Ալֆորվիլ քաղաքը Ֆրանսիայում հայտնի է որպես «փոքրիկ Հայաստան» ոչ միայն շնորհիվ հայկական մեծ համայնքի, այլև հայկական այն կառույցների, որոնք ազատորեն գործում են քաղաքում։ Հենց այդ էր պատճառը, որ տարիներ առաջ Մարդիրյանների ընտանիքը որոշեց Թուրքիայից Ալֆորվիլ տեղափոխվել, ապրել մի երկրում, որտեղ պետք չէ վախենալ հայ լինելու համար։
Թուրքիայում հայ լինելը խիզախություն է
Նախնիներս մուսալեռցի են, Վաքըֆ գյուղից։ 1915 թվականին նրանք մասնակցել են Մուսալեռի հայտնի հերոսամարտին։ 1939թ.-ին, երբ լեռան շրջակա գյուղերը նորից թուրքերի ձեռքն են անցնում, շատերը որոշում են հեռանալ, բայց իմ նախնիները մնում են։ Թուրքերը ստիպում են մնացողներին փոխել իրենց հայկական ազգանունները։ Այդպես պապիկս ծնվել էր Մարդիրյան, 16 տարեկանում ստիպված դարձավ Սիլահլի։
Հետո զավակներին հայերեն կրթություն տալու համար պապիկս հորս և հորաքրոջս ուղարկել Պոլիս, որտեղ հայրս հանդիպել է մորս հետ։ Ես Պոլիսում եմ ծնվել։ Թուրքիայում հայերի համար լավ չէ, այնտեղ հայ լինելը պատիվ չէ, շատերը վախենում են ցույց տալ իրենց հայությունը։ Ինչպես ժամանակին մեծ հայրիկս զավակների կրթության համար ստիպված եղավ նրանց Պոլիս տանել, այնպես էլ հայրս, մտահոգվելով ապագայիս ու կրթությանս մասին, Ֆրանսիա տեղափոխվելու որոշում կայացրեց։
Փոքրիկ Հայաստան՝ Ֆրանսիայի սրտում
Հաստատվեցինք Ալֆորվիլ քաղաքում, որովհետև սա Փարիզի շրջանի փոքրիկ Հայաստանն է. կա հայկական դպրոց, եկեղեցի, հայկական անուններով փողոցներ՝ Կոմիտասի, Մանուշյանի, Երևանի պողոտա, Օշական, Աշտարակ հրապարակներ և այլն։ Քաղաքում, քաղաքապետարանում ծածանվում են Հայաստանի և Արցախի դրոշները, ունենք հայկական խանութներ։
Քաղաքը 44 հազար բնակչություն ունի, որից 7-8 հազարը հայեր են։ Այստեղ՝ Ալֆորվիլում, տարիներ անց մեր ընտանիքը հայկական ազգանունը վերադարձրեց։ Պապիկս դեռ ողջ էր. նա ծնվեց Մարդիրյան, կյանքի մաս մեծը պարտադրված ապրեց Սիլահլի, բայց մահացավ Մարդիրյան։
Ինչու չեղարկվեցին Ֆրանսիայի և Արցախի «քույր քաղաքների» համաձայնագրերը
Ալֆորվիլն ու Արցախի Բերձորը քույր քաղաքներ էին։ Ֆրանսիայում մի քանի քաղաքներ նման բարեկամական համաձայնագրեր ունեին Արցախի քաղաքների հետ։ Բայց մի քանի տարի առաջ նախագահ Էմանուել Մակրոնն ասաց, որ Արցախը ճանաչված պետություն չէ, հետևաբար չեն կարող նման պայմանագրեր լինել, ու դրանք լուծարվեցին։ Շատերս կասկածում ենք, որ այս գործում իրենց դերն են ունեցել ադրբեջանցիներն ու թուրքերը, թեպետ դրա ապացույցը չունենք։
Իհարկե, հայերը սիրված են Ֆրանսիայում, դրա համար էլ քաղաքների ղեկավարներից շատերը հայտարարեցին, որ պայմանագրերի չեղարկումը ոչինչ չի փոխում, իրենց բարեկամությունը շատ ավելին է։ Ալֆորվիլի նախկին քաղաքապետն Արցախում եղել է, նորընտիր քաղաքապետն էլ այս տարի սեպտեմբերին պետք է Արցախ այցելի, եթե վիրուսը չխանգարի։
«Բոլոր հայերն իմ ընտանիքի անդամներն են». Ազնավուրը` հայերի ու իր հայկական ինքնության մասին
Հիմա Ալֆորվիլի 16 փոխքաղաքապետներից երեքը հայեր են։ Հայերը պետք է շատ ակտիվ լինեն, որ կարողանան իրենց ձայնը տեղ հասցնել, ներկայացնել իրենց շահերը քաղաքապետարաններում, Սենատում, բարձր մակարդակներում։ Շառլ Ազնավուրն ու Պատրիկ Դևեջյանը մեծ հեղինակություն ունեին Ֆրանսիայում, նրանք խոսում էին Հայաստանի, հայերի, Ցեղասպանության մասին։ Հիմա նրանք չկան, և այս իրավիճակում թուրքերն ու ադրբեջանցիներն ավելի են ակտիվանում։
Ադրբեջանցիներն ու թուրքերն ամրացնում են դիրքերը
Էրդողանը Ֆրանսիա եկող թուրքերին ասում է, որ յուրաքանչյուրդ այդտեղ Թուրքիայի դեսպանն եք, հաջողության հասեք, ակտիվ եղեք, մտեք քաղաքականություն, Ազգային ժողով, զբաղեցրեք պաշտոններ։ Ադրբեջանն էլ միլիոնավոր գումարներ է ծախսում։ Շուտով Փարիզի քաղաքապետի ընտրություններն են, շատ հավանական է, որ քաղաքապետ ընտրվի ադրբեջանամետ Ռաշիդա Դատին։
Նա արաբական ծագումով ֆրանսուհի է, որին ադրբեջանցիները մեծ գումարներ են տալիս։ Ադրբեջանցիները շատ ակտիվ են մասնակցում ընտրություններին իրենց թեկնածուին առաջ մղելու համար։ Մենք էլ պետք է այդպես վարվենք։ Իրենք շատ փող ունեն, իսկ մենք՝ ոչ։ Ադրբեջանցիների և թուրքերի ակտիվացումը շատ վատ է, որովհետև իրենք կարողանում են Ֆրանսիայի վրա ճնշումներ գործադրել։
Սփյուռքում հայերն ապագա չունեն
100 տոկոս հայ, 100 տոկոս ֆրանսիացի. Ազնավուրն էր իր մասին այսպես ասում։ Ես համաձայն եմ այս մտքի հետ, բայց ինձ համար այս երկուսը նույն արժեքը չունեն։ Իմ ազգությունն է հայ, քաղաքացիությունս՝ ֆրանսիացի, ես կարող եմ այլ երկրում ապրել՝ Ուրուգվայում, ԱՄՆ-ում, իմ քաղաքացիությունը կարող է փոխվել, բայց ազգությունս՝ ոչ։
Ես հիմա Ֆրանսիայի քաղաքացի եմ և արդեն նաև պետական պաշտոն եմ զբաղեցնում, այնպես որ պիտի նվիրումով ծառայեմ իմ քաղաքին՝ Ալֆորվիլին։ Բայց ես իմ ապագան Հայաստանի հետ եմ կապում, քաղաքականություն էլ մտա Հայաստանում տեղի ունեցող իրադարձություններից հետո։ 2008թ.-ին՝ մարտի 1-ի դեպքերից հետո, սփյուռքը կարծես թե լուռ էր, չէր արձագանքում Հայաստանում կատարվածին, իսկ ինձ համար մեծ ցավ էր, որ հայի թշնամին թուրքն է, բայց այդտեղ հայը հայի վրա կրակեց։ Ես հասկացա, որ սփյուռքի այդ լռությունն ինձ չի ներկայացնում, իմ ձայնը չի արտահայտում, ուրեմն ես դա պետք է անեմ։ Վստահ եմ, որ սփյուռքում հայերն ապագա չունեն։
Ես նաև եկեղեցու հոգաբարձուների խորհրդի անդամ եմ, տեսնում եմ, թե ինչքան խառնամուսնություններ են գրանցվում։ Մի քանի սերունդ հետո հայկականությունը կորչում է։ Այդպես է ամենուր։ Դրա համար էլ ընտանիքիս ապագան Հայաստանում եմ տեսնում, կուզեմ այնպիսի դեմոկրատիկ, հզոր երկիր դառնա, որ զավակներիս հետ Հայաստան տեղափոխվեմ։ Ամեն ամառ Հայաստան ենք գալիս, երեխաներս երկու-երեք ամիս այդտեղ են մնում։ Տղաս հինգ տարեկան է, ֆրանսերեն բառ չգիտի։ Ինձ համար կարևոր չէ, որ նա հիմա ֆրանսերեն խոսի. ֆրանսերեն, անգլերեն, ցանկացած այլ լեզու վաղը կսովորի, ինձ համար կարևոր է, որ նա հայերեն խոսի։
Հայաստանը մեր պատիվն է, մեր հպարտությունն է, յուրաքանչյուր հայ պետք է ամեն ինչ անի, որ Հայաստանը դառնա աշխարհի ամենալավ տեղը հայերի համար։
