Խաղողի տերևով տոլմա, թանապուր, քաբաբ, իմամ բայալդի, ոսպով ապուր, կոկորդիլոսի խորոված. արտասովոր ոչինչ չկա, Վիետնամում կոկորդիլոսի միսն այնքան տարածված է և այնքան էժան, որ էկզոտիկ կերակուր չի համարվում։
2013թ.-ին երևանցի Աշոտ Հարությունյանը հավաքեց ճամպրուկն ու ճանապարհ ընկավ՝ ուղղությունը դեպի Ասիա։ Հստակ պայմանավորվածություններ չուներ, միայն վճռական էր, որ ինչ էլ սկսի, չի հանձնվելու ու հաջողության է հասնելու։ Հայաստանում ռեստորանային ոլորտում աշխատել էր, նաև ղեկավարել երևանյան խոշոր ռեստորաններից մեկը։ Այնպես որ ոլորտը պարզ էր։ Առաջին կանգառը Չինաստանում էր, այստեղ բացեց փոքրիկ ռեստորան, բայց հաջողություն չունեցավ։ Ասում է՝ խնդիրները լուծելու համար են, փոքրիկ անհաջողությունը ձեռքերը վար իջեցնելու պատճառ չէր։ Օգտվելով առիթից՝ այցելեց զբոսաշրջային Խայնան կղզի, ծանոթացավ տեղի հաջողակ ռեստորանային բիզնեսին ու հասկացավ, որ ծովափնյա հանգստավայրում ռեստորան ունենալը վատ միտք չէ։ Հաջորդ՝ արդեն երկարաժամկետ կանգառը Վիետնամի հայտնի Նյաչանգ հանգստավայրում էր։ Ծովափից մի քանի մետր հեռավորության վրա՝ ընդամենը 20 քառ.մետր տարածքում Աշոտը հիմնեց «Փոքրիկ Հայաստանը»։ Հիմա «Փոքրիկ Հայաստանը» սահմաններն ընդարձակել է, դարձել 1600 քառ.մ տարածքով «Հայաստան՝ Աշոտի մոտ»։
Աշոտը հպարտությամբ պատմում է, որ մինչև ռեստորանի բացումն այս փողոցով գրեթե ոչ մի տուրիստ չէր անցնում, հիմա այն դարձել է Նյաչանգի ամենաակտիվ զբոսաշրջային վայրերից մեկը, շատերի համար այն «Армянский переулок» է։ Ի դեպ, թեպետ ռեստորանում տարբեր ազգերի ներկայացուցիչներ են լինում՝ չինացիներ, հնդիկներ, կորեացիներ, ֆիլիպինցիներ, տեղացիներ, բայց ամենաշատը, թերևս, ռուսներն են, որոնք նաև հաճախ Վիետնամում բացահայտած «Հայաստանի» մասին պատմում են իրենց բլոգերում, տարբեր ֆորումներում։
«Ես շատ վաղ տարիքից եմ սկսել աշխատել, անուն ձեռքբերելը շատ դժվար բան է, երկրորդ դժվարությունն այն պահելն է»,- ասում է Աշոտը։ Նյաչանգում նրա շնորհիվ տեղացիներն ու հյուրերը ոչ միայն հայկական խոհանոցի, այլև հայերի ու Հայաստանի մասին են կարծիք կազմում։ Աշոտը, իր կինն ու երկու երեխաները (ավագ դուստրը Իսպանիայում է սովորում) Նյաչանգում ապրող միակ հայերն են։ Հետաքրքվել է ու պարզել, որ 1974թ-ին այստեղ ևս մեկ հայ է ապրել՝ ճարտարապետ Մարատը։ Պատերազմական ժամանակներ են եղել` զինվորական քաղաք, նավահանգիստ, որտեղ կայանված սուզանավերն ու ռազմական նավերն են վերանորոգվել, Մարատն աշխատել է Խորհրդային Միության կողմից։ Դրանից հետո այստեղ ոչ մի հայ չի ապրել։
«Ես եկել եմ, ինձ ոչ մեկը չի դիմավորել, Աստծո օգնությամբ հաջողության հասա»։
Նյաչանգի «միակ հայերը» լինելու պատասխանատվությունը Հարությունյան ընտանիքը լավ է հասկանում, ռեստորանում տեղադրված էկրաններին մշտապես Հայաստանը ներկայացնող զբոսաշրջային տեսանյութեր են պտտվում, որպեսզի այստեղ եկող հյուրերը ճանաչեն Հայաստանի համը, հետո տեսնեն երկրի գեղեցկությունը, հմայվեն ու որոշեն հաջորդ ճանապարհորդության ուղղությունը։
«Այստեղ եկող գրեթե բոլոր հյուրերը նույնն են ասում՝ աշխարհում երևի այդպիսի տեղ չկա, որ մի հայ չլինի, ու այդ մեկ հայն էլ հաջողության հասած չլինի»,- պատմում է Աշոտը։
Երբեմն ռեստորան եկող հյուրերի թվում նաև հայեր են լինում, իհարկե, հիմնականում նրանք ռուսաստանաբնակ են, գալիս են ու հեռավոր Վիետնամում հայրենիքի կարոտած համն առնում. Աշոտն անգամ թոնիր է կառուցել, որի մեջ լավաշ են թխում, ռեստորանում նաև հայկական թարմ մերած մածուն են մատուցում։
Ուզո՞ւմ ես անվճար գիշերել ավտոբուս-հոսթելում, բողոքիր Google-ին. արցախյան նոր տուրիզմը
Յուրաքանչյուր հաջողակ տղամարդու հետևում մի խելացի կին է կանգնած։ Աշոտին ռեստորանի գործում շատ է օգնում կինը, նա հետևում է քաղցրավենիքների պատրաստմանը։ Հրուշակագործը եգիպտացի է, բայց արևելյան քաղցրավենիքից բացի պատրաստում են նաև հայկական և Հայաստանում շատ սիրված թխվածքներ՝ գաթա, «Նապոլեոն», «Միկադո» և այլն։ Ռեստորանում խոհարարական բազմազանություն է, բացի եգիպտացի հրուշակագործից, աշխատում են վեց վիետնամցի խոհարար և երկու հայ։ Նրանք Աշոտի և նրա ընտանիքի նման մշտական բնակություն չեն հաստատել, գալիս են միայն աշխատելու։
Հիմա խոհարարներից մեկը Հայաստանում է, բայց նրա բացակայությունից գործը չի տուժում. Աշոտն է ստանձնել նրա դերը։ Ըստ նրա՝ ինչ-որ գործում հաջողելու համար կարևոր է դրա բոլոր կողմերին տիրապետելը։ Այդպես ռեստորանի սեփականատեր Աշոտն ամեն օր շուկա է գնում, օրվա գնումները կատարում։ Հիացմունքով պատմում է Վիետնամի հացամթերքի մասին՝ ձկների, խխունջների, խեցգետինների և այլ ծովաբնակների մասին. այնպիսի համեղ ընտրություն կա, որ աշխարհի մեկ այլ երկրում դժվար թե գտնվի։
Աշոտն ու իր ընտանիքը Վիետնամի կյանքին սովորել են, կրտսեր տղան մանկապարտեզ է հաճախում, վիետնամերեն խոսում, տղան սովորում է Հանոյում՝ ռուսական դպրոցում։ Կապ են պահում Վիետնամի տարբեր քաղաքներում ապրող հայերի հետ։ Աշոտը հպարտությամբ է պատմում, որ այստեղ իր ճանաչած գրեթե բոլոր հայերն իրենց ոլորտում հաջողությունների են հասել, անուն ու հեղինակություն վաստակել.
«Մի երիտասարդ տղա կա, պատկերացնում եք՝ 28 տարեկանում դարձել է միջազգային ավիաուղիների հրամանատար օդաչուն, շատերը կան, որ հաջողակ բիզնես են վարում, բոլորս իրար հետ կապ ենք պահում»,- ասում է Աշոտը։
Այս աշխարհում ամենակարևորն ընտանիքն է, հենց ընտանիքի համար էլ Աշոտը մեկնեց երկրից։ Խոստովանում է, որ ստիպված էր երեք տարբեր վայրերում աշխատել, որպեսզի ապահովեր ընտանիքին, երեխաներին լավ կրթություն ու ապագա տար։ «Վերադառնալու՞ եք Հայաստան» հարցիս ի պատասխան Աշոտն ասում է, որ իր տունը Հայաստանում է, չի վաճառել բնակարանը, մտքով չի էլ անցնում, պարզապես փակել է դուռն ու դուրս եկել, բայց ի վերջո, իհարկե, վերադառնալու է։
Առայժմ վիետնամցիներն ու աշխարհի տարբեր կողմերից Նյաչանգ եկող զբոսաշրջիկները հյուրընկալվելու են «Հայաստանում՝ Աշոտի մոտ», բացահայտելու հայկական խոհանոցի համն ու բույրը և անգամ օտար հողում վայելելու հայկական հյուրընկալությունը։
Ի՞նչ ուտել, բացի մողեսներից և միջատներից․ խորհուրդներ Վիետնամ այցելողների համար
