Արման Վանեսքեհյան, Sputnik
Մեծ հաշվով այնպես է ստացվում, որ աշխարհի գերտերությունները, որոնք քաղաքական, տնտեսական և անգամ լոգիստիկ հետաքրքրություններ ունեն այս տարածաշրջանում, հատուկ ուշադրություն են դարձնում հենց Հայաստանի վրա: Ռուսաստանը նույնպես, նա այստեղ և՛ ռազմաբազա ունի, և՛ սահմանապահ զորքեր, որոնք վերահսկում են հայ-թուրքական սահմանը: ԱՄՆ-ի երևանյան դեսպանատունն աշխարհում երկրորդ ամենամեծ դեսպանատունն է, և Չինաստանը նույնպես սկսել է կառուցել այստեղ ամենամեծ դեսպանատունը (իր մեծությամբ երկրորդն աշխարհում մոսկովյան դեսպանատնից հետո)…
Այդ ամենը վկայում է, որ փոքր երկիրն, իսկապես, հայտնվել է գերտերությունների ուշադրության կենտրոնում՝ տարածաշրջանում հետագա գլոբալ զարգացումների ակնկալիքով:
ԱՄՆ-ն նաև Եվրամիության հետաքրքրություններն է ներկայացնում…
Ինքներդ դատեք. Միացյալ Նահանգները Հայաստանի մայրաքաղաքում աշխարհում երկրորդ ամենամեծ դեսպանատունն է կառուցել: Կառույցի ընդհանուր մակերեսը կազմում է 90 հազար քառակուսի մետր: Ավելի մեծ դեսպանատուն ԱՄՆ-ն ունի միայն Բաղդադում:
«Զվարթնոց» օդանավակայան տանող Ադմիրալ Իսակովի պողոտայում գտնվող դեսպանատունը, իսկ ավելի ճիշտ հսկայական համալիրը, հաստ պատեր ունի: Շենք, որը կդիմանա անգամ ավիահարձակմանը և, Աստված մի արասցե, ատոմային ռմբակոծությանը:
Ինչի՞ համար են ամերիկացիները նման շենք կառուցում մի երկրում, որտեղ նրանց շահերին ուղղակիորեն ոչինչ չի սպառնում: Մանավանդ որ Ամերիկայում է բնակվում մեծությամբ 2-րդ հայկական սփյուռքը: Նրանց մեծ մասը Հայաստանում բնակվող բարեկամներ ունի:
Ամերիկացիները Հայաստանում այսպիսի ներկայությունը բացատրում են իրենց վայել ձևով:
Հայտնի է, որ Միացյալ Նահանգները ձգտում է աշխարհի տարբեր երկրներում կառուցել մեծ ու հզոր դեսպանատներ: Այն երկրներում, որտեղ քաղաքական իրողությունից ելնելով չի կարող ռազմաբազա ոնենալ, բայց իր ներկայությունը պարտադիր է համարում, քանի որ տեղի հակամարտություններում հետապնդում է իր շահերը:
Այո, Հայաստանը փոքր երկիր է և չունի ճանապարհ դեպի ծով: Բայց գտնվում է աշխարհի ամենաբուռն տարածաշրջանում: Նա սահմանակից է Վրաստանին, Ադրբեջանին, Թուրքիային, Իրանին… Տնտեսության և լոգիստիկայի, ինչպես նաև ռազմական աջակցության տեսանկյունից իր հույսը դնում է Ռուսաստանի վրա:
Այս ամենին ավելացնենք նաև այն, որ ԱՄՆ-ն այս տարածաշրջանում ոչ միայն իր շահերն է ներկայացնում, այլ նաև եվրոպական գերտերությունների, պարզ կդառնա, թե ինչի համար է ամերիկացիներին պետք այսպիսի հզոր, բազմաֆունկցիոնալ դեսպանատուն:
Ամերիակացիներն արել ու շարունակում են անել ամեն հնարավորը, որպեսզի կտրեն Եվրոպան Ռուսաստանի ազդեցությունից: Այդ նպատակով նրանք ամբողջ Արևելյան Եվրոպայի սահմանի երկարությամբ կառուցել են անհաղթահարելի պատ: Եվրոպական «երկրորդական» (եթե կարելի է այդպես ասել) երկրներից մնում է միայն լոգիստիկ ճեղքը Կովկաս՝ Մերձավոր Արևելքի ուղղությամբ: Իսկ Հայաստանն այս տեսանկյունից, իսկապես, բանալի է: Այդ պատճառով նա շատ է պետք ամերիկացիններին: Դրա համար էլ՝ նման դեսպանատուն:
Իսկ աշխատողների թիվը հասնում է համարյա 1000-ի: Եվ կարող եք վստահ լինել, որ նրանց առաքելությունը ոչ միայն դիվանագիտական բնույթ ունի: Հետազոտել, դիտել, վերլուծել այն ամենը, ինչ տեղի է ունենում: Եվ ընդհանրապես, տեղեկատվությանը տիրապետողը տիրապետում է աշխարհին:
Ասիայի և Եվրոպայի խաչմերուկներում Չինաստանի կետը
Ամենահետաքրքիրն այն է, որ մնացած գերտերությունները (նույն Ռուսաստանը և Չինաստանը) ամերիկացիների նման գործելակերպը հանդուրժում են: Այսպես ասենք՝ խաղի նման կանոններն ընդունվում են համաշխարհային քաղաքական ասպարեզում:
Ճիշտ է, օրինակ, Ռուսաստանի Դաշնությունը, որը Հայաստանում և՛ ռազմաբազա ունի, և՛ սահմանապահ զորքեր, որոնք վերահսկում են հայ-թուրքական սահմանը, չի ծանրաբեռնում իր դեսպանատունը տարբեր տեսակի հետախուզական և դիտարկման գործառույթներով: Ինչպես նաև առանց անհրաժեշտության չի կառուցում հեքիաթային մեծ համալիրներ:
Միևնույն ժամանակ չինացիները, որոնք վերջին շրջանում մեծ ուշադրություն են դարձնում Արևմուտքի վրա, լավ հասկանում են արդեն, որ Հայաստանում իրենք պետք է ունենան ԱՄՆ-ի նման մեծ դեսպանատուն: Եվրոպա դուրս գալու համար Չինաստանը մեծ խնդիրներ ունի հենց լոգիստիկայի հետ, իսկ Ռուսաստանի միջոցով դա անել հնարավոր չէ:
Եվ պատահական չէ, որ բոլորովին վերջերս Չինաստանին (իրենց իսկ խնդրանքով) արդեն տրամադրվել է Հյուսիս-հարավ երկաթուղու նախագիծը, որը միտված է Սյունիքի միջոցով կապել Երևանը Թեհրանի հետ: 3,5 միլիարդ դոլար արժողությամբ նախագիծը չինացիները մտադիր են ֆինանսավորել 60 տոկոսի չափով: Եթե կողմերին հաջողվի պայմանավորվածություն ձեռք բերել, ապա կարելի է ասել, որ Հայաստանը կդառնա տարանցիկ երկիր Եվրոպայի և Ասիայի միջև:
Այդ համատեքստում Մերձավոր Արևելքը և Կովկասը ամենահրապուրիչներն են դառնում: Ի վերջո, նախատեսվում է «Մետաքսի ճանապարհ»՝ Պարսից ծոցից Սև ծով, որը կանցնի Հայաստանի, Իրանի և Վրաստանի տարածքներով:
Հասկանալի է, որ գլոբալ քաղաքանության մեջ ընդունված չէ այսպեսի բան ասել: Բայց այն, որ չինացիները վերջերս Երևանում հիմք դրեցին իրենց նոր դեսպանատան շենքի համար, որի ընդհանուր մակերեսը կազմելու է 40 հեկտար, կարող է շատ բանի մասին վկայել:
Գոնե այն մասին, որ Չինաստանը մտադիր է մրցակցել Միացյալ Նահանգների հետ այս տարածաշրջանում: Որպեսզի հենց այստեղից էլ անցնի Եվրոպայի հետ Ասիայի սահմանը և կարողանա դուրս գալ եվրոպական շուկա:
Կարելի է եզրակացնել, որ Չինաստանի դեսպանատանը կաշխատի առնվազն 500 մարդ: Եվ այսպես ասենք, նրանցից ոչ բոլորն են իրականացնելու դիվանագիտական առաքելություն: Հենց այսպիսին են խաղի կանոնները, և չինացիները խաղում են հենց այս կանոններով: Այնպես է ստացվում, որ երեք գերտերությունների հետաքրքրությունները շուտով կբախվեն այս փորքր երկրում, որտեղ ապրում է 3 միլիոնից պակաս հայ: Եվ գլոբալ աշխարհաքաղաքական ճակատագիրը կորոշվի այս 3-ի գործողություններից:
