Sputnik Գրուզիան պատմում է Թբիլիսիի իրական ոգու, տիկնիկների և հայ-վրացական ստեղծագործական նախագծերի մասին` հայ նկարչուհու աչքերով։ Գեղանկարչուհի Իռենա Օհանջանովայի հետ զրուցել է Եկատերինա Միկարիձեն։
Իմ աբողջ կյանքը պատահականությունների շղթա է
Ես Իռենայի հետ ծանոթացել էի մի քանի տարի առաջ։ Մեր առաջին հանդիպման ժամանակ իմացել էի միայն, որ նա նկարչուհի է։ Այդ ժամանակ նրա շնորհքի ծավալների մասին նվազագույն պատկերացում անգամ չունեի։ Հիշում եմ` նկատեցի, որ նրա արտաքուստ քնքշության հետևում թաքնված է ուժեղ բնավորություն։ Ավելի ուշ իմացա, որ Իռենան զբաղվում է ժամանակակից վրացահայ նկարիչների աշխատանքների ցուցադրություններ կազմակերպելով։
Վերջերս այցելել էի տիկնիկների միջազգային ցուցահանդես, որտեղ ինձ համար բացահայտում կատարեցի` Իռենան հիանալի տիկնիկագործ է։ Նրա ստեղծած տիկնիկներն այնքան կենդանի են, որ քո մեջ ակնթարթորեն ծնվում է նրանց ձեռք տալու մանկական ռեֆլեքսը` համոզվելու համար, որ դրանք իրական են։ Ապշեցնում են տիկնիկների արտահայտիչ դեմքերը, որոնք կրում են ապրած տարիների, ուրախությունների և տառապանքների դրոշմը։
- Քո տիկնիկներն ապշեցնող դեմքեր ունեն։ Դրանցում այնքան բան է համադրվում` անմեղությունից մինչև թեթևաբարո վարք։
— Ես երկար հետևում եմ մարդկանց։ Ավելի շուտ, դա տպավորությունների ամբողջություն է։ Լինի դա նկար, թե տիկնիկ, դու հավաքում ես այդ տպավորությունները, և այդ փորձն արդեն մղում է քեզ արարման։ Երբ ես աշխատում եմ տիկնիկների հետ, նրանք ինձ թելադրում են, թե ինչպիսին պետք է լինեն։ Երբեմն, ես սկզբից բոլորովին այլ մտահաղացում եմ ունենում, բայց աշխատանքի ընթացքում դեմքը բոլորովին այլ բան է թելադրում, չի ցանկանում ենթարկվել, և ես տեսնում եմ բոլորովին այլ էակ, որը չկար իմ մտքում։
Տիկնիկը, որի հետ աշխատում ես, քեզ թելադրում է, թե ինչպիսի տեսք է ունենալու։ Այդ գործոնը չպետք է անտեսել, պետք է լսել նրան։ Եթե կապ չկա, տիկնիկը մահացած կծնվի։ Ինձ համար ամենամեծ կոմպլիմենտն այն է, երբ ասում են` տիկնիկը շնչում է։
- Ինչպե՞ս են տիկնիկները մտել քո կյանք։
— Ամեն ինչ սկսվեց ձմեռից, ձմռան պատճառով։
- Ո՞ր տարվա ձմեռից։
— Տիկնիկից, որը մարմնավորում է ձմեռը։ Ես խոսում եմ տիկնիկների մասին, որոնք ներկայացնում են տարվա եղանակները։ Առաջին տիկնիկն ինքնաբուխ է ստեղծվել. ես զբաղվում էի շշի ձևավորմամբ։ Որպես շշի կափարիչ որոշեցի կնոջ գլուխ պատրաստել։ Իրագործելով մտահաղացումս` հասկացա, որ գլխին իրան է պետք, և սկսեցի ստեղծել իրանը։ Արդյունքում ստացվեց չորս տիկնիկ` Ձմեռ, Գարուն, Ամառ և Աշուն։ 1990-ականների վերջից զբաղվում եմ տիկնիկներով, իսկ հետո զբաղվեցի թատրոնով, որտեղ նույնպես ամեն ինչ այդքան կայուն չէ։ Երբեմն լինում են հրավերներ, երբեմն` ոչ։ Փորձեցի և ստացվեց։
- Ինչից են կախված այդ հրավերները։ Ինչպիսի՞ նկարիչները, բեմանկարիչներն են պահանջարկ վայելում թատրոնում։
Դա պետք է լինի ռեժիսորի հետ լավ տանդեմ։ Կան ռեժիսորներ, որոնք չեն պատկերացնում, թե ինչպիսին պետք է լինեն դեկորացիաները, բեմական հագուստը։ Նա կարող է տեսնել միայն այն, թե ինչպես է աշխատելու դերասանի հետ։ Կան ռեժիսորներ, որոնք գիտեն, թե ինչ են ուզում։
Հիմնականում ես աշխատում եմ ռեժիսոր Գոգի Տոդաձեի հետ։ Դեռ ուսանողական տարիներից ես հայտնվել էի «Բերիբեքի» թատերական ստուդիայում, որի ղեկավարը Գոգին է։ Երկու կրթություն ունեմ` նկարիչ-բեմանկարիչ եմ և գեղանկարիչ։ Բայց տեսությունը և փորձը շատ են տարբերվում։ Դու տեսականորեն գիտես, թե ինչպես պատրաստել դեկորացիաները, բայց գործնականում չգիտես։ Ես հայտնվեցի նրա մոտ` իմանալով, թե ինչ է բեմանկարչությունը միայն էսքիզների մակարդակով։
- Նախագծեր, որոնք պատմում են վրացահայ նկարիչների մասին. ինչպե՞ս սկսեցիր դրանով զբաղվել։
— Բոլորովին պատահական։ Իմ ամբողջ կյանքը պատահականությունների շղթա է։ Ամեն ինչ ստացվեց այնպես, ինչպես շշի հետ։ Վրաստանում նշում են Հայաստանի անկախության 21-րդ տարեդարձը։ Ես Վրաստանում Հայաստանի դեսպանատանը կազմակերպված միջոցառման հյուրերի շարքում էի, և Հայաստանի դեսպանը հարցրեց, թե կարող եմ արդյոք կազմակերպել Վրաստանի ժամանակակից հայ նկարիչների ցուցահանդեսներ։ Ես պատասխանեցի, որ դա շատ հետաքրքիր թեմա է, նա էլ ինձ ասաց` ուրեմն` առաջ։ Ես նվազագույն պատկերացում անգամ չունիկ, թե ինչպես պետք է դա անեմ։ Սկսեցինք, ստացվեց։ Նախագծի հաջողությունը մեր թիմի մեջ է։ Եվ այդպես ստացվեցին համատեղ, հայ-վրացական նախագծեր։
