Արցախում պահածոների գործարանները դժվարություններ ունեն իրենց արտադրանքի իրացման հարցում։ Ինչպես Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում նշեց արցախցի գործարար Գագիկ Դերանցը (Երևանում արցախյան ապրանքների խանութի տնօրենը)՝ նման խնդրի են բախվել Արցախի գրեթե բոլոր արտադրողները՝ մոտ 10 խոշոր և միջին ձեռնարկություններ, ինչպես նաև այլ փոքր ընկերություններ։
Գործարարի խոսքով՝ պատերազմից հետո արտադրանքի պահեստները հիմնականում անվնաս են մնացել, հիմա պետք է վաճառել ապրանքը։ Մի քանի հարյուրից մինչև մի քանի հազար տոննա (դեռ ճշգրիտ չեն հաշվել) մարինադներ, մուրաբաներ և կոմպոտներ գնորդի են սպասում։
Գործարաններն ուժերի ներածին չափով գնորդ են փնտրում արտերկրում, ինչպես նաև Երևանում։ Սուպերմարկետների տեղական ցանցերում հայրենական արտադրողին այնքան էլ լավ չեն վերաբերվում․ ամիսներով ձգձգում են վճարումը, զեղչերի ու վաճառասեղանին շահավետ դիրքի համար լրացուցիչ վճար են պահանջում (այդ մասին առավել մանրամասն՝ այստեղ)։ Իհարկե, խանութները նույնպես պետք է մտածեն ապրանքն իրացնելու մասին, բայց մնում է հուսալ, որ այս դեպքում նրանք այնուամենայնիվ իրենց մի փոքր այլ կերպ կպահեն։
«Ասեմ ձեզ` դրանք թանկ չեն, իսկ որակի մասին Հայաստանում իմաստ էլ չունի պատմել։ Այ, օրինակ, դուք տանը ինչպե՞ս եք խորոված սմբուկ պատրաստում։ Կամ բակում, կամ սալօջախի վրա։ Մի քիչ ծուխ է լինում, բայց արդյունքը դրան արժե, համաձա՞յն եք։ Ահա, իսկ Արցախում դրանք վառարանների մեջ չեն պատրաստում ինչպես մյուս գործարաններում։ Մեզ մոտ երկա՜ր, երկար մանղալների վրա ածուխով խորովում են ու շուռումուռ տալիս, ամբողջը` ձեռքով»,-պատմում է Դերանցը։
Գործարանները բանակցություններ են վարում նաև արտերկրյա գնորդների հետ, միայն մեկ խնդիր կա՝ ծավալը։ Հայկական չափանիշներով ապրանքը չափազանց շատ է, ռուսական չափանիշներովը՝ չափազանց քիչ։ Գնորդների որոնումը շարունակվում է։
Արտադրանքի իրացումը գործարաններին թույլ կտա դուրս գալ ֆինանսական բարդ իրավիճակից, քանի որ պետությունն առայժմ նրանց օգնել չի կարող (ռեսուրսները հազիվ են հերիքում հասարակ քաղաքացիներին օգնելուն)։ Հիմա Արցախի իշխանության ներկայացուցիչները ՀՀ գործընկերների հետ միասին քննարկում են ֆերմերների աջակցության ծրագրերը։ Բայց դրանք կօգնեն միայն մի դեպքում` եթե այն, ինչ աճեցրել ես, հնարավոր լինի վաճառել։
Այդ պատճառով էլ այն գինու և պահածոների գործարանները, որոնք գրավված տարածքներում չեն հայտնվել, փորձում են վաճառել ապրանքը, որպեսզի հաջորդ տարի ֆերմերներից բերքը գնելու միջոցներ ունենան։
Նշենք, որ Արցախի Հանրապետության չգրավված տարածքներում են մնացել խաղողի և մրգի այգիների մեծ մասը։ Ինչպես նշում են տեղի մասնագետները՝ երկու-երեք տարում կարելի է ավելացնել մշակվող հողերի մակերեսը և հանրապետությունը հացահատիկի արտադրանքի առումով ինքնուրույն դարձնել (ավելի մանրամասն՝ այստեղ)։
Արցախը վերականգնելու համար Արցախում կորցրած տնտեսությունը պետք է տեղափոխել Հայաստան
