Մի քանի մետրանոց փարթամ արմավենիներ, երկու հարյուրից ավելի դափնու ծառեր, հսկայական ագավաներ, մուշմուլայի, ավոկադոյի ծառեր, կիվիի թարմաներ, բանանենիներ ու այլ՝ մեզ համար անսովոր ծառեր։ Կզարմանաք, բայց սա տավուշեցի Մելիս Բաբայանի այգին է։
Եթե որոշեք ձեր ընկերներից մեկին անսովոր անակնկալ մատուցել, կարող եք նրա աչքերը փակել ու Մելիս պապի այգի տանել։ Նա զարմանքից քար կկտրի՝ ինչպես կարելի էր Երևանից երեք ու կես ժամում մեքենայով Աֆրիկա կամ Հարավային Ամերիկա հասնել։ Տավուշի Այգեձոր գյուղը երկրի վրայի դրախտի հասցեն է։
«Բիձեքն» էլ կարող են մի քիչ խենթ լինել
Մելիս պապու դրախտային այգու սկիզբը դափնու ծառերը դրեցին։ «Սովորական թոշակառու եմ, այգեպան եմ ու մեղու եմ պահում»,- ինքն իր մասին համեստորեն ասում է պապիկն ու ավելացնում, որ իր մեծ երազանքն էր այգում այնպիսի ծառեր աճեցնել, որ ամբողջ տարին կանաչ լինի։ Հիմա իր դրախտային այգում 2 հարյուրից ավելի դափնիներ են աճում։
«Մի փոքր խենթություն է. բիձեքն էլ կարող են խենթ լինել»,- կատակում է Մելիս պապն ու շարունակում պատմել, թե ինչպես շամշադինյան մի կտոր հողը հարավամերիկյան տեսք ձեռքբերեց։
Բարձրակարգ «հյուրանոց» մեղուների համար, կամ գորիսեցի պապիկի հնարամտությունը
Քանի որ ամեն տարի Մելիս պապիկը ծովափնյա հանգստի էր մեկնում, վերադարձին իր հետ տարբեր էկզոտիկ բույսերի տնկիներ էր բերում։ Կիվին Այգեձորում «իրեն գտավ», ասում է՝ անցյալ տարի 40-45 կգ բերք է տվել՝ և՛ իրենց ընտանիքի պահանջարկն է բավարարել, և՛ վաճառել են։
Ըստ Մելիս պապի՝ հայկական կիվին շուկայում շատ ավելի «հարգված է», քան՝ ներմուծվողը։ Ամենից շատ զարմացավ, երբ տնկված բանանենիները ծաղկեցին ու պտուղ տվեցին։ Բանանները փոքր են, բայց համով շուկայում վաճառվողին չեն զիջում։ Մի խուրձ բանան էլ անցյալ տարի քաղեց ու իր տուն հյուր եկած ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանին նվիրեց։
Երբ հյուրդ երկրի նախագահն է
«Մի օր զանգ ստացա, ներկայացան, թե նախագահի գրասենյակից են։ Ասացին՝ վաղը նախագահը մեր տուն է գալու, այգիս տեսնի»,- իր պատմությունը սկսում է Մելիս պապն ու ավելացնում, որ այդ ժամանակ շինարարություն էին անում, տարածքը մի քիչ թափթփված էր։Դե նախագահն ամեն օր քո տուն չի գալիս։ Մի ամբողջ գիշեր Մելիս պապն ու տիկինը՝ Մելանյան, չքնեցին, որ հավաքեն, կարգի գցեն ամեն ինչ։ Ու իսկապես՝ հաջորդ օրը նախագահն անձամբ եկավ։ Ոչ թե գյուղ էր եկել այցի և այդ ընթացքում Մելիս պապի տուն եկավ, այլ՝ հենց Մելիս պապի տուն։
«Ես էլ էի զարմացած։ Չեմ էլ հասկանում, թե որտեղից էր իմացել իմ ու իմ այգու մասին։ Իրեն էլ ասացի՝ իմ ամենաֆանտաստիկ երազում չէի պատկերացնի։ Հետո էլ թղթակիցներ եկան, նախագահի այցի մասին հարցրին, ես էլ ասացի՝ մի բիձա երկու ստից ծառ է դրել, այդքան բան»։
Դատարկվող գյուղի միակ շրջանավարտը. Չինչինում եկող տարի այդ մեկն էլ չի լինի
Մելիս պապն ասում է՝ նախագահը մոտ երկու ժամ իրենց տանը մնաց, դրանից գրեթե մեկ ժամը սեղանի շուրջն անցկացրին։
«Իրար գովում էինք»,- կարճ ու կոնկրետ իրենց զրույցը բնութագրում է Մելիս պապն ու չի մոռանում ավելացնել, թե ինչքան լավ տպավորություն է նախագահն իր վրա թողել։
Էլի կրակում են
«Մի տեսակ բթացել ենք, կրակոցի ձայնը ոնց որ սովորական լինի։ Լսում ենք, եթե ուրիշ զենքից են կրակում կամ էլ շատ են կրակում»,- վերջին օրերի կրակոցների մասին է պատմում Մելիս պապը։
Ձեր տունն ու այգին սահմանից հեռո՞ւ են հարցիս ի պատասխան Մելիս պապը ծիծաղում է՝ Տավուշի սահմանամերձ գյուղերում սահմանից հեռու կամ էլ ապահով դիրքում տուն չկա։ Նույնիսկ երբեմնի շրջկենտրոն Բերդն էլի ապահով չէ։ Հիշում է 93-94թթ.-երը։ Այդ տարիներին իրենք Բերդի բնակելի շենքերից մեկում էին ապրում։ Գրադը երկու անգամ հենց իրենց շենքին է հարվածել։
«Հետքերը հիմա էլ կան, դիմացի գարաժները լրիվ մաղ են։ Որ խփում էին, ամբողջ շենքը ծխով էր լցվում, խեղդվում էինք, բաղնիքներում թաքնվում էինք, հետո երեսներս պնդացրած դուրս էինք գալիս»,- հիշում է պապը։
Երբ նոր տուն տեղափոխվեցին, առաջին գործերից մեկը դարձավ «բունկերի» կառուցումը։ Հաստ պատերով բետոնե կառույց է, տանիքին էլ այնքան հող է լցրել, որ վարդակակաչներ է աճեցնում։ Երկաթե նեղ դուռ է դրել, որ եթե գրադը հենց առջևում էլ պայթի, ներսում գտնվողները չվնասվեն։ Հպարտությամբ ասում է՝ միայն ավիահարվածը կարող է ազդել։ Առայժմ որպես պահեստ են օգտագործում և Աստծուն աղոթում, որ անհրաժեշտ չլինի «բունկերն» այլ նպատակով օգտագործել, քան տանձ ու խնձոր պահելն է։
Աշխարհի կենտրոնն Այգեձորն է
Երևանում էլ տուն ունեն։ Ուսանող թոռնիկներն են այնտեղ մնում, ինքն էլ գնում, գալիս է։ Հարևանները սպասում են Մելիս պապի գալուն, որ շախմատային պարտիան շարունակեն, այսքան տարի անց էլ՝ առիթը բաց չեն թողնում ողջ մնացած կուրսընկերներով հանդիպելու համար։ Գործերը վերջացնում է թե չէ, հետ գնալու ժամանակն է։
«Ասում են՝ երեխայի բնավորություն եմ ձեռքբերել։ Դե հիմա, ես էլ էդպիսին եմ։ Կրակում են, չեն կրակում, կապ չունի՝ տունս Այգեձորում է, ոնց բոլորը, էնպես էլ՝ մենք»,- ասում է պապն ու խնդրում խոսքերը ճիշտ հասկանալ, բարձրագոչ չհամարել։ Ասում է՝ այն, ինչ ինքն է զգում, արտերկրում ապրող հայերին է բնորոշ, որ կարոտում են իրենց տունն ու տեղը։ Իսկ ինքը գյուղում լինելով՝ շրջապատից չի հագենում։
«Մեկ-մեկ ասում են՝ հեռու եք, ասում եմ՝ դուք եք հեռու, մենք հեռու չենք։ Էս էլ իմ աշխարհի կենտրոնն է»։
Զրույցի վերջում առաջարկում է վաղն առավոտյան 9:15 տեղի քահանա Տեր Աբելի Facebook-ի ուղիղ եթերին միանալ։ Ասում է՝ ամեն առավոտ աղոթում են աշխարհի ու Հայաստանի խաղաղության համար։ Իրենց՝ երկինք ուղարկվող աղոթքի ձայնն ավելի բարձր է, քան սահմանի մյուս կողմից հնչող կրակոցները։
