ԵՐԵՎԱՆ, 31 օգոստոսի — Sputnik, Դավիթ Գալստյան. Հայաստանի` ԵԱՏՄ անդամակցության ու ԵՄ–ին ինտեգրվելու կողմնակիցներին մի բան է միավորում` «մարդասիրական օգնության» հետ կապված հույսը, կարծում է քաղտեխնոլոգ Վիգեն Հակոբյանը։
Փետրվարին Բրյուսելում կայացավ Եվրոպայի խորհրդի նախագահ Դոնալդ Տուսկի և ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի հանդիպումը, որից հետո երկրի ղեկավարը հայտարարեց` իրավական նոր փաստաթղթի` համապարփակ և ընդլայնված համագործակցության մասին համաձայնագրի շուրջ բանակցություններն ավարտվել են։ Հայաստանը հույս ունի ստորագրել այդ փաստաթուղթը Արևելյան գործընկերության առաջիկա գագաթնաժողովին, որը կայանալու է 2017 թվականի նոյեմբերի 24-ին Բրյուսելում։
Ի՞նչ նշանակություն է ունենալու այդ փաստաթուղթը Հայաստանի համար, և ինչպե՞ս է ԵՄ–ի հետ համաձայնագիրը համատեղվելու ԵԱՏՄ անդամակցության հետ։ Այս մասին դատողություններ են անում փորձագետները։
ԵՄ–ի հետ համաձայնագիրը կնպաստի Հայաստանի արդիականացմանը
ՀՀ ԱԺ նախկին պատգամավոր, հասարակական գործիչ Թևան Պողոսյանը ԵՄ–ի հետ համաձայնագրից նախևառաջ որոշակի բարեփոխումներ է ակնկալում, որոնք Հայաստանը կմոտեցնեն եվրոպական ընտանիքին։
«Ես այդ համաձայնագիրը միշտ դիտարկել եմ բարեփոխումների տեսանկյունից` և՛ քաղաքական, և՛ իրավական, և՛ տնտեսական։ Համաձայնագրի ծրագրով նախատեսված գործողությունները պետք է նպաստեն, որ Հայաստանը եվրոպական պետության մոդել դառնա», – ասել է Պողոսյանը։
Նրա խոսքով` խոսքը ժողովրդավարական ինստիտուտների, իրավունքի, հավասարության, մարդու իրավունքները հարգելու, ինչպես նաև տնտեսական ազատության, մենաշնորհի դեմ պայքարի, հակակոռուպցիոն մեխանիզմների մասին է։
Եթե դա օգնի, որ Հայաստանն իր արտադրանքը հասցնի այնպիսի մակարդակի, երբ այլևս տարբերություն չլինի, թե ուր են դրանք արտահանվելու, ապա, Պողոսյանի խոսքով, ոչ ոք չի ասի, թե «գիտե՞ք ինչ կա, մենք չենք կարող դուրս գալ եվրոպական շուկա, այդ պատճառով միանում ենք ԵԱՏՄ–ին»։
«Այդ ապրանքներն օգտագործելու ենք նաև մենք ինքներս։ Բնականաբար, ցանկալի է, որ մենք որակյալ ապրանքներ ունենանք», – ասաց Պողոսյանը։
Պատասխանելով այն հարցին, թե առաջին հերթին ո՞ր ոլորտներին է առնչվելու ԵՄ–ի հետ պայմանագիրը, նա նշեց, որ այդ Համաձայնագրի ստորագրումն ու իրականացումը տարբեր բաներ են։ Պողոսյանի խոսքով` կախված նրանից, թե Հայաստանը որ ոլորտում կիրականացնի աշխատանքները, այդ ոլորտն էլ հենց առաջին պլան կմղվի։
«Այդ համաձայնագիրը կնպաստի Հայաստանի արդիականացմանը, քանի որ արտաքին կապերի հարց այնտեղ չի քննարկվում», – նշեց փորձագետը։
Նրա կարծիքով` ԵՄ–ն հետևելու է Հայաստանի ստանձնած պարտականությունների կատարմանը, ինչպես նաև կաջակցի դրանց իրականացման հարցում։
ԵԱՏՄ անդամակցությունն ու ԵՄ–ի հետ Համաձայնագիրը լրացնելու են միմյանց
Եվրասիական փորձագիտական ակումբի համակարգող, «Ինտեգրացիա և զարգացում» ՀԿ նախագահ Արամ Սաֆարյանը Համաձայնագրի ամենակարևոր կետերից է համարում այն, որ չի հակասում ԵԱՏՄ անդամակցությանը։
«Եվրասիական փորձագիտական ակումբի անդամները` տնտեսագետները, միջազգային հարաբերությունների մասնագետները, փիլիսոփաները, անվտանգության գծով և ԶՈՒ մասնագետները, բազմիցս ուսումնասիրել են հարցը։ Մենք կողմ ենք ԵՄ–ի հետ շրջանակային Համաձայնագրի ստորագրմանը, քանի որ կարծում ենք, որ այն չի հակասում ԵԱՏՄ–ում ստանձնած պարտավորություններին», – ասաց Սաֆարյանը։
Նրա խոսքով` թեև այդ Համաձայնագրի տեքստը հրապարակված չէ, և այնտեղ նշված դրույթները հանրությանը հասանելի կլինեն միայն ստորագրելուց և խորհրդարաններում քննարկելուց հետո, բայց իշխանությունն արդեն հայտարարել է, որ ԵՄ–ի հետ հարաբերությունները զարգացնելու են այնքան, որքան չի հակասի ԵԱՏՄ և ՀԱՊԿ անդամակցությանը։
«Կարծում եմ, որ այս փուլում հակասություններ չկան։ Հակասություններ կարող են առաջանալ այն դեպքում, երբ Արևմուտքի և Ռուսաստանի միջև պայքարը դուրս գա ենթադրյալ շրջանակներից։ Դա վտանգավոր կլինի աշխարհի համար, վտանգ կներկայացնի գլոբալ կայունության տեսանկյունից», – ասաց Սաֆարյանը։
Ներկա պայմաններում, նրա խոսքով, Հայաստանի կոնստրուկտիվ մասնակցությունը եվրասիական ինտեգրման գործընթացին և ԵՄ–ի հետ համագործակցությունը նոր Համաձայնագրի շրջանակում, գործոններ են, որոնք լրացնում են միմյանց և Հայաստանին ավելի կենսունակ խաղացող դարձնում Հարավային Կովկասում։
«Քաղաքական մակաբուծության» աշխարհընկալումը
Քաղտեխնոլոգ Վիգեն Հակոբյանը կարծում է, որ այդ Համաձայնագիրն ավելի շատ քաղաքական փաստաթուղթ է։
«Համենայն դեպս, կարծում եմ, որ այդ տարբերակն ավելի շատ քաղաքական է։ Կան, իհարկե, տնտեսական և այլ ասպեկտներ։ Սակայն, եթե խոսենք տնտեսության մասին, ապա հայկական իշխանությունները բազմիցս հայտարարել են, որ Համաձայնագիրը հարմարեցվել է այն պարտավորվածություններին, որոնք Հայաստանը ստանձնել է ԵԱՏՄ–ին անդամակցելու շրջանակում», – ասաց Հակոբյանը։
Քաղտեխնոլոգի կարծիքով` այդ համաձայնագիրը որոշակի առումով ԵԱՏՄ–ի մասին պայմանագրի «հավելյալ» մաս է կազմում։ Արվել է ամեն ինչ, որպեսզի նոր պայմանագրի կետերը չհակասեն Հայաստանի համար առաջնային համարվող հիմնական փաստաթղթերին։
Քաղաքական տեսանկյունից Հայաստանն ավելի վերահսկելի կդառնա ԵՄ–ի համար, քանի որ կոնկրետ պարտականություններ կստանձնի մարդու իրավունքների, արդարադատության և այլ ոլորտներում։
«Կարծում եմ` կամրագրվեն այն չափորոշիչները, որոնք մենք արևմտյան աշխարհի արժեքներ ենք անվանում», – ասաց Հակոբյանը։
Նա ուշադրություն հրավիրեց այն հանգամանքին, որ Հայաստանում հաճախ է քննարկում հետևյալ հարցը` ո՞ր տնտեսական միավորումն է առավել ձեռնտու, որտե՞ղ են մեզ ավելի լավ «պահելու»։ Հակոբյանն ընդգծեց` եթե դու ԵՄ արտահանվող արտադրանք չունես, կարևոր չէ` որ շուկան է քեզ համար հասանելի։
Այժմ, նրա խոսքով, ոչ ոք չի խանգարում համագործակցել ԵՄ–ի հետ բիզնեսի ոլորտում։ Եթե հաշվի առնենք վիճակագրությունը, ապա առևտրային առաջին գործընկերը ԵՄ–ն է։
«Ո՞վ է խանգարում զարգացնել սեփական տնտեսությունն ու ունենալ ապրանքներ, որոնք մրցունակ կլինեն ինչպես ԵԱՏՄ, այնպես էլ ԵՄ շուկայում։ Հարցը սխալ է դրվում։ Պետք չէ մտածել, թե ուր մտնել, այլ պետք է սեփական արտադրությունը զարգացնել ձևաչափին համապատասխանելու համար», – նշեց Հակոբյանը։
Նա նշեց, որ հասարակության մեջ քաղաքական մակաբուծության տարրեր կան, ոչ ոք չի մտածում մրցունակ տնտեսություն ստեղծելու մասին։ Ի վերջո, Հակոբյանի խոսքով, ԵՄ–ն և ԵԱՏՄ–ն պարզապես շուկաներ են, որոնք առավելություններ են տալիս, որոնց հետ կարելի է աշխատել։
«Մենթալիտետի հարցում շեղումներ կան։ Մարդիկ հաճախ «մարդասիրական օգնության» են սպասում, սակայն 90-ականների այդ մենթալիտետն այլևս չի գործում։ Մարդիկ չեն մտածում, թե ինչպես զարգացնել տնտեսությունը, ինչպես սեփական բիզնես հիմնել, դառնալ մրցունակ։ Անընդհատ օգնության հույս կա` ոչ թե ներդրումների, այլ հենց օգնության», – ընդգծեց Հակոբյանը։
Նրա կարծիքով` ժամանակն է հրաժարվել «մակաբույծի այդ մենթալիտետից»։
