Վերջին օրերին ավտոմեքենաների ներկրման հետ կապված տեղեկությունները, լինեն դրանք մաքսակետերում կուտակումների մասին, թե դրանց տրվող իրավիճակային լուծումների, մարտական գործողությունների ամփոփաթերթիկ են հիշեցնում: Առանց որևէ հրահանգի, միահամուռ մի մղումով, շատ-շատերը ամեն գնով ցանկանում են հասցնել «ավտո բերել», քանի դեռ ԵԱՏՄ մաքսատուրքերն ուժի մեջ չեն մտել:
Ուշագրավ է հատկապես ՊԵԿ փոխնախագահ Շուշան Ներսիսյանի հայտնած տեղեկությունը, որ եթե 2018-ին Հայաստան ներմուծվել է մոտ 67000 ավտոմեքենա, ապա հուլիսի վերջին, այսինքն՝ վաղը, մյուս օրը այդ ցուցանիշն արդեն գերազանցած կլինենք և կհասնենք 70000-ի շեմին:
Այսօր հանդիպեցի այդ ցուցանիշի արտահայտության մի փոքրիկ օրինակի. երեք երկար բեռնատար` ավտոգնացք կազմած, մարդատար ավտոմեքենաներ էին տեղափոխում, ավելի ճիշտ՝ քարշ տալիս: Հատկանշական էր այն, որ երկու շարքով իրար գլխի շարված այդ ներկրվող ավտոմեքենաների մեծ մասը վնասված էր: «Մեր հայերը դա շատ ժամանակ հատուկ են անում կամ անել տալիս, որ էժանով «ռաստամոժկա» անեն»,-բացատրեց տաքսու վարորդը:
Ավտոմեքենաների մաքսազերծումն առայժմ չի թանկանա. ՊԵԿ
Հնարավոր է, իհարկե: Մենք հո գիտենք մերոնց: Բայց հնարավոր է, որ ոչ էլ հատուկ են անում, այլ ուղղակի, գնում են ինչ կա-չկա: Հարված ստացա՞ծ («ուդառ կերած») մեքենա է, կամ դուռը ջարդված, գուցե թևը («կռիլո»), գուցե բախարգելը («բամպեր») պոկվա՞ծ: Հոգ չէ, ամեն մեկն էլ թե՛ գնորդ կունենա, թե՛ նորոգող կգտնվի: Միայն թե փող լինի և ժամանակը բավականացնի:
Այո, 2020-ից ուժի մեջ են մտնելու ավտոմեքենաների մաքսազերծման ԵԱՏՄ միասնական դրույքաչափերը: Իսկ դա նշանակում է, որ ԵԱՏՄ-ում չարտադրված մյուս բոլոր մեքենաները, հատկապես՝ 7 տարեկան և ավելի վաղ արտադրվածները բազմապատիկ ավելի բարձր մաքսատուրքով են մաքսազերծվելու: Ըստ ավտոսիրողների հաշվարկների` ներկայումս մաքսազերծման համար սահմանված գումարից մոտ 6 անգամ ավելին կպահանջվի. հնարավոր է, մաքսազերծման համար նույնքան գումար վճարես, որքան 10 կամ ավելի տարվա «Օպելը», գուցե BMW-ն գնելու համար:
Եվ հիմա, ինչպես անհատները, այնպես էլ՝ «ավտո բերողները» սևեռվել են այն բանի վրա, որ մինչև 2020 թվականի մեկնարկը որքան ի վիճակի են, եվրոպական, ամերիկյան կամ ճապոնական և այլ՝ ոչ-ԵԱՏՄ-ական արտադրության ավտոմեքենաներ հասցնեն
ա) գնել կամ ձևակերպել գնում,
բ) ներկրել Հայաստան,
գ) մաքսազերծել:
Քանի ոչ սթափ վարորդ է հայտնաբերվել Վարդավառի օրը Երևան-Սևան մայրուղում. տեսանյութ
Տրամաբանորեն հասկանալ ի է նաև, որ նրանց զգալի մասը հույս ունի հետագայում առնվազն կրկնակի շահել՝ ոչ ԵԱՏՄ արտադրության մեքենաների վաճառքից, քանզի դրանց գները, բնականաբար, հայաստանյան ավտոշուկայում վեր կխոյանան:
Հիմնականում այս գործոնների և ընկալումների ազդեցությամբ է, որ այս տարվա 7 ամսվա ընթացքում արդեն համարյա 70 հազար ավտոմեքենա է ներկրվել:
Մաքսային ծառայությունը փորձում է հասցնել սպասարկել այդ ահռելի հոսքը: Այդ նպատակով, ինչպես ավելի վաղ հաղորդվել էր, օրինակ «ավտոմաքսատանը» կամ Նորագավիթի մաքսատան բաժիններն օգոստոսի 1-ից անցնելու են 7-օրյա աշխատանքային գրաֆիկի, առնվազն 6-ով ավելանալու է նաև մաքսային ձևակերպումներով զբաղվող աշխատակիցների թիվը:
Բայց չի կարելի բացառել, որ ՊԵԿ-ը հարկադրված լինի էլի շտկել մաքսազերծման ճակատում ներգրավված աշխատակիցների թիվը և, պատկերավոր ասած՝ անցնել 8 կամ 9-օրյա աշխատանքային շաբաթի: Համենայն դեպս, միանգամայն հավանական է, որ վերջնաժամկետին՝ այս տարվա դեկտեմբերի 31-ին ավելի մոտ այդ ավտոներկրումային բումը կարող է հասնել իր բարձրակետին:
ԱԱԾ նոր բացահայտումը. պետական պաշտոնյաներ են ձերբակալվել. տեսանյութ
Բայց ի՛նչն է շատ ավելի հետաքրքիր: Գաղտնիք չէ, որ Հայաստան ներկրվող ավետոմեքենաների մեծ մասը օգտագործած, առնվազն 5, 7, հաճախ՝ 10 և ավելի տարեկան է: Նախքան այս էլ ընդհանուր պատկերը նույնն էր: Ու կա ոչ անհիմն զգացողություն, որ Հայաստանում շուտով այնքան «քշած ավտո» կլինի, որ ոչ թե դրանք մի քիչ էլ քշելու, այլ քայլելու կամ ոտք դնելու տեղ չի մնա:
Կատակը՝ կատակ, բայց այս տեմպերով մեր երկրում շուտով ավտոմեքենաները «կուտեն» մարդկանց: Դա հարցի դեռ մի կողմն է:
Նման ծավալով օգտագործած և հին մեքենաները շատ ավելի շուտ կսկսեն շարքից դուրս գալ և հայտնվել… որտե՞ղ: Իսկը Հայաստանում ավտոմեքենաների «թաղման բյուրո» բացելու ժամանակն է: Երկիրը վերածվում է «ավտոգերեզմանոցի»՝ բաց երկնքի տակ: Շարքից դուրս եկող ավտոմեքենաների վերամշակմամբ զբաղվող լուրջ ձեռնարկություններ չունեցող մեր երկրում դա լուրջ խնդիր է: Ըստ որում, այդ խնդիրն արդեն մեկ տասնամյակից ավելի է, ինչ կա: Հիմա պարզապես տեմպերն են արագացել ու ավտոթափոնի ծավալներն են սպառնում աճել՝ երկրաչափական պրոգրեսիայով: Շարքից դուրս եկած մեքենաների կամ դրանցից մնացած «երկաթեղենի» մշակման միակ ձևն էլ մետաղի ջարդոն դարձնել-արտահանելն է մնում:
Այնպիսի տպավորություն է, որ առաջնորդվում ենք դեռ որքան կարող ենք ավտո բերենք, իսկ հետո այդ հին և հնոտ մեքենաներից գոյացած թափոնին տիրություն անելու ինչ-որ ձև կգտնենք: Իսկ միգուցե, սովորության համաձայն», չնստե՞նք ու սպասենք այն օրվա գալստյանը, երբ ավտոջարդոնի ծավալները ձեռնոց կնետեն կուտակված կենցաղային աղբին՝ ընդհուպ բնակելի թաղամասերի բակերում:
«Բագրատաշենում» անընդհատ հերթեր են գոյանում. Մելքումյանը գտել է խնդրի լուծումը
Չնայած, ինչի՜ մասին ենք խոսում, այս շոգ-կրակին ո՞վ, կամ ո՞ր պաշտոնյան հավես ունի նման մանր հարցերով զբաղվել: Մինչև հարցը խնդիր չդառնա, խնդիրն էլ պրոբլեմային գլխացավանքի չվերածվի, ո՞վ այն բանի տեղ կդնի:
ՊԵԿ աշխատակիցը կաշառք է պահանջել ու ստացել. նա կալանավորվել է
Թերևս միայն «դզող-փչողների» համար կարելի է չանհանգստանալ. ավտոնորոգման տարբեր պրոֆիլի մասնագետներն ու կետերը մի 5-6 տարվա անդադար ու լարված աշխատանքի ծավալով, կարելի է ասել՝ արդեն ապահովված են:
