Հայազգի ռուս գրող Նարինե Աբգարյանն իր բոլոր ստեղծագործությունները գրում է հայրենիքի հանդեպ ունեցած մեծ կարոտից: Դիլիջանում «փոքր և մեծ» երեխաների հետ հանդիպման շրջանակում Նարինե Աբգարյանը պատասխանեց Sputnik Արմենիայի հարցերին; Զրուցեց Դավիթ Գալստյանը:
- Ձեր ստեղծագործություններում միշտ «հայկական հետք» կա, չե՞ք մտածել հայկական իրականությունից կտրվելու մասին:
— Ես երկու գիրք ունեմ, որոնք չեմ կապում Հայաստանի հետ, բայց եթե անկեղծ՝ իմ բոլոր գրքերը գրում եմ մեծ կարոտից: Եթե ես չմեկնեի Մոսկվա, հավանաբար գրող չէի դառնա: Ես գրում էի, որովհետև կարոտում էի հայրենիքս, ուստի իմ ստեղծագործությունների մեծ մասը, բնականաբար, Հայաստանի մասին է:
- Ինչպես Պետրարկան Լաուրայի մասի՞ն:
— (Ծիծաղում է) Հենց այդպես: Չեմ կարողանում կտրվել իմ «Լաուրայից», ուստի չեմ կարող կանխատեսել, չեմ պատկերացնում, թե ինչպես կարող եմ չգրել Հայաստանի մասին: Բարեբախտաբար, թե դժբախտաբար ինձ մոտ դա չի ստացվում:
- Մոսկվան դարձել է Ձեր երկրորդ հայրենիքը, բայց որոշել եք վերադառնալ հայրենիք: Ի՞նչն է ազդել այդ որոշման վրա:
— Ես ապրում եմ Մոսկվայում, բայց Հայաստանի քաղաքացի եմ: Ինձ մոտ երբեք չի եղել այն զգացողությունը, որ մեկնել եմ այլ երկիր և ընդմիշտ մնացել եմ այնտեղ: Ես կարող էի ռուսական քաղաքացիություն ստանալ, բայց մի շարք պատճառներով չեմ արել դա: Պատճառներից մեկն այն էր, որ գիտեի՝ վերադառնալու եմ: Մենք արդեն, կոպիտ ասած, ժամանակավորապես հեռացել էինք: Ինչ-որ մեկը մնացել է, ես նրանցից եմ, ով վերադառնում է:
- Ո՞րն է Ձեր կարգախոսը, ի՞նչ եք ասում ինքներդ Ձեզ բարդ իրավիճակներում:
— Մի կարգախոս կա, որը մանկուց հիշում և սիրում եմ: Դա Մարկոս Ավրելիոսի ասույթներից է՝ «Այն սիրում էր իրականանալ»: Կարծում եմ, որ այդ արտահայտության մեջ մեծ սփոփիչ ուժ կա, այն է՝ ոչ մի տեղ չես փախչի, ինչ էլ լինի, կատարվելու է; Բնականաբար, ցանկացած մարդու համար մեծ օգնություն են հարազատները: Առանց մտերիմների և հարազատների աջակցության ես հավանաբար ոչ մի բանի չէի հասնի: Երբ դու գիտես, որ քո քույրերն ու եղբայրները պաշտպանում են թիկունքդ, դա շատ ուժ է հաղորդում:
- Ձեր և Մարիամ Պետրոսյանի անուններից բացի, ռուսալեզու գրականությունում լայն հասարակությանն ուրիշ հայկական անուններ հայտնի չեն: Ուիշներն էլ կա՞ն:
— Կա հիանալի Անդրեյ Աստվածատուրովը, նա ոչ միայն գրող է, այլ նաև տոհմիկ լեզվաբան Սանկտ Պետերբուրգից, շատ եմ սիրում, հաճույքով կարդում եմ: Կարինե Հարությունովան ապրում է Կիևում և նույնպես հետաքրքրիր պատմվածքներ է գրում, Վալերի Հայրապետյանը…: Իրականում մերոնք շատ են, նրանք աշխատում են, առաջ գնում:
- Նախորդ զրույցում Դուք խոսեցիք Ձեր ծննդավայր Բերդի և Ղարաբաղ այցելելու մասին: Ի՞նչ է Ձեզ համար Բերդը և ի՞նչ է Ղարաբաղը:
— Այնպես է ստացվել, որ մորական կողմից ազգականներս ղարաբաղցի են, շուշեցիներ, որոնք տեղափոխվել են Կիրովաբադ: Բերդում բնակվողների մի մասը նույնպես Ղարաբաղից է: Բերդն ինձ համար հայրենիք է, վայր, որտեղ մեծացել եմ, իմ ուժի աղբյուրը, ես միշտ վերադառնում եմ այնտեղ:
Ի՞նչ է ինձ համար Ղարաբաղը: Երկու տարի առաջ ընտանիքով քյնտեղ էինք: Հայրս ողջ կյանքն ապրել է սահմանին, բժիշկ է, զինապարտ, անընդհատ այնտեղ էր: Նա միշտ հավատում էր, որ իմ ժողովուրդն ուժեղ է, երկիրը մեծ ապագա ունի, ինչ-որ մի պահ վհատվեց, որ մենք սխալ ուղղությամբ ենք գնում: Երբ մենք գնացինք Ղարաբաղ, նա շատ ոգևորվեց:
Դա հավանաբար մեր ամրակետն է, որի շնորհիվ արևելահայությունը փրկվեց: Դա մարդիկ են, որոնք ամենօրյա օրինակով ցույց են տալիս, որ մենք ապագա ունենք:
- Դուք արդեն պատմեցիք, որ ժողովածու եք գրելու Ղարաբաղի մասին: Կոնկրետ ինչի՞ մասին եք գրելու, չէ՞ որ պատերազմը շատ դեմքեր ունի՝ զինվոր, խաղաղ բնակիչ…
— Այս գրքում լինելու են խաղաղ բնակիչների և պատերազմ գնացածների կենցաղային պատմություններ: Յուրաքանչյուր պատմվածքը կոնկրետ մարդու ճակատագիր է, որն այս կամ այն կերպ առնչվել է պատերազմին: Դրանք նաև հիշողություններ են, պատմություններ Ղարաբաղից, մարդկանց մասին, որոնց անձամբ ճանաչել եմ: Դա 90-ականների պատերազմի դեմքն է, որը ես տեսել եմ:
- Մեկ այլ թեմայով էլ հարց տամ: Դուք ասում էիք, որ «դարերով» հետապնդելու եք Թուրքիայի ԱԳՆ-ին Հայոց ցեղասպանության հարցով: Դա սովորական մարդու, թե՞ գրողի պայքար է:
— Եթե եղել է հանցագործություն, ապա պետք է լինի զղջում և ներում: Երկու ժողովուրդներին էլ ինչ-որ բան պետք է, թուրքերը պետք է զղջան, հայերը՝ ներեն: Կարծում եմ, որ ժամանակի հետ դա կանցնի: Հայերը պետք է կարողանան ներել, առաջին հերթին՝ իրենց համար: Երբ քեզ ծեծված ես զգում, դա թույլ չի տալիս առաջ շարժվել, դու պետք է մեջքդ ուղղես: Ոսւտի ինձ շատ է դուր գալիս այն գաղափարը, որն առաջարկել է Ռուբեն Վարդանյանի թիմը:
Մենք ժողովուրդ ենք, որը ոչ թե պարտվել է, այլ՝ հաղթել: Մեզ ուզում էին սպանել, բայց չկարողացան, մենք փրկվեցինք և շարունակեցինք ապրել: Դա անհրաժեշտ է, շատ կարևոր է, որպեսզի մենք շարժվենք առաջ, այլ ոչ թե դոփենք տեղում:
- Դուք ասում էիք, որ Ձեր պատմվածքները գրում եք երաժշտության ներքո: Ի՞նչ երաժշտության:
Զարմանալի է, բայց ամենահայկական տեքստերը ստացվում են ջազի հնչյունների ներքո: Չգիտեմ ինչու, անկախ նրանից, թե դա «urban» է, դասական, էլեկտրոնային, նշանակություն չունի; Հանգստի ժամանակ նույնպես ջազ եմ լսում: Հազվադեպ եմ այլ երաժշտություն լսում: Ես սովորել եմ երաժշտական դպրոցում, այդ պատճառով էլ փորձում եմ դասական երաժշտություն շատ չլսել (ծիծաղում է): Սիրում եմ նաև «Զուլալ» խումբը, որը հայկական ժողովրդական երգեր է երգում:
- Ձեր կազմակերպվածությունը վերաբերում է միայն աշխատանքի ժամերի՞ն, թե՞ ամբողջ օրն է այդպես:
Այո, պարտադիր: Օրվա առաջին կեսին աշխատում եմ, հետո հանդիպումներ անցկացնում, եթե դրանք կան, հետո ուտելիք եմ պատրաստում, մաքրությամբ զբաղվում և այլն, որովհետև ես չեմ կարող ինձ թույլ տալ ապրել աղբի մեջ (ծիծաղում է): Իսկ անձնական ժամանակս ծախսում եմ ինձ վրա, կարդում եմ, ֆիլմ դիտում: Կարող եմ շարֆ գործել, որը տղաս մի շաբաթից կկորցնի: Ես այդպիսի մարդ եմ, պետք է կազմակերպեմ իմ ժամանակը, այլապես կթողնեմ գրելը, կսկսեմ ուտել գիշերը և ոչինչ չանել…
Հ.Գ. Նարինե Աբգարյանն անչափ դրական մարդ է, մանուկ հասակում «աստղային հիվանդության» պատվաստանյութ է ստացել, ուստի նրա հետ շփումից միայն հաճույք ես ստանում:
