշխատանք իրականացնելը չափազանց ծավալուն, դժվար և անշնորհակալ գործ է: Ավելի ձեռնտու է գենդերային և յուվենալ իրավունքների պաշտպան դառնալը: Դասընթացներին և սեմինարների մասնակցել եվրոպաներում (նույնիսկ ամերիկաներում), դրամաշնորհներ ստանալ, միջոցառումներ կազմակերպել մամուլի ակումբներում ու քննարկումներ՝ շքեղ նիստերի դահլիճներում: Եվ աշխատանք կունենաս (լրագրողներ, իրավաբաններ, փաստաբաններ և այլն) այդ պարագայում, և, ինչպես ասում են, նստածդ տեղը գումար կաշխատես:
Այնուամենայնիվ, ինձ թվում է, որ այս ամենը մեր` հայերիս մասին չէ, մենք հպարտանում ենք մեր դարավոր պատմությամբ, ընտանեկան բարքերով և ավանդույթներով: Ե՛վ ընտանեկան արժեքներին, և՛ երեխաներին, մեր վերաբերմունքն այլ է՝ հատուկ, սրտառուչ:
Իսկ եթե պատմության ընթացքում արժեքների կորուստ ենք ունենում (չէ որ իսկապես ծանր և արագտընթաց ժամանակներ ենք ապրում), ապա հենց դա է պետք վերականգնել, հետևել արժեքներին, վերահսկել և աշխատել հանրության հետ: Եվ պետությունը պետք է հոգ տանի այդ մասին՝ ֆինանսավորի, վերահսկի աշխատանքը, արդյունքը:
Եվ, իհարկե, գենդերային, ԼԳԲՏ կամ յուվենալ միջազգային մաֆիան չէ, որ պետք է անհանգստանան այս ամենի համար՝ արևմտյան դրամաշնորհների և վարկերի հաշվին, որոնք չգիտես թե ուր են գնում և ինչի համար:
