Նելլի Դանիելյան, Sputnik.
1991թ.-ի դեկտեմբերի 10-ին, երբ արցախցին հանրաքվեով հաստատում էր անկախ ապրելու իր իրավունքը, ԼՂ-ում ընդամենը 40 դիտորդ կար: 2017թ-ի փետրվարի 20-ին՝ Սահմանադրության հանրաքվեին ներկա էր 103 տեղական և 104 միջազգային դիտորդ՝ աշխարհի ավելի քան 30 երկրից:
Սա ինքնին արդեն վկայում է այն մասին, թե 26 տարվա գոյության ընթացքում ինչպիսի միջազգային ընկալման է հասել այդ «չճանաչված» երկիրը:
Հանրաքվեի ընթացքը դիտարկելու համար այս տարի Արցախ են ժամանել Լատվիայի, Սլովենիայի, Իսպանիայի, Մեծ Բրիտանիայի, Ռումինիայի, Սլովակիայի, Բելգիայի, Բոլիվիայի պատվիրակությունները: Ու թեև Ադրբեջանը նախապես էր հայտարարել, որ Արցախ այցելած բոլոր պատվիրակությունների անդամներին ներառելու է իր «ՙսև ցուցակում»` դրա հնարավոր բոլոր հետևանքներով, բայց այս հայտարարությունը կա՛մ չի անհանգստացրել, կա՛մ լուրջ չի ընկալվել նույն այդ պատվիրակների կողմից:
Ադրբեջանը պահանջում էր նաև թույլ չտալ ԼՂ-ում սահմանադրական հանրաքվեի անցկացումը, բայց թույլ չտվողները՝ նույն այդ միջազգային հանրությունն իր բազմաթիվ կառույցներով բավարարվեցին հանրաքվեի մասին հայտարարություններով, որոնց մեծ մասում փաստեցին Արցախի՝ ներքին հարցերում ինքնակազմակերպվելու իրավունքը:
ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներ Իգոր Պոպովը, Ստեֆան Վիսկոնտինը, Ռիչարդ Հոգլանդը, ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ Անջեյ Կասպշիկը Հայաստանի և Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարար Էդվարդ Նալբանդյանի և Էլմար Մամեդյարովի հետ Մյունխենում հանդիպումից հետո հայտարարել էին, որ հանրաքվեի արդյունքները չեն կարող ազդել Լեռնային Ղարաբաղի իրավական կարգավիճակի և բանակցությունների ելքի վրա:
Դրան ի պատասխան` ՀՀ ԱԳ նախարարի տեղակալ Շավարշ Քոչարյանն իր Twitter-յան միկրոբլոգում գրել էր, որ «Արցախի կարգավիճակը որոշել է անկախության հանրաքվեն, իսկ սահմանադրության հանրաքվեն դրա շարունակությունն է»:
Նույն թեմայի շուրջ, Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ՀՀ ԱԺ փոխնախագահ Էդուարդ Շարմազանովն ասել էր, թե Արցախի ժողովուրդն այս հանրաքվեով ևս մեկ անգամ ապացուցում է, որ ժողովրդավարությունն անշրջելի է։
Ռուսաստանից հնչող հիմնական տեսակետն էլ այս կապակցությամբ այն է, որ հանրաքվեն որևէ կերպ չի խանգարում հակամարտության խաղաղ կարգավորմանը:
Հնչած գնահատականներն ու տեսակետներն ընդհանրացնելով` կարող ենք փաստել` հանրաքվեն ԼՂ կարգավիճակի վրա չի ազդի, բայց դրա անցկացումը Արցախի ժողովրդի իրավունքն է:
Ըստ էության, համաշխարհային հանրությունն այս հայտարարությամբ անուղղակիորեն ճանաչում է նաև Արցախի ժողովրդի ինքնակազմակերպման իրավունքը, որից մինչև ինքնորոշում ընդամենը մի փոքրիկ քայլ է մնում:
Իսկ սահմանադրական բարեփոխումների արդյունքում աշխարհն այսուհետ Լեղնային Ղարաբաղին կճանաչի իր իրական` Արցախ անվամբ, իսկ երկիրը կունենա բացառապես նախագահական կառավարում։
Հակամարտությունների լուծման համաշխարհային փորձը վկայում է, որ հենց այս իրավունքն է դրվում կարգավորման հիմքում:
