Ընդամենը մի օրինակ բերեմ։ 1848 թվականին, երբ ամերիկացի ակտիվիստ Էլիզաբեթ Քեդի Սթենթոնը ելույթ ունեցավ կանանց հավասարության հարցերին նվիրված առաջին համաժողովում և առաջարկեց կանանց պարգևել ընտրելու ու ընտրվելու իրավունք, նույնիսկ նրա կողմնակից կանայք դա չափից դուրս համարեցին։ Պատկերացրեք` կանայք իրենք ասում էին՝ դուք հո չե՞ք գժվել, ինչպե՞ս կարելի է մեզ թույլ տալ ընտրել և ընտրվել։ Ի դեպ, մի հետաքրքիր փաստ՝ մոտ 100 տարի առաջ Հայաստանում կանայք ի վերջո ավելի շուտ ստացան ընտրելու և ընտրվելու իրավունք, քան ամերիկուհիները։
Այսօր, երբ բոլորը խոսում են Մարտի 8-ի մասին, ուզում եմ պարզապես ներկայացնել, թե ինչպես փոխվեց կանանց կյանքը այն սարքի շնորհիվ, որը, կարծեմ, մինչև հիմա էլ պահվում ու փոշոտվում է հանգուցյալ տատիկիս մահճակալի տակ։ Այո, շատ ճիշտ կռահեցիք, այդ սարքը կոչվում է «Զինգեր»։ Ինչու եմ ասում, թե այդ սև կարի մեքենան փոխեց կանանց կյանքը։ Որովհետև այն ոչ միայն ազատեց կանանց ծանր ու միապաղաղ մի հոգսից, այլև ավելի ինքնուրույն դարձրեց նրանց, թույլ տվեց տնօրինել իրենց ազատ ժամանակը ու նաև փող աշխատել։ Տեսեք, մինչև «Զինգերի» ստեղծումը, մեկ վերնաշապիկ կարելու վրա կինը ծախսում էր 12 ժամ, «Զինգերով», որի ասեղը շարժվում էր ոչ թե հորիզոնական, այլ վերից վար, այդ նույն վերնաշապիկը հնարավոր եղավ կարել ընդամենը մեկ ժամում։ Իսկ հետագայում, երբ մեքենան կատարելագործվեց, կինն արդեն ոչ թե ձեռքով էր պտտում անիվը, այլ օգտվում էր ոտնակից, ինչն ավելի հեշտացրեց աշխատանքը։
Ինչ է փոխվել Հայաստանում կանանց իրավունքների հարցում վերջին 2,5 տարիներին
Հիմա՝ կինո։ Հիշո՞ւմ եք «Մեր բակը» ֆիլմի այն դրվագը, երբ Սոնան պատուհանից ասում է «Նու, գըվարի՛ ժե, Մկո, գվարի՛»։ Իսկ ամաչկոտ Մկոն փոխանակ սեր բացատրի Սոնային, հարցնում է, «Դուք «Զ» տառով «Զինգեր» չունե՞ք»։ Երբ տալիս են այս հարցը՝ ինչո՞վ է «Զինգերը» տարբերվում կարի այն մեքենայից, որի վրա անգլերեն «էս» տառով գրված է «Սինգեր», մասնագետները միայն ծիծաղում են և շատ կարճ պատասխանում են. «Իհարկե՝ ոչնչով»։ Պարզապես այս հրաշալի մեքենայի գյուտարարի՝ Իսահակ Զինգերի ազգանունը անգլերեն «էս» տառով է գրվում, իսկ գերմանացիների մոտ այն հնչում է որպես «Զինգեր»։ Այդ մարդու մասին շատ բան կարող եմ պատմել, հետաքրքիր կերպար էր, արտիստիկ, նույնիսկ թատրոնում է խաղացել, նաև կնամոլ էր, միաժամանակ երեք ընտանիք էր պահում և ուներ, չեք պատկերացնի, 22 երեխա։ Բայց ժամանակ չկա, ավելի լավ է անդրադառնամ «Զինգեր» մեքենայի հետ կապված լեգենդներին ու միֆերին։
Ամենատարածված լեգենդն, իհարկե, կապված է Մկոյի ասած «Զ» տառի հետ։ Ժամանակի ընթացքում մարդկանց մոտ շատ տարածված կարծիք ձևավորվեց , թե «Զ» տառով «Զինգերն» իսկական է, իսկ «Սինգերը» նրա պարզունակ նմանակն է։ Դրանից շատ լավ օգտվում էին խարդախները։ Գիտեին, որ այս խռուշչովկայում ապրող տատիկը «Զինգեր» ունի, գալիս և ասում էին՝ մենք ուզում ենք գնել ձեր մեքենան, լավ էլ գին կտանք։ Հետո ուսումնասիրում էին մեքենան ու ասում. «Տատի ջան, ախր ինքդ ես տեսնում, որ սա իսկական «Զինգեր» չի, վրան գրված է «Սինգեր», չնայած կարող ենք այս մետաղի ջարդոնն էլ վերցնել մի 5 դոլարով։ Ու վերցնում էին մեքենան, որը հնաոճ իրերի խանութում մի 1000 դոլար արժեր։
Երկրորդ միֆը։ «Զինգերի» որոշ մասեր պատրաստված են թանկարժեք մետաղներից։ Ու սկսվում էր «Զինգերների» որսը, որը որոշ դեպքերում ողբերգական ավարտ էր ունենում։ Նաբերեժնիյե Չելնի քաղաքում մի խումբ երիտասարդներ հենց տան շեմին սպանել էին մի կնոջ։ Ոստիկանությունը պարզեց՝ բացի «Զինգերից» հանցագործներն ուրիշ բան չեն տարել։
Այս ամենը պատմեցի միայն մի նպատակով։ Կանա՛յք, լավ իմացեք, իրականում ձեզ ազատություն է պարգևել կնամոլ տղամարդը՝ Իսահակ Զինգերը։ Կատակ եմ անում, իհարկե, բայց հո չե՞ք ժխտի, որ ճշմարտության հատիկ կա Ջեյմս Բրաունի ասածի մեջ, երբ նա երգում է. «Սա տղամարդու աշխարհ է»։ Ճիշտ է, հետո ավելացնում է. «Բայց այդ աշխարհը ոչինչ է առանց կանանց»։ Շնորհավո՛ր։
