Դմիտրի Կոսիրև
Այսօր ես մի քանի պատմություն կպատմեմ, որոնցից մեկն այն մասին է, թե ինչպես են Կալիֆոռնիայում զգուշացնում էլեկտրոնային սիգարետների վնասակարության մասին:
Նամակ՝ ծխախոտի մասին
Սա ոչ թե ռուս, այլ ամերիկացի հաքերների աշխատանքն է: Նրանք գտել են Կալիֆոռնիա նահանգի առողջապահության դեպարտամենտի ղեկավար Կարեն Սմիթի նամակը, սքրինշոթ են արել և հրապարակել համացանցում: Նամակը փողի մասին է, որը դեպարտամենտը մտադիր է ստանալ ամերիկյան մի հիմնադրամից՝ հավանաբար էլեկտրոնային սիգարետների դեմ պայքարի ֆինանսավորման համար: Սակայն հանրությունը նման պայքարին բացասաբար արձագանքեց, այդ պատճառով հիմնադրամի թեման փակվեց և… Մնացածը պետք է բառացի մեջբերել: Խոսքը մի կարգադրության մասին է, թե դեպարտամենտի աշխատակիցներն ինչ պետք է ասեն էլեկտրոնային սիգարետների վերաբերյալ:
«Ցանկացած զանգի պետք է պատասխանեն այն մարդիկ, որոնք ստացել են պրոֆեսոր Գլանտցի հրահանգներն այն մասին, թե ինչպես է պետք խոսել՝ շեշտադրում անելով «երեխաներ», «կախվածություն» բառերի և բուրումնավետության (հեղուկ՝ էլեկտրոնային սիգարետների համար — Դ.Կ.) վրա: Այդպես կարելի է ստանալ Կալիֆոռնիայի բնակիչների մեծ մասի աջակցությունը»:
Ո՞վ է Սթենթոն Գլանտցը: ԱՄՆ-ում ծխելու դեմ պայքարի ամենահայտնի պայքարողը: Ծխախոտի դեմ պայքարի գաղափարի հեղինակը հենց նա է, ընդ որում՝ նաև հոգեբանական առումով, ինչն էլ հենց նշված է նամակում:
Ավելի կոնկրետ. «Կարևոր է նաև (մեր վերջին հանդիպմանը մենք քննարկեցինք այդ հարցը) կենտրոնանալ «թունավոր և քիմիական նյութերի վրա», ինչը մեր դիրքորոշմանը ճշմարտացիություն կտա, և հուսով եմ՝ այն անմիջապես աջակցություն կստանա: Մեր լսարանն այդպիսին է. անպայման կուլ կտա խայծը: Աջակցությունն անխուսափելի կլինի: Ինչպես ասում է թանկագին Սթենթոնը, սա կարևոր միջոց է մեզ անհրաժեշտ աջակցությունը ստանալու համար, և ամեն գնով պետք է հասնել դրան՝ թեկուզ ճշմարտությունը մանիպուլյացի ենթարկելով: Գլանտցի հետ հարաբերությունների մասին տեղեկության արտահոսք չպետք է լինի: Նա անչափ թանկ է մեր հաստատության համար…»
Իսկ այժմ փորձարկում կատարեք: Զանգահարեք առողջապահության դեպարտամենտ՝ ոչ թե Կալիֆոռնիայի, այլ ձեր քաղաքի: Հարցրեք, թե որն է անվտանգ էլեկտրոնային սիգարետի վնասակարությունը: Եվ դուք կլսեք այն, ինչ հենց նոր կարդացիք. «երեխաներ», «կախվածություն», «բույրեր», «թույներ» և «քիմիական նյութեր»: Եվ դուք կընդունեք այդ խայծը, թեև սա ճշմարտության մանիպուլյացիա է: Այսպես է աշխատում միասնական կենտրոնից ամբողջ աշխարհին ուղղված հակածխախոտային արշավը: Որպես վերջաբան. Այդ նամակը ոչ ոք չի հերքել (ո՞վ պետք է հերքեր հաքերների հայտնաբերածը):
Դրախտը գարեջուրն է ու ծխախոտը
Իմ բրիտանացի ընկերոջ՝ Ֆրենկ Դևիսի բլոգում մի երկար էսսե կա ծխելու դեմ պայքարի փիլիսոփայական իմաստի մասին: Ես այն չեմ մեջբերի, այլ կներկայացնեմ ամենագլխավորը:
Իրականում, գրում է Ֆրենկը, ծխախոտի դեմ պայքարող ուժերի բողոքները բարոյական բնույթ ունեն, բայց այդ մասին չեն կարող ասել ու ստիպված հիմնվում են բժշկական շատ թույլ փաստարկների վրա:
Էթիկան այսպիսին է. բոլոր կենդանի էակները ստիպված են աշխատել ողջ մնալու համար: Սակայն այդ աշխատանքի էությունն ու նպատակն է այնպես անել, որ հնարավոր լինի ոչինչ չանել: Դրան են ուղղված մարդկային բոլոր հայտնագործությունները, օրինակ՝ ոտքով չքայլելու համար ստեղծված ավտոմեքենան:
Ստացվում է, որ մարդու համար կատարյալ գոյությունն անգործությունն է, ըստ էության՝ դրախտը, որտեղ կարելի է անդադար նստել այգում մեկ գավաթ գարեջրի և ծխախոտի «ընկերակցությամբ»: Սակայն կա նաև հակառակ տարբերակը՝ դժոխքը, որտեղ դու անդադար պետք է որևէ վատ բան անես (կտտանքների ենթարկվես, մի խոսքով, աշխատես):
Եվ այսպես, ասում է Ֆրենկը, մարդիկ, որոնք տեսնել չեն ուզում ծխողներին, դժոխային արարածներ են, և պարզապես նախանձում են մեզ:
Վաղածին լինելու պատճառը
Ահա ևս մի բլոգ, որը վարում է «անոնիմ» կեղծանունով հերթական բժիշկը (էքսպերիմենտալ հոգեբանության դոկտոր, գիտնական և դասախոս): Դե պարզ է՝ նա պետք է անանուն հանդես գար, եթե պայքարում է ծխելու դեմ պայքարողների դեմ և չի ուզում կորցնել աշխատանքը:
Եվ հատկապես, երբ գրում է ամենավախենալու բաների մասին. հիշեք Գլանտցի հրահանգները՝ պետք է անպայման կիրառել «երեխաներ» բառը: Իսկ այս պարագայում ավելի վատ՝ «չծնված երեխաներ» արտահայտությունը:
Ուրեմն ես հավաքում եմ այն ստերը, որոնք թաքնված ծխախոտի տուփի վրա պատկերված սարսափազդու նկարների հետևում: Հավաքածուն գրեթե ամբողջական է, մնում է պարզել, թե ինչ բժշկական տվյալների վրա են հիմնվում նրանք, ովքեր գրում են մաշկի ծերանալու մասին, որն իբր առաջանում է ծխելու հետևանքով: Իսկ անանուն բժիշկը գրում է իմ հավաքածուի նախավերջին կետի մասին, ևս մեկ սարսափելի տեսարանի՝ այն է «վաղածնություն»:
Եվ այսպես, դեռ 1999 թվականին նրան խնդրել են վերլուծել հղիության ժամանակ ծխելու տվյալները: Ավելի ճիշտ, նրան խնդրել էին տվյալներ գտնել այն մասին, որ հղիները պետք է թողնեն ծխելը: Բժիշկը տվյալներ էր գտել հակառակի երևույթի վերաբերյալ:
Օրինակ, պետք էր ապացուցել, որ ծխելը հանգեցնում է վաղածնության և վաղաժամ ծննդաբերության: Ընդ որում ծխելու տակ պետք էր հասկանալ օրական նույնիսկ մեկ սիգարետ օգտագործելը (թեև օրական մեկ գավաթ գինին էլ է վնասակար համարվում):
Պարզվել է, որ հետազոտություն անցած ծխող կանանց երեխաների քաշը 3232 գրամ է, չծխողներինը՝ 3398: Վաղածին են համարվում 2270-ից պակաս քաշ ունեցողները: Ծխող և չծխող մայրերի մոտ վաղածին երեխաների քանակը նույնն է եղել:
Վաղաժամ ծնունդ է գրանցվել ծխող կանանց 4%-ի, չծխողների՝ 7,8%-ի մոտ: Չծխողների դեպքում 20%-ով շատ էր կեսարյան հատումների քանակը մեծ պտղի պատճառով: Նրանք հավանաբար շատ են ուտում՝ սթրեսից ազատվելու համար…
Ինչպես հասկացանք, այդ ուսումնասիրության արդյունքները դեն նետվեցին: Ուսումնասիրության պատվիրատու ապահովագրական ընկերությունները բացատրեցին, որ ճնշման են ենթարկվել կառավարության կողմից:
Եվ վերջում: Բժիշկն ինքը ոչ միայն չի ծխում, այլև ատում է ծուխը:
