Իսկապես էլ, ժամանակակից քաղաքակրթության անցուդարձում այնպիսի սարքեր ու հարմարանքներ, ինչպես ասենք, մեքենաների արագության ավտոմատ փոխանցումների տուփը կամ ենթադրենք, գունավոր տպիչը, սովորական ու անգամ առօրեական են դարձել, բայց կարևոր են: Ինչ-որ մի ժամանակ, ինչ-որ մեկը, իհարկե, կստեղծեր դրանք՝ տեխնիկայի առաջընթացին համահունչ: Բայց պատմությանը հաճո էր, որ ոչ թե ինչ-որ մեկը ստեղծեր, այլ հենց Ասատուր Սարաֆյանը:
Իսկ ծնվել է հայազգի ամերիկացի գյուտարարը հայության համար ճակատագրական ու դժնի 1895-ին: Նրա վերաբերյալ կենսագրական տվյալներում չի հստակեցվում, թե կոնկրետ որտե՞ղ է ծնվել. Արևմտյան Հայաստանո՞ւմ, Կիլիկիայո՞ւմ, թե՞, ասենք, Պոլսում: Պարզապես նշվում է՝ Օսմանյան կայսրությունում:
Հայտնի է միայն, որ փոքրիկ Ասատուրը հրաշքով է ողջ մնացել, փրկվելով թե համիդյան ջարդերից, թե հիվանդությունից: Սարաֆյանների ընտանիքը, ջարդերից կարճ ժամանակ անց, գաղթում է ԱՄՆ, այլ տվյալների համաձայն, ոչ թե ընտանիքը, այլ միայն դեռահաս Ասատուրին է հաջողվում փախչել հայակուլ Օսմանյան կայսրությունից:
Այս թե այլ կերպ, փաստն այն է, որ Ասատուր Սարաֆյանը 1920-ականներին Չիկագոյում է հայտնվում և աշխատանքի է անցնում գործիքների խանութում:
Պրպտուն միտք ունեցող երիտասարդը, մի որոշ ժամանակ անց, սղոց սրող գործիք է հորինում: Հետո, էլի ինչ-որ բան: Ու դա այն շրջադարձային կետն էր, որից սկսվում է ամերիկացի գյուտարար Օսկար Բենկերի ստեղծագործական ու պայքարով լի ուղին:
Այո, Չիկագոյում Ասատուր Սարաֆյանը որոշում է նոր անուն-ազգանուն վերցնել և, առանձնապես գյուտարարություն չդրսևորելով այդ հարցում, այդուհետ գրվում է որպես Օսկար Բենկեր: Այնպես, որ չես էլ կռահի, թե ով է թաքնված այդ անուն-ազգանվան տակ: Չնայած, հազիվ թե նա թաքնվելու խնդիր է ունեցել:
Միացյալ Նահանգները մեքենա-մեխանիզմների ու ավտոմեքենայացված երկիր է, իհարկե, իսկ 1930-ականներին՝ առհասարակ մեքենաշինական բում էր: Եվ ահա, 1931-ին Ասատուր Սարաֆյանը արտոնագրում է ավտոմեքենայի արագության ավտոմատ փոխանցումների տուփը: Հորինելը՝ հորինում է, բայց ավտոարտադրողները չեն շտապում ներդնել այն: Հենց զուտ այն փաստը, որ Սարաֆյանի գյուտը սկսել է լայնորեն կիրառվել արտոնագրվելուց գրեթե 9 տարի անց, արդեն պետք է որ շատ բան հուշի, թե որքան ոլորուն ու հարթ չի եղել սեփական իրավացիությունը հաստատելու և ճանաչման հասնելու ուղին:
Բայց հետագայում, արդեն ավելի դյուրին էր, հատկապես այն բանից հետո, երբ Սարաֆյանը որոշակիորեն նպաստեց Սիկորսկու ուղղաթիռների շարժիչի բարելավմանը, ավելի կոնկրետ՝ շարժիչի փոխանցման տուփի ստեղծմանը:
Թվարկման կամ հիշատակման կարգով արժե հավելել, որ Օսկար Բենկերը կամ Ասատուր Սարաֆյանը նաև ավտոմեքենայի բենզինի պոմպի, յուղի չափիչի, օդամուղ անասեղ ներարկիչի (հատկապես զանգվածային պատվաստումների ժամանակ անփոխարինելի կարևորության հարմարանք է), գունավոր տպիչի գյուտարարն է:
Իրեն ապաստան տված երկրին ու նաև ժամանակակից քաղաքակրթությանը այդքան նոր սարքեր նվիրած գյուտարարը մահացել է 1979 թվականին Քլիվլենդում:
Իսկ նրա մահից մի քանի տարի անց լույս է տեսել նրա հուշերի գիրքը՝ «Ամերիկյան գյուտարարի երազանքներն ու պատերազմները. մի ներգաղթյալի ռոմանս» վերնագրով:
Այնպես որ, երբ բացարձակ օտարահունչ անուն-ազգանունով մարդու մասին ասում են, թե նա հայ է կամ հայկական արմատներ ունի, միշտ չէ, որ դա անօգուտ սնապարծությունից է գալիս, կան կոնկրետ դեմքեր, որոնց դեպքում դա փաստ է:
