https://arm.sputniknews.ru/20250316/hajkakan-surtshi-hamy-inch-tshanaparh-en-ancnum-surtshi-hatiknery-minchev-bazhakum-hajtnvely-86778938.html
Հայկական սուրճի համը. ինչ ճանապարհ են անցնում սուրճի հատիկները մինչև բաժակում հայտնվելը
Հայկական սուրճի համը. ինչ ճանապարհ են անցնում սուրճի հատիկները մինչև բաժակում հայտնվելը
Sputnik Արմենիա
Հայաստանում սուրճի գների աճը մի քանի գործոնով է պայմանավորված, սակայն դրանցից ոչ մեկը բուն երկրի հետ կապ չունի։ Թանկացման իրական պատճառների և տեղական շուկայի... 16.03.2025, Sputnik Արմենիա
2025-03-16T20:04+0400
2025-03-16T20:04+0400
2025-03-16T20:05+0400
սուրճ
հայաստան
բրազիլիա
գին
գնաճ
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e9/03/07/86532136_0:84:1600:984_1920x0_80_0_0_3c4ad604e4d32e8a294165a252b522b9.jpg.webp
Սուրճի համաշխարհային գները նորանոր ռեկորդներ են սահմանում` հասնելով պատմական առավելագույնի։ Դա էապես ազդում է հայկական շուկայի վրա, որն ամբողջությամբ կախված է ներմուծումից։Մեկ տարվա ընթացքում սուրճի մանրածախ արժեքը Հայաստանում աճել է գրեթե 50%-ով։ Փորձագետների կանխատեսումներով` մոտ ժամանակներս գները կշարունակեն բարձրանալ, թեև գնաճի տեմպերը կարող են դանդաղել։Գնաճի հիմնական պատճառներն են կլիմայական փոփոխությունները և առաջարկի պակասը, որը չի ծածկում աճող պահանջարկը։Սուրճի շուկան «ցնցվում է»Սուրճի շուկայում խնդիրները սրվեցին դեռևս 2024 թվականի ամռանը։ Այն երկրներում, որտեղ սուրճ է աճում, օգոստոսին եղանակային խիստ անբարենպաստ պայմաններ գրանցվեցին, որից լրջորեն վնասվեց բերքը։Բրազիլիայում, որն արաբիկայի գլխավոր արտադրողն է աշխարհում, երաշտը հասավ վերջին 70 տարվա ընթացքում ռեկորդային ինտենսիվության։ Իսկ հոկտեմբերին` բերքահավաքի և տնկիների պատրաստման թեժ շրջանում, հորդառատ անձրևներ սկսվեցին։ Երաշտը հարվածեց նաև Վիետնամին, որը ռոբուստայի առաջատար արտադրողն է։Դեռևս անցյալ տարի փորձագետները զգուշացնում էին, որ դա կհանգեցնի ոչ միայն 2025-2026 թվականների բերքի կրճատման, այլև գների աճի։«Կաֆե դյու Բրազիլ» ՍՊԸ-ի տնօրեն և հիմնադիր Սամիր Խնայզիրը նշում է, որ սուրճի արտադրությունը չի հասցնում աճող պահանջարկի հետևից, և դա թե՛ օբյեկտիվ, թե՛ սուբյեկտիվ պատճառներ ունի։Չնայած սուրճ խմում են ամբողջ աշխարհում, բայց այն ամեն տեղ չի աճում։ Սուրճ կարելի է աճեցնել միայն խոնավ, արևադարձային կլիմա և բերրի, հիվանդությունների նկատմամբ դիմացկուն հողեր ունեցող երկրներում։ Արտադրությունը ժամանակատար գործընթաց է. սուրճի մեկ թուփը տալիս է ընդամենը 2,5–3 կգ պտուղ, որից ստացվում է մոտ 400 գրամ բոված սուրճ:Գիտնականները տեխնոլոգիաներ են մշակում, որոնք թույլ են տալիս նվազեցնել մարդկային գործոնի ազդեցությունը սուրճը հավաքելու ժամանակ։ Ապագայում այդ հարցը, նույնիսկ դժվարամատչելի շրջաններում, կկարողանան լուծել դրոնները։Ուսումնասիրություններ են ընթանում նաև սուրճի թփերի գենետիկայի ամրապնդման ուղղությամբ դրանք անբարենպաստ պայմանների նկատմամբ ավելի դիմացկուն դարձնելու համար:Այսօր, սակայն, արդյունաբերությունը բախվում է մեկ այլ լուրջ խնդրի՝ աշխատող ձեռքերի պակասի:«Երիտասարդները չեն ուզում գյուղատնտեսությամբ զբաղվել, դա համաշխարհային միտում է։ Դաշտում աշխատող ծնողները երազում են, որ իրենց երեխաները կրթություն ստանան և այլ մասնագիտություն ընտրեն»,-նշեց Խնայզիրը։Կադրերի պակասը և կլիմայական բարդ պայմանները անհավասարակշռություն են մտցնում. պահանջարկն աճում է, իսկ արտադրանքը նույն մակարդակում է մնում։ Դա անխուսափելիորեն ազդում է սուրճի արժեքի վրա, ընդ որում թանկացումն ամենից շատ ազդում է արաբիկայի վրա։Խնայզիրը նշում է, որ արաբիկան և ռոբուստան պետք չէ համեմատել. ամեն մեկն իր համն ու առանձնահատկություններն ունի: Սակայն արաբիկան միշտ ավելի թանկ է եղել, և հիմա գնի տարբերությունն ավելի նկատելի է դարձել։Արաբիկան ավելի քիչ բերք է տալիս, պակաս դիմացկուն է եղանակային պայմանների նկատմամբ և ավելի բարդ խնամք է պահանջում: Բացի այդ, արժեքի վրա ազդում է լեռնային ռելիեֆը, այն բարդացնում է աշխատանքային պայմանները:Գնագոյացման վրա մեծապես ազդում է նաև փոխադրումը։ Սուեզի ջրանցքի շուրջ ստեղծված իրավիճակի պատճառով սուրճի արտահանումը, այդ թվում՝ Հայաստան, ավելի է դժվարացել։Սուեզի ջրանցքի հետ կապված դժվարությունների պատճառով բեռները ստիպված են Աֆրիկան շրջանցել Բարեհուսո հրվանդանով, այնուհետև մտնել թուրքական նավահանգիստներ, այնտեղից՝ Վրաստան, այնուհետև երկաթուղով կամ բեռնատարներով՝ Հայաստան: Սա երկարացնում է առաքումը և կրկնապատկում տեղափոխման ծախսերը:Սուրճի ներկրմամբ և վաճառքով զբաղվող «Փարիզյան սուրճ» ընկերության տնօրեն և հիմնադիր Տիգրան Հովսեփյանը գների աճը կապում է ոչ միայն լոգիստիկայի, այլև բորսայի հետ: Նա պարզաբանում է` արաբիկան վաճառվում է Նյու Յորքի, իսկ ռոբուստան՝ Լոնդոնի բորսայում, և հենց դրանք են ձևավորում սուրճի համաշխարհային գները: Նրա խոսքով՝ խոշոր խաղացողները ստեղծված իրավիճակն օգտագործում են գները բարձրացնելու և գերշահույթ ստանալու համար։Սուրճի առավելագույն արժեքը գրանցվել է փետրվարի 13-ին, երբ մեկ տոննա կանաչ հատիկների գինը հասել էր 9 600 դոլարի: Գների նման սրընթաց աճ վերջին անգամ նկատվել է 1972 թվականին։Տիգրան Հովսեփյանը նաև ընդգծում է հատիկավոր սուրճի պատշաճ տեղափոխման կարևորությունը։«Միայն սուրճը բերել-հասցնելը բավարար չէ, կարևոր է որակը պահպանել։ Բեռնարկղերում պետք է անհրաժեշտ խոնավություն լինի, հակառակ դեպքում սուրճը կարող է կորցնել իր հատկությունները կամ ավելորդ խոնավություն ներծծել։ Դա լուրջ ծախսեր է բերում»,-ասում է նա։Ինչպես են սուրճ արտադրում ՀայաստանումՀայաստանում սուրճ չեն աճեցնում, բայց այն առանձնահատուկ տեղ ունի երկրի մշակույթում։ ՀՀ յուրաքանչյուր բնակիչ տարեկան խմում է միջին հաշվով մոտ 4 կգ սուրճ:Արտահանողներն ասում են, որ չնայած թանկացումներին, Հայաստանում սուրճի պահանջարկը ոչ միայն չի նվազել, այլև աճել է։ Խնայզիրը նշում է, որ գների բարձրացումը գնորդներին դրդում է փորձել նոր համերը, այդ թվում՝ արաբիկայի ավելի թանկ տեսակները:Հայաստան ներկրվող սուրճի գրեթե 60%-ը գալիս է Ինդոնեզիայից, և դա պատահական չէ։ Խնայզիրը բացատրում է, որ 1990-ականներին ինդոնեզական սուրճը համարվում էր ամենամատչելիներից մեկը, ուստի այն սկսեցին ներմուծել մեծ ծավալներով: Ժամանակի ընթացքում այդ համը սիրվեց հայ սպառողների կողմից։Սակայն այսօր ինդոնեզական սուրճն այլևս չի կարելի ամենաէժանը համարել։ 2024 թվականին ավելի լավ գներ են առաջարկել Վիետնամը, ինչպես նաև Բրազիլիան, Սիերա Լեոնեն և նաև Լիբերիան` առանձին տեսակների դեպքում:Խնայզիրի ընկերությունը Հայաստան է ներկրում 35 տեսակի սուրճ 23 երկրից, իսկ արտադրանքի մի մասը վերաարտահանվում է Սաուդյան Արաբիա, Լիբանան և Ռուսաստան:Հայաստանում սուրճի ստացումը հեշտ գործընթաց չէ։ Սուրճի մշակութային կենտրոնի տնօրեն Միխայիլ Զիմինը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նշեց, որ տպավորված է, թե հայերը որքան լուրջ են վերաբերվում սուրճին և դրա պատրաստմանը։ Խոստովանում է՝ ինքը շատ բան է սովորել Հայաստանում, բայց սուրճ պատրաստել այնպես, ինչպես դա անում են տեղացի կանայք, չի կարողանում։«Հայաստանում սուրճը ջազվեի մեջ պատրաստելու հատուկ մշակույթ կա. այն արյան պես թանձր է ստացվում։ Ամենալավ սուրճը պատրաստում են հենց մեր ձեռնարկությունում աշխատող կանայք։ Դա սերնդեսերունդ փոխանցվող ավանդույթ է»,-ասում է Զիմինը։Սուրճի հատիկները սերմեր են, որոնք գտնվում են սուրճի թփի պտուղների ներսում։ Դրանք հատապտուղներ են, տեսքով նման բալի։ Յուրաքանչյուրի մեջ, որպես կանոն, երկու կանաչ հատիկ կա՝ պատյաններով, պտղամսով և բարակ թաղանթով։ Վերամշակման հիմնական խնդիրն է զգուշորեն հեռացնել բոլոր պաշտպանիչ շերտերը՝ առանց հատիկները վնասելու։Սուրճը բովման նախապատրաստելու համար նախ հավաքում են հատապտուղները, հետո դրանց մեջից հանում են հատիկները: Հավաքումն իրականացվում է կա՛մ ձեռքով, կա՛մ մեքենայացված եղանակով։ Այնուհետև հատապտուղները մշակում են չոր կամ խոնավ եղանակով, ապա կանաչ հատիկները ուղարկվում են տարբեր երկրներ: Հայաստանը սուրճի բովման և պատրաստման սեփական մշակույթն է ձևավորվել։Միխայիլ Զիմինը բացատրում է, որ սուրճի հատիկների մշակման հիմնական քայլը դրանք բովելն է:«Բովելուց առաջ սուրճի հատիկները շատ կոշտ են, խունացած կանաչ գույն ունեն և ջրի մեջ չլուծվող բազմաթիվ միկրոտարրեր են պարունակում։ Բովման գործընթացում դրանց մեծ մասը դառնում է լուծելի ՝ ձևավորելով ըմպելիքի համն ու բույրը, իսկ հատիկի կառուցվածքը դառնում է փխրուն և պատրաստ աղացման»։Բովելիս հատիկներն աստիճանաբար փոխում են գույնը՝ կանաչից դառնալով շագանակագույն, սկսում են բուրել թարմ թխած հացի և բոված արևածաղկի պես։Աշխարհում կա մոտ 90 տեսակի սուրճ։
բրազիլիա
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Լաուրա Սարգսյան
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e8/0c/0d/83940656_220:0:1074:854_100x100_80_0_0_8fad9498c4fbeacaea287436bf62cea0.jpg.webp
Լաուրա Սարգսյան
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e8/0c/0d/83940656_220:0:1074:854_100x100_80_0_0_8fad9498c4fbeacaea287436bf62cea0.jpg.webp
Լուրեր
am_HY
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Լաուրա Սարգսյան
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e8/0c/0d/83940656_220:0:1074:854_100x100_80_0_0_8fad9498c4fbeacaea287436bf62cea0.jpg.webp
սուրճ, հայաստան, բրազիլիա, գին, գնաճ
սուրճ, հայաստան, բրազիլիա, գին, գնաճ
Հայկական սուրճի համը. ինչ ճանապարհ են անցնում սուրճի հատիկները մինչև բաժակում հայտնվելը
20:04 16.03.2025 (Թարմացված է: 20:05 16.03.2025) Հայաստանում սուրճի գների աճը մի քանի գործոնով է պայմանավորված, սակայն դրանցից ոչ մեկը բուն երկրի հետ կապ չունի։ Թանկացման իրական պատճառների և տեղական շուկայի վրա դրա ազդեցության մասին պատմում է Sputnik Արմենիայի թղթակիցը։
Սուրճի համաշխարհային գները նորանոր ռեկորդներ են սահմանում` հասնելով պատմական առավելագույնի։ Դա էապես ազդում է հայկական շուկայի վրա, որն ամբողջությամբ կախված է ներմուծումից։
Մեկ տարվա ընթացքում սուրճի մանրածախ արժեքը Հայաստանում աճել է գրեթե 50%-ով։ Փորձագետների կանխատեսումներով` մոտ ժամանակներս գները կշարունակեն բարձրանալ, թեև գնաճի տեմպերը կարող են դանդաղել։
Գնաճի հիմնական պատճառներն են կլիմայական փոփոխությունները և առաջարկի պակասը, որը չի ծածկում աճող պահանջարկը։
Սուրճի շուկան «ցնցվում է»
Սուրճի շուկայում խնդիրները սրվեցին դեռևս 2024 թվականի ամռանը։ Այն երկրներում, որտեղ սուրճ է աճում, օգոստոսին եղանակային խիստ անբարենպաստ պայմաններ գրանցվեցին, որից լրջորեն վնասվեց բերքը։
Բրազիլիայում, որն արաբիկայի գլխավոր արտադրողն է աշխարհում, երաշտը հասավ վերջին 70 տարվա ընթացքում ռեկորդային ինտենսիվության։ Իսկ հոկտեմբերին` բերքահավաքի և տնկիների պատրաստման թեժ շրջանում, հորդառատ անձրևներ սկսվեցին։ Երաշտը հարվածեց նաև Վիետնամին, որը ռոբուստայի առաջատար արտադրողն է։
Դեռևս անցյալ տարի փորձագետները զգուշացնում էին, որ դա կհանգեցնի ոչ միայն 2025-2026 թվականների բերքի կրճատման, այլև գների աճի։
«Կաֆե դյու Բրազիլ» ՍՊԸ-ի տնօրեն և հիմնադիր Սամիր Խնայզիրը նշում է, որ սուրճի արտադրությունը չի հասցնում աճող պահանջարկի հետևից, և դա թե՛ օբյեկտիվ, թե՛ սուբյեկտիվ պատճառներ ունի։
«Մոլորակի բնակչությունն ավելանում է, դրան զուգահեռ աճում է սուրճի պահանջարկը, նույնիսկ ավանդաբար «թեյ խմող» երկրներում, ինչպիսիք են Հնդկաստանը և Չինաստանը: Ավելին, երիտասարդ սերունդը սկսել է ավելի շատ սուրճ խմել, ինչն ամեն տարի 4%-ով ավելացնում է սուրճ խմողների թիվը»,-
Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց նա։
Չնայած սուրճ խմում են ամբողջ աշխարհում, բայց այն ամեն տեղ չի աճում։ Սուրճ կարելի է աճեցնել միայն խոնավ, արևադարձային կլիմա և բերրի, հիվանդությունների նկատմամբ դիմացկուն հողեր ունեցող երկրներում։ Արտադրությունը ժամանակատար գործընթաց է. սուրճի մեկ թուփը տալիս է ընդամենը 2,5–3 կգ պտուղ, որից ստացվում է մոտ 400 գրամ բոված սուրճ:
Գիտնականները տեխնոլոգիաներ են մշակում, որոնք թույլ են տալիս նվազեցնել մարդկային գործոնի ազդեցությունը սուրճը հավաքելու ժամանակ։ Ապագայում այդ հարցը, նույնիսկ դժվարամատչելի շրջաններում, կկարողանան լուծել դրոնները։
Ուսումնասիրություններ են ընթանում նաև սուրճի թփերի գենետիկայի ամրապնդման ուղղությամբ դրանք անբարենպաստ պայմանների նկատմամբ ավելի դիմացկուն դարձնելու համար:
Այսօր, սակայն, արդյունաբերությունը բախվում է մեկ այլ լուրջ խնդրի՝ աշխատող ձեռքերի պակասի:
«Երիտասարդները չեն ուզում գյուղատնտեսությամբ զբաղվել, դա համաշխարհային միտում է։ Դաշտում աշխատող ծնողները երազում են, որ իրենց երեխաները կրթություն ստանան և այլ մասնագիտություն ընտրեն»,-նշեց Խնայզիրը։
Կադրերի պակասը և կլիմայական բարդ պայմանները անհավասարակշռություն են մտցնում. պահանջարկն աճում է, իսկ արտադրանքը նույն մակարդակում է մնում։ Դա անխուսափելիորեն ազդում է սուրճի արժեքի վրա, ընդ որում թանկացումն ամենից շատ ազդում է արաբիկայի վրա։
Խնայզիրը նշում է, որ արաբիկան և ռոբուստան պետք չէ համեմատել. ամեն մեկն իր համն ու առանձնահատկություններն ունի: Սակայն արաբիկան միշտ ավելի թանկ է եղել, և հիմա գնի տարբերությունն ավելի նկատելի է դարձել։
Արաբիկան ավելի քիչ բերք է տալիս, պակաս դիմացկուն է եղանակային պայմանների նկատմամբ և ավելի բարդ խնամք է պահանջում: Բացի այդ, արժեքի վրա ազդում է լեռնային ռելիեֆը, այն բարդացնում է աշխատանքային պայմանները:
Գնագոյացման վրա մեծապես ազդում է նաև փոխադրումը։ Սուեզի ջրանցքի շուրջ ստեղծված իրավիճակի պատճառով սուրճի արտահանումը, այդ թվում՝ Հայաստան, ավելի է դժվարացել։
Սուեզի ջրանցքի հետ կապված դժվարությունների պատճառով բեռները ստիպված են Աֆրիկան շրջանցել Բարեհուսո հրվանդանով, այնուհետև մտնել թուրքական նավահանգիստներ, այնտեղից՝ Վրաստան, այնուհետև երկաթուղով կամ բեռնատարներով՝ Հայաստան: Սա երկարացնում է առաքումը և կրկնապատկում տեղափոխման ծախսերը:
Սուրճի ներկրմամբ և վաճառքով զբաղվող «Փարիզյան սուրճ» ընկերության տնօրեն և հիմնադիր Տիգրան Հովսեփյանը գների աճը կապում է ոչ միայն լոգիստիկայի, այլև բորսայի հետ: Նա պարզաբանում է` արաբիկան վաճառվում է Նյու Յորքի, իսկ ռոբուստան՝ Լոնդոնի բորսայում, և հենց դրանք են ձևավորում սուրճի համաշխարհային գները: Նրա խոսքով՝ խոշոր խաղացողները ստեղծված իրավիճակն օգտագործում են գները բարձրացնելու և գերշահույթ ստանալու համար։
Սուրճի առավելագույն արժեքը գրանցվել է փետրվարի 13-ին, երբ մեկ տոննա կանաչ հատիկների գինը հասել էր 9 600 դոլարի: Գների նման սրընթաց աճ վերջին անգամ նկատվել է 1972 թվականին։
Տիգրան Հովսեփյանը նաև ընդգծում է հատիկավոր սուրճի պատշաճ տեղափոխման կարևորությունը։
«Միայն սուրճը բերել-հասցնելը բավարար չէ, կարևոր է որակը պահպանել։ Բեռնարկղերում պետք է անհրաժեշտ խոնավություն լինի, հակառակ դեպքում սուրճը կարող է կորցնել իր հատկությունները կամ ավելորդ խոնավություն ներծծել։ Դա լուրջ ծախսեր է բերում»,-ասում է նա։
Ինչպես են սուրճ արտադրում Հայաստանում
Հայաստանում սուրճ չեն աճեցնում, բայց այն առանձնահատուկ տեղ ունի երկրի մշակույթում։ ՀՀ յուրաքանչյուր բնակիչ տարեկան խմում է միջին հաշվով մոտ 4 կգ սուրճ:
Արտահանողներն ասում են, որ չնայած թանկացումներին, Հայաստանում սուրճի պահանջարկը ոչ միայն չի նվազել, այլև աճել է։ Խնայզիրը նշում է, որ գների բարձրացումը գնորդներին դրդում է փորձել նոր համերը, այդ թվում՝ արաբիկայի ավելի թանկ տեսակները:
Հայաստան ներկրվող սուրճի գրեթե 60%-ը գալիս է Ինդոնեզիայից, և դա պատահական չէ։ Խնայզիրը բացատրում է, որ 1990-ականներին ինդոնեզական սուրճը համարվում էր ամենամատչելիներից մեկը, ուստի այն սկսեցին ներմուծել մեծ ծավալներով: Ժամանակի ընթացքում այդ համը սիրվեց հայ սպառողների կողմից։
Սակայն այսօր ինդոնեզական սուրճն այլևս չի կարելի ամենաէժանը համարել։ 2024 թվականին ավելի լավ գներ են առաջարկել Վիետնամը, ինչպես նաև Բրազիլիան, Սիերա Լեոնեն և նաև Լիբերիան` առանձին տեսակների դեպքում:
Խնայզիրի ընկերությունը Հայաստան է ներկրում 35 տեսակի սուրճ 23 երկրից, իսկ արտադրանքի մի մասը վերաարտահանվում է Սաուդյան Արաբիա, Լիբանան և Ռուսաստան:
Հայաստանում սուրճի ստացումը հեշտ գործընթաց չէ։ Սուրճի մշակութային կենտրոնի տնօրեն Միխայիլ Զիմինը
Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նշեց, որ տպավորված է, թե հայերը որքան լուրջ են վերաբերվում սուրճին և դրա պատրաստմանը։ Խոստովանում է՝ ինքը շատ բան է սովորել Հայաստանում, բայց սուրճ պատրաստել այնպես, ինչպես դա անում են տեղացի կանայք, չի կարողանում։
«Հայաստանում սուրճը ջազվեի մեջ պատրաստելու հատուկ մշակույթ կա. այն արյան պես թանձր է ստացվում։ Ամենալավ սուրճը պատրաստում են հենց մեր ձեռնարկությունում աշխատող կանայք։ Դա սերնդեսերունդ փոխանցվող ավանդույթ է»,-ասում է Զիմինը։
Սուրճի հատիկները սերմեր են, որոնք գտնվում են սուրճի թփի պտուղների ներսում։ Դրանք հատապտուղներ են, տեսքով նման բալի։ Յուրաքանչյուրի մեջ, որպես կանոն, երկու կանաչ հատիկ կա՝ պատյաններով, պտղամսով և բարակ թաղանթով։ Վերամշակման հիմնական խնդիրն է զգուշորեն հեռացնել բոլոր պաշտպանիչ շերտերը՝ առանց հատիկները վնասելու։
Սուրճը բովման նախապատրաստելու համար նախ հավաքում են հատապտուղները, հետո դրանց մեջից հանում են հատիկները: Հավաքումն իրականացվում է կա՛մ ձեռքով, կա՛մ մեքենայացված եղանակով։ Այնուհետև հատապտուղները մշակում են չոր կամ խոնավ եղանակով, ապա կանաչ հատիկները ուղարկվում են տարբեր երկրներ: Հայաստանը սուրճի բովման և պատրաստման սեփական մշակույթն է ձևավորվել։
Միխայիլ Զիմինը բացատրում է, որ սուրճի հատիկների մշակման հիմնական քայլը դրանք բովելն է:
«Բովելուց առաջ սուրճի հատիկները շատ կոշտ են, խունացած կանաչ գույն ունեն և ջրի մեջ չլուծվող բազմաթիվ միկրոտարրեր են պարունակում։ Բովման գործընթացում դրանց մեծ մասը դառնում է լուծելի ՝ ձևավորելով ըմպելիքի համն ու բույրը, իսկ հատիկի կառուցվածքը դառնում է փխրուն և պատրաստ աղացման»։
Բովելիս հատիկներն աստիճանաբար փոխում են գույնը՝ կանաչից դառնալով շագանակագույն, սկսում են բուրել թարմ թխած հացի և բոված արևածաղկի պես։
Աշխարհում կա մոտ 90 տեսակի սուրճ։
