Լաուրա Սարգսյան, Sputnik.
«Հյուսիս–Հարավ» ռազմավարական կարևորություն ունեցող ճանապարհի մեկնարկը Հայաստանին թույլ կտա «Պարսից ծոց – Սև ծով» միջանցքի կարևոր հանգույց դառնալ։ Դա Երևանին տնտեսական ու քաղաքական դիվիդենդներ կբերի, կարծում է իրանագետ Վարդան Ոսկանյանը։
Ավելի վաղ հայկական ԶԼՄ–ները հայտնել են, որ «Հյուսիս–Հարավ» ճանապարհի կառուցումը ավարտին չի մոտենում ֆինանսավորման բացակայության պատճառով։
«Ճանապարհի կառուցումը Հայաստանի համար պետք է առաջնահերթություն դառնա։ Իշխանությունները պետք է առավելագույնս շահագրգռված լինեն ճանապարհի կառուցման մեջ», –Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում ասաց Վարդան Ոսկանյանը։
Նրա խոսքով` Երևանը պետք է մեկնարկի «Հյուսիս–Հարավը» մինչ «Բաքու–Թբիլիսի–Կարս» եռակողմ նախագիծի ամբողջ շահագործման անցնելը։
Ճանապարհը նաև թույլ կտա երկրի մեկուսացման հարցը լուծել։ Դրա լիարժեք գործածումը Հայաստանին թույլ կտա «Պարսից ծոց – Սև ծով» միջանցքի առանցքային տրանսպորտային հանգույցը դառնալ։ Հայկական ճանապարհն, ի տարբերություն Ադրբեջանի միջով անցնող ճանապարհի, ավելի կարճ է, հետևաբար` ավելի ձեռնտու է Իրանի համար։
««Հյուսիս – Հարավ» նախագիծը իրանական ապրանքների համար ճանապարհ կբացի դեպի սևծովյան նավահանգիստներ, իսկ այնտեղից` Եվրոպա` ամենակարճ ճանապարհով», – պարզաբանեց Ոսկանյանը` նշելով, որ դրանից կշահի նաև հարևան Վրաստանը։
Ոսկանյանի խոսքով` դա Թբիլիսիի համար կդառնա այլընտրանք, որին «Բաքու – Թբիլիսի – Կարս» նախագծի մեկնարկից հետո կախվածության մեջ են գցել Բաքվից ու Անկարայից։
«Բաքու – Թբիլիսի – Կարսը» լուրջ մարտահրավեր է վրացական «դարի նախագծին»` Անակլիա նավահանգստի կառուցմանը, այն նաև կարող է բերել գործող վրացական Բաթումի և Փոթի նավահանգիստների բեռնահոսքի անկմանը։
Վրացի մասնագետները նույնպես շահագրգռված են «Հյուսիս – Հարավ» ճանապարհի մեկնարկով։ Որոշ հաշվարկների համաձայն` հայկական ճանապարհների վատ վիճակի պատճառով, վառելիքի ծախսը մեծանում է։ Եթե Վրաստանում ամեն 100 կիլոմետրի վրա թրեյլերը 35 լիտր վառելիք է օգտագործում, ապա Հայաստանում` 55։ Հյուսիս – Հարավ ճանապարհը փոխադրողների համար ավելի մատչելի կլինի։
էներգետիկ աշխարհաքաղաքականության և միջազգային անվտանգության հարցերով մասնագետ Արմեն Մանվելյանը նույնպես կարծում է, որ եթե «Հյուսիս–Հարավ» ճանապարհը գործի, ապա Հայաստանի դերը տարածաշրջանում կաճի։
«Մենք պետք է հասկանանք, որ Բաքուն ու Անկարան այդ ֆոնին պարտվում են մեզ ինչպես քաղաքական, այնպես էլ տնտեսական առումով», – Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում ասաց Մանվելյանը։
Հայկական նախագծի մեկնարկի դեպքում Բաքվին չի փրկի նույնիսկ «Ղազվին – Ռեշտ – Աստարա (Իրան) – Աստարա (Ադրբեջան)» երկաթուղին։
Մանվելյանը համոզված է, ոչ այսօր նախագիծը «օդում կախված է մնացել ոչ արդյունավետ կառավարման պատճառով։ «Շինարարությունը պետք է սկսել Մեղրիից, իսկ սկսել են Երևանից»,– կարծում է փորձագետը։
«Հուսիս – Հարավ» ճանապարհի երեք կամուրջը` Երևան – Արտաշատ ու Երևան – Աշտարակ ուղղությամբ պետք է շահագործման հանձնվեր մինչև 2017 թվականի դեկտեմբերը։ Այլ հատվածների շինարարության հարցը կառավարությունը քննարկում է մասնավոր սեկտորի ու այլ բանկերի հետ։
Նշենք, որ Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցքը Հայաստանի համար ռազմավարական նշանակություն ունի։ 550 կիլոմետր երկարությամբ այս ճանապարհը Հայաստանի ամբողջ երկայնքով ընդհանուր կապ կապահովի Իրանի և Վրաստանի հետ։
Հյուսիս-հարավ նախագծի աշխատանքը մինչև 1,2 ԳՎ ընդհանուր ծավալով սկսվել է 2015 թ. դեկտեմբերին: 2016 թ. ապրիլին Երևանում չորս երկրների էներգետիկայի նախարարները ստորագրեցին ծրագրի համար «ճանապարհային քարտեզը», որը նախատեսում էր տեխնիկական ուսումնասիրության համատեղ մշակում, ինչպես նաև էլեկտրաէներգիայի ոլորտում համագործակցության վերաբերյալ փոխըմբռնման հուշագիր:
Ծրագրի իրականացման հետագա միջոցառումների մշակման մասին համաձայնագիրը ստորագրվել է 2016 թվականի սեպտեմբերին Բաթումում:
