ԵՐԵՎԱՆ, 11 սեպտեմբերի– Sputnik. ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը նախօրեին հանդես է եկել երկու կարևոր հայտարարությամբ, որոնք անմիջապես վերաբերում են ղարաբաղյան հակամարտության գոտում գտնվող երկրներին։
Այսպես, Պետդեպարտամենտի ներկայացուցիչ Ջոն Քիրբիի խոսքով` հայկական և ադրբեջանական ուժերն ականանետներ և ծանր սպառազինություն են կիրառել միջազգային սահմանի երկայնքով, ինչի հետևանքով զոհեր են գրանցվել և գյուղեր են վնասվել:
Անպատասխանատու հայտարարություններ
Ինչպես հինգշաբթի Sputnik Արմենիա միջազգային մամուլի կենտրոնում հայտարարեց «Եվրոպական ինտեգրացիա» ՀԿ–ի նախագահ Կարեն Բեքարյանը, Պետդեպարտամենտի հայտարարությունը չի ազդի հայ–ադրբեջանական սահմանին տիրող իրավիճակի վրա։
«Սակայն կան ամերիկյան իշխանությունների կողմից բազմիցս հրապարակված ավելի խորքային գործընթացներ։ Օրինակ, սահմանի իրավիճակի սրումը կանխելու ուղղությամբ գործուն քայլերի անհրաժեշտությունը, ինչը նախատեսում է ինչպես իրավիճակի քննության մեխանիզմների ներդրում, այնպես էլ տեխնիկական սպասարկում` տեսանկարահանում», – ընդգծեց Բեքարյանը։
Նա ավելացրեց, որ այս կերպ ԱՄՆ–ն ցանկացել է ցույց տալ, որ մտահոգվում է իրավիճակով։ Բեքարյանը նաև ընդգծեց, որ կասկածով է վերաբերվում այս հայտարարության խորքային լինելու հարցին։
Միաժամանակ փորձագետը նշեց, որ հայ–ադրբեջանական սահմանին թափված արյան համար իրենց մեղքի բաժինն ունեն նաև միջազգային կառույցներն ու երկրները, որոնք հանդես են գալիս անպատասպանատու հայտարարություններով և լռում են իրական խնդիրների մասին` աչք փակելով Ադրբեջանի գործողությունների վրա։
«Ադրբեջանի վարած արտաքին քաղաքականությունը երկրում տիրող ներքին իրավիճակի հետևանքն է։ Այսօր Ադրբեջանում ավելանում են ճնշումները, հետապնդումները ինչպես քաղաքացիների, այնպես էլ լրագրողների նկատմամբ, խստացվել են իշխանության գործիքները, այդ թվում` քաղբանտարկյալներին պատժելու հարցում», – ընդգծեց Բեքարյանը։
Չճանաչված ընտրություններ
Պետդեպարտամենտի ներկայացուցչի մեկ այլ հայտարարությունը վերաբերում է ԼՂՀ–ում սեպտեմբերի 13–ին նախատեսված թվով 6–րդ տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններին։ Քիրբին հայտարարել է, որ հակամարտության լայնածավալ հանգուցալուծման համատեքստում ԱՄՆ–ն ճանաչում է Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության դերը` իր ապագան որոշելու գործում, սակայն ԱՄՆ–ն չի ճանաչում Լեռնային Ղարաբաղը` որպես անկախ ինքնիշխան պետություն, և չի ճանաչում այնտեղ անցկացվող ընտրությունների արդյունքները։
Մեկնաբանելով այս հայտարարությունը` Բեքարյանն ընդգծեց, որ նման հայտարարությունները ոչ մի կերպ չեն ազդի ԼՂՀ–ում անցկացվող ընտրությունների, դրանց որակի, կազմակերպչական հարցերի և արդյունքների վրա։
Քաղաքագետ Սերգեյ Շաքարյանցն իր հերթին Sputnik Արմենիա պորտալին ասաց, որ ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի կողմից ԼՂՀ–ի անկախության ճանաչումից հրաժարվելը ցույց է տալիս «երկակի չափանիշների» քաղաքականությունը, որոնք գերիշխում են ժամանակակից աշխարհում։
«Մյուս կողմից, այստեղ մեղավոր է նաև հայկական կողմը, քանի որ աշխարհին անհրաժեշտ է մշտապես հիշեցնել սեփական գոյության մասին, ինչպես նաև քայլեր ձեռնարկել սեփական պետության անկախության միջազգային ճանաչման ուղղությամբ», – ավելացրեց քաղաքագետը։
Նա ընդգծեց, որ անհնար է առաջ շարժվել այս հարցում` սպասելով միայն ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների բարի կամքի արտահայտմանը։
«Այս հարցում կարելի է դատապարտել ոչ միայն ԱՄՆ–ին, այլ նաև մնացած պետություններին։ ԵԱՀԿ ՄԽ–ն ուշադրություն է դարձնում միայն սեփական շահերի վրա, նրանց չեն հետաքրքրում ժողովուրդների ինքնակառավարման հարցերը», – նշեց Շաքարյանցը։
Հակամարտության պատմությունը
Ղարաբաղյան հակամարտությունը սկսվել է 1988 թվականին, երբ գերազանցապես հայերով բնակեցված Լեռնային Ղարաբաղը հայտարարեց Ադրբեջանի կազմից դուրս գալու մասին: 1991թ.–ի դեկտեմբերի 10-ին Լեռնային Ղարաբաղում հանրաքվե անցկացվեց, որի ժամանակ մասնակիցների 99,89 տոկոսը քվեարկեց Ադրբեջանից լիովին անկախանալու օգտին:
Դրան հետևեցին Ադրբեջանի ձեռնարկած լայնածավալ ռազմական գործողությունները, որոնք հանգեցրին նրան, որ Ադրբեջանը կորցրեց վերահսկողությունը ոչ միայն Լեռնային Ղարաբաղի, այլև հարակից յոթ շրջանների նկատմամբ:
1994թ.–ի մայիսի 12-ին զինադադարի վերաբերյալ եռակողմ համաձայնագիր կնքելուց հետո հակամարտության գոտում դադարեցին ռազմական գործողությունները, որոնց հետևանքով երկու կողմն ընդհանուր առմամբ շուրջ 25-30 հազար զոհ ունեցավ, իսկ մոտ մեկ միլիոն մարդ էլ ստիպված լքեց բնօրրանը:
Հրադադարի ռեժիմ հաստատելու վերաբերյալ համաձայնագիրը մինչ այսօր ուժի մեջ է: 1992 թվականից ի վեր հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ բանակցություններ են տարվում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակում, որի համանախագահներն են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան:
