Իհարկե, արդեն հանձնաժողով է ստեղծվել, որը կոչված է պարզելու, թե ինչ և ինչպես տեղի ունեցավ այդ երկրում հունվարի սկզբին, բայց մենք հո լավ գիտենք նման ձեռնարկումների արդյունավետությունը՝ մեկ տարուց ավելի է անցել Արցախյան երկրորդ մեծ պատերազմի ավարտից, իսկ մեզ դեռ ոչ մի կերպ չի հաջողվել նույնիսկ աշխատեցնել այդ դեպքերն ուսումնասիրող խորհրդարանական հանձնաժողովը։
Ինչ վերաբերում է ղազախստանյան իրադարձություններին, ապա ստույգ հայտնի է ընդամենը մի բան՝ դրանք սկսվեցին այն բանից հետո, երբ մոտ երկու անգամ աճեցին հեղուկ գազի գները։ Սա բնակչության համար շատ լուրջ հարված էր։
Գաղտնիք չէ, որ մեզ մոտ ավտոմեքենաների զգալի մասը գազով է աշխատում, բայց դժվար թե այդ ցուցանիշով հասնենք արևմտյան Ղազախստանին, որտեղ հեղուկ գազ է օգտագործում վարորդների 90 տոկոսը։ Հայաստանում նաև վաղուց անցել են այն ժամանակները, երբ մեր խոհանոցներում պարբերաբար փոխում էինք հեղուկ գազի կարմիր բալոնները։ Նույն արևմտյան Ղազախստանում մինչև հիմա այդ բալոնների օգնությամբ ճաշ է պատրաստում ընտանիքների 70 տոկոսը։
Ինչու ամենաբազմամարդ հավաքներն ու երթերը տեղի ունեցան ոչ թե մայրաքաղաք Նուրսուլթանում, այլ Ալմաթիում։ Վերլուծաբաններն այսպիսի պատասխան են տալիս։ Մայրաքաղաքը հիմնականում չինովնիկների, ուժայինների և պետական ընկերությունների աշխատողների քաղաք է, իսկ չինովնիկը կամ ուժայինը սովորաբար իշխանության դեմ բողոքի ցույց չի անում։ Այնինչ երկրի ամենամեծ քաղաք Ալմաթին դարձել է այն վայրը, ուր աշխատանք գտնելու հույսով գալիս է գյուղերի և այլ բնակավայրերի երիտասարդությունը։ Այդ մարդկանց կյանքը խիստ ծանրացել էր հատկապես վերջին երկու տարիների ընթացքում, երբ կորոնավիրուսի պատճառով աշխատատեղեր էին կրճատվել, իսկ գնաճն անցնում էր 10 տոկոսից։
Հասանք ամենաբարդ հարցին՝ ովքեր էին ցույց անողները. խաղաղ բնակիչնե՞րը, թե՞ քրեական տարրերը, զանգվածային անկարգություններ հրահրողները։ Հիշո՞ւմ եք՝ նույն հարցը ծագեց մեզ մոտ 2008 թվականի մարտի 1-ի իրադարձությունների առնչությամբ։ Ընդդիմությունը իշխանություններին մեղադրում էր խաղաղ ցուցարարների վրա կրակելու մեջ, իշխանությունն էլ հակադարձում էր՝ Մաշտոցի պողոտայի խանութները թալանողները խաղաղ ցուցարարնե՞ր էին։ Ընդ որում, երկուսն էլ ճիշտ էին՝ ամեն ինչ սկսվեց խաղաղ հանրահավաքով, վերջում վերածվեց անկարգությունների։
Ըստ մեկնաբանների, մոտավորապես նույն բանը տեղի ունեցավ Ղազախստանում. սկզբում փողոց դուրս եկան գազի գների բարձրացման դեմ բողոքող մարդիկ, իսկ երբ իշխանությունները կարգադրեցին կրակել առանց զգուշացման, մեծ մասը գերադասեց տանը մնալ, փողոցում մնացին ամենաագրեսիվ տրամադրվածները, որոնք պատրաստ էին առճակատվել մինչև վերջ՝ անկախ այն բանից, թե ինչպիսին էր լինելու այդ վերջը։
Չափազանց դժվար է դատողություններ անել նաև դրսից եկած ահաբեկիչների մասին։ Միայն մի բան հիշեցնեմ։ Երբ 2020 թվականի պատերազմի ժամանակ մենք պնդում էինք, թե հայերի դեմ կռվում են Սիրիայից եկած լավ պատրաստված ահաբեկիչները, միջազգային հանրությունը հիմնականում լռում էր, չնայած մենք շատ լավ էլ զգում էինք, որ այդ լռության հետևում թաքնված է ակնհայտ թերահավատությունը՝ էս հայերը չեն կարողանում կռվել ադրբեջանցիների դեմ և իրենց անհաջողությունները փորձում են հիմնավորել միջազգային ահաբեկիչների մասնակցության մասին կասկածելի պնդումներով։
Եվ վերջապես։ Կարո՞ղ էր արդյոք Ղազախստանը ինքնուրույն կարգավորել ամեն ինչ, չդիմելով ՀԱՊԿ-ի անդամ երկրների օգնությանը։ Այո′, կարող էր՝ կարծիք է հայտնում նախկին նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևի խորհրդական Երմուհամեդ Երտիսբաևը, բայց միանգամից փաստում է. «Ղազախստանը հսկա պետություն է, որի տարածքը գերազանցում է 2,5 միլիոն քառակուսի կիլոմետրը։ Մենք ինքներս ի վիճակի էինք անկարգությունների դեմն առնել, սակայն դրա համար շատ ավելի երկար ժամանակ կպահանջվեր։ Մինչև մոբիլիզացնեինք մեր բոլոր ուժերը, բանակը, մի երկու շաբաթ հաստատ կանցներ։ Իսկ դուք պատկերացնո՞ւմ եք, թե դա ինչ հետևանքների կհանգեցներ՝ հազարավոր զոհեր կունենայինք»։
Դե ինչ, եթե հայաստանցի զինվորականների ներկայությունը Ղազախստանում ինչ-որ չափով նպաստել է այն բանին, որ իրականություն չդառնա դեպքերի զարգացման վատագույն սցենարը, կարող ենք իրավամբ փաստել՝ գոնե մենք ամենայն պատասխանատվությամբ կատարել ենք մեր պարտավորությունները։