ԵՐԵՎԱՆ, 1 հունիսի — Sputnik, Նելլի Դանիելյան. Նախ գողացան ոտքերի ստորին հատվածներն ու և աջ ձեռքի արմունկը, հետո` երկու ձեռքերը, ապա` մարմինը պատող պղնձե շերտի գրեթե 60-70 տոկոսը։ Խոսքը Երևան-Սևան մայրուղու «Չայնիի ոլորաններ» կոչվող հատվածի ամենահայտնի արձանի` Խաչատուր Հակոբյանի հեղինակած «Արձագանքի» մասին է։
Նույն տարիներին նույն ճակատագրին արժանացավ նաև նույն մայրուղու մեկ այլ հատվածում տեղադրված Դավիթ Բեժանյանի «Հավերժության ժապավեն» կամ «Ճանապարհաշինարարներ» արձանը։ Տարիների թալանից հետո ճանապարհի եզրին երբեմնի արձանի մասին վերջին 1-2 տարիներին հիշեցնում էր միայն պատվանդանի վրա մնացած մետաղական կոնստրուկցիան։
Իսկ այսօր երկու արձանների պատվանդաններն արդեն դատարկ են։ Այն ինչ դեռ մնացել էր արձաններից, մշակույթի նախարարությունը տեղափոխել է Նկարիչների միություն ու փորձում է վերականգնել` դրա համար բյուջեից հատկացնելով 9 մլն դրամ ։
«Այնպես չէ, որ կառավարությունը հանկարծ իմացավ այդ մասին»,– արձագանքելով կառավարության որոշմանը` Sputnik Արմենիային ասաց Հայաստանի ճարտարապետների միության նախագահ Մկրտիչ Մինասյանը։
Նրա խոսքով`կառավարության նախաձեռնությունը ողջունելի է, բայց երկու արձանով խնդիրը չի լուծվի, Հայաստանում անդամալուծված ու վանդալիզմի զոհ դարձած անթիվ արձաններ կան, որոնց մասին նույնիսկ չեն էլ հիշում։
««Ռոսիա» կինոթատրոնի մոտ ժամանակին մեր երիտասարդ քանդակագործները` Կոջաբաշյանը, Շիրազը, Պետրոսյան Յուրան, քանդակներ դրեցին։ Այնքան լավն էին։ Հիմա ոչ մեկը չկա։ Չգիտենք էլ` կա՞ն, թե՞ ջարդել, ավերել են»,– ասաց Մինասյանը։
Ճարտարապետների միության նախագահը կիսավեր արձանների թվում հիշեց Մալաթիա–Սեբաստիա համայնքի թաղապետարանի հարևանությամբ գտնվող զբոսայգում 1985թ.-ին կառուցված Հայրենական մեծ պատերազմի հաղթանակի 40-ամյակին նվիրված հուշահամալիրը։
Քանդակագործ Ս.Նազարյանի ու ճարտարապետ Գ. Ռաշիդյանի հեղինակած մոնումենտալ հուշարձանի մարմարյա ծածկույթը ջարդված ու պոկված է։ Անգամ կարող է վտանգավոր լինել դրա մոտ խաղացող երեխաների համար։
«Շատ վատ վիճակում է, որովհետև, չգիտեմ ինչու, մեր ազգը, երբ նոր ուղղություն է գտնում, մոռանում է հինը։ Մեր հայրերի չափ մարդ է այդտեղ թաղված, բայց ոչ մեկը ժամանակին ուշադրություն չդարձրեց>,– ասաց Մինասյանը` հավելելով, որ ցանկության դեպքում այս արձանը դեռ կարելի է փրկել։
Ի դեպ, մայիսի 30-ին, կառավարության նիստում վարչապետը, որպես անցորդների համար վտանգավոր դարձած հուշարձան, հիշատակել էր Ալեքսանդր Մյասնիկյանի արձանը, որի վերին հատվածից ևս քարերի թափվելու վտանգ կա։ Փաշինյանն ասել էր, որ միայն իր նկատողությունից հետո արձանը պատվեց ժապավեններով` քաղաքացիներին ընկնող քարերից պաշտպանելու նպատակով։ Ընդ որում, այս արձանի վիճակը վարչապետը նկատել էր արձանի հարակից տարածքի վերանորոգված այգու բացման օրը։
Իսկ Մալաթիա–Սեբաստիայի վերոհիշյալ արձանը վարչապետը երևի դեռ չի տեսել։ Այլապես այն ևս գոնե ժապավենով սահմանազատված կլիներ։
Մեկ այլ երևանյան արձան էլ` կռնատ աղջկա կարգավիճակով կանգնած է Երևանի ամենակենտրոնական հատվածում` Թամանյանի պլանի գլխավերևում` Աբովյան պուրակից դեպի Սարալանջ բարձրացող ճանապարհի անկյունում։
Բայց Նիկոլ Փաշինյանը երևի այստեղով էլ դեռ չի անցել։ Տարիներ շարունակ արձանի մասին ոչ մի պետական կառույց չի հիշել։ «Կժով աղջիկը» անունը կրող քանդակի ձեռքի կժից ժամանակին ջուր էր հոսում։ Այն ոչ միայն արձան էր, այլև աղբյուր։
Այսօր ոչ միայն ջուրը չկա, այլև քարաշեն աղջկա ձեռքի կուժը, ձեռքն ու ոտքի մի մասը։
Քանդակի հեղինակը Այծեմնիկ Ուրարտուն բարձրագույն կրթություն ստացած առաջին կին քանդակագործն էր, որի ամենագեղեցիկ ու ժամանակին երևանցիների ամենասիրված գործերից մեկին այսօր ոչնչացում է սպառնում։
Հայ հանրությունն օրեր առաջ ալեկոծեց Երևանի նորաբաց այգու նոր արձաններից մեկը` նավակով տղայի արձանը ջարդելու մասին լուրը։ Զայրույթը հասավ մինչև երկրի ղեկավարություն։ Նույնիսկ ոստիկանությունը նկատողություն ստացավ, որ դեռ չի գտել արձանը կոտրողին։
Իսկ այն վանդալիզմը, որ տեղի է ունեցել տարիներ շարունակ բոլորիս աչքի առաջ, այսօր էլ շարունակում է չնկատել թե՛ հանրությունը և թե՛ իշխանությունը։
