Արամ Գարեգինյան, Sputnik
Կանանց մեկամսյակի առթիվ (չէ՞ որ հայերն այն տոնում են մեկ ամիս) մենք ձեզ կպատմենք երեք գարծարար կանանց մասին։ Նրանք այդքան էլ չեն սիրում նստել պտտվող աթոռների վրա՝ փայլեցրած սեղանի մոտ։ Եվ դրանով նրանք չեն համապատասխանոմ գործարար կնոջ մասին շատերի պատկերացումներին… և ավելի մոտենում այդ բառի նախնական գաղափարինն (հին անգլերենով` «հաց հունցող»)։
Մեր ներկայացրած գործարար կանանցից մեկը` Կարինե Ավետիսյանը, սովորեցնում է ժպտալ աշխատավայրում և գործարրա կնոջ լավ օրինակ է ծառայում:
Պատկերացնենք մեզ հետևյալ նկարում։ Նստած ենք մթության մեջ, ձախ ձեռքում գազային այրիչ է, որը ուղղված է դեպի աջ ձեռքը, մեջտեղում` արծաթե մատանու տաքությունից շիկացած կիսահումքը։ Աջ ձեռքում` բռնիչն է, որով պետք է բռնել մշակման ենթակա մատանին։ Ձեռքերին չենք նայում։ Հնարավո՞ր է այդ պահին ժպտալ։
Կարինե Ավետիսյանը ժպիտ չի «ստեղծում»։ Նա ապրում է ժպիտով։
Ոսկերչություն նա սովորել է հորաքրոջ ամուսնուց։ Ավելի ճիշտ ամիսներով նստում ու նայում էր, թե ինչպես է նա աշխատում, մինչև ցանկություն առաջացավ ինքնուրույն որևէ բան անելու։
Ձեռքի աշխատանքը նրա համար նոր բան չէ։ Մանկուց ստիպված էր և՛ մեխել, և՛ վարդակը վերանորոգել։ Թերևս կնոջը հատուկ կերպով նա միայն մետաղն է մշակում։ Ամենաթունավոր նյութերը չի օգտագործում։
Արհեստանոցում մի քանի աշխատակցուհի ունի։ Բոլորին զրոյից է սովորեցրել իր գործը, ինչպես ժամանակին ինքն է սովորել։ «Ինձ համար ամենակարևորը մարդն է։ Իսկ մասնագիտությունը կարելի է սովորեցնել», — ասում է Կարինեն։
Աշխատակցուհինե՞ր։ Այո, սակայն գենդարային որևէ մոտեցում այստեղ չկա։ Սա չի նշանակում, որ տղամարդիկ պակաս ազնիվ են։ Պարզապես այդպես է ստացվել։ Գուցե այն պատճառով, որ կանայք ավելի քիչ հավակնություններ ունեն։ Իսկ տղամարդիկ մեկ-երկու շաբաթ կաշխատեն, և անմիջապես կցանկանան սեփական գործը բացել։
Ով գիտի, գուցե, մենք ցանկանում ենք դրանով կայանալ կանանց աչքերում… Սակայն պատմությունը մեր մասին չէ, այլ կանանց։
… Խոհանոցի մեծ սեղանին ավելանում են կտրատած սմբուկի, պղպեղի, մսի և այլ մթերքների կույտերը (Աստված իմ, որտեղից այդ ամենը։ Մի ճաշ, և այդքան մթերք… Մեզ` տղամարդկանց, դա հասու չէ հասկանալ)։ Կանանցից մեկն ասում է մյուսին՝ Թող քերիչը, ես կանեմ։ Տես, թե ինչ վիճակում են ձեռքերդ։ «Ոչինչ, — պատասխանում է մյուսը։ — Գործ անող սովորական կնոջ ձեռքեր են»։
Պատանեկությանս տարիներին լսած զրույցը (քեռուս հարսանիքին էին պատրաստվում) հիշեցի այն պահին, երբ տեսա, որ Կարինեն փորձում է «վարժեցնել» կրակը (մատներս կրակին նման մոտ հեռավորության վրա գտնվելով՝ վայրկենապես կարմրում են)։
— Ինչո՞ւ ձեռնոց չեք կրում։ Չէ՞ որ հրակայուն ձեռնոցներ կան ոսկերիչների համար»։
— Շարժումներն է սահմանափակում։ Մատներն ազատ է պետք լինեն։ Պարզապես երբ աշխատում ես, պետք է զգաս կրակը։
— Մատներո՞վ։
— Մաշկով, մատներով… Դժվար է բացատրել։ Ամբողջ ձեռքով, հավանաբար։
Մարտի 8-ին կանայք իրենց ազատություն չէին տվել, բոլորն աշխատում էին։
