Հինգ փաստ մարշալ Հովհաննես Բաղրամյանի կյանքից

ԵՐԵՎԱՆ, 20 նոյեմբերի — Sputnik, Անի Լիպարիտյան. Մարշալ Բաղրամյանը ծնվել է 1897թ-ի նոյեմբերի 20-ին (որոշ աղբյուրների համաձայն՝ դեկտեմբերի 2-ին) Ելիզավետպոլի (Գանձակի) նահանգի Չարդախլու գյուղում, երկաթուղային բանվորի ընտանիքում: Ռազմական ոլորտում Բաղրամյանի ձեռքբերումների մասին կարելի է երկար խոսել ու գրել:

Sputnik Արմենիա գործակալությունը մարշալ Բաղրամյանի ծննդյան օրվա կապակցությամբ հինգ հետաքրքրիր փաստ է հավաքել մեծ զորահրամանատարի կյանքից:

Մարշալ Բաղրամյանի անձնական իրերն ու աշխատասենյակի կահույքը պահվում են Երևանի «Մայր Հայաստան» զինվորական թանգարանում: Ասում են, որ յուրաքանչյուր ոք պետք է լինի այդ սենյակում և զգա Բաղրամյանի ներկայությունը:

• Բաղրամյանն ամբողջ կյանքի ընթացքում նվիրված է եղել մի կնոջ: Նա սիրահարվել է գեղեցկուհի Թամարա Հմայակովնային, երբ դեռ 20 տարեկան էլ չի եղել, բայց պարզվել է, որ նա արդեն նշանված է: Սիրահարները բաժանվել են առանց ապագայի հույսերի: Ճակատագրի բերումով նրանք կրկին հանդիպել են: Թամարայի ամուսինը մահացել է ռազմաճակատում: Երբ Հովհաննեսն իմացել է այդ մասին, գնացել է գյուղ և տեսել սիրելիին, որը եղել է հղիության վերջին ամսում: Հովհաննեսն ու Թամարան ամուսնացել են, ծնված երեխային անվանել են Մովսես, ու Բաղրամյանը նրան իր որդին է համարել:

• Մարշալ Բաղրամյանը ֆուտբոլ շատ էր սիրում, «Արարատ» թիմի մեծ երկրագուն էր: Մարշալի թոռը հիշում է, որ պապն ազատ ժամանակն անցկացնում էր ձիարշավարանում: Բաղրամյանը հաճախ էր թոռան հետ գնում ձիարշավարան կամ մարզադաշտ:

• Հովհաննես Բաղրամյանի թոռանը կոչել են ականավոր պապի պատվին: Հարցազրույցներից մեկում թոռը հիշում է, որ պապիկը բարի է եղել և երբեմն ստուգել է իր օրագիրը, երբ ծնողները տանը չեն եղել: Թոռը չի բարկացրել պապին ու լավ է սովորել: «Պապիկս հետաքրքիր զրուցակից էր, շատ բան գիտեր, ռուսական դասական գրականություն էր կարդում, հիանալի գիտեր, հետևում էր հայկական արձակին, հաճախ էր ներկա գտնվում թատերական պրեմիերաներին: Նա ծանոթ էր արտիստների, գրողների, նկարիչների, քանդակագործների հետ: Ես չեմ հիշում մի հանգստյան օր, որ մեր տանն ինչ-որ հյուր չլիներ»,- նշել է թոռը:

• Մարշալի թոռնուհին՝ Կարինե Նաջարյանը, ուրիշ փաստեր է հիշում Բաղրամյանի կյանքից. «Նա շատ հոգատար, սիրառատ մարդ էր, փորձում էր ամեն ինչ սովորեցնել: Ինձ շախմատ խաղալ է սովորեցրել, վստահեցնում էր, որ այդ խաղը զարգացնում է միտքը»:

• 1977թ-ին մարշալը հաղթել է սեփական մահվանը: Ծանր հիվանդության պատճառով նա դադարել էր քայլել և ճանաչել հարազատներին, չէր կարողանում կապակցված խոսել: Բայց բոլորի, այդ թվում բժիշկների համար անսպասելի կերպով հիշողությունը վերադարձել է, խոսքը՝ վերականգնվել, և նա սկսել է քայլել: Ապրել է ևս հինգ տարի, աշխատել է, հուշեր գրել:

Հայազգի տաղանդավոր զորավարը մահացել է 1982 թվականի սեպտեմբերի 21-ին Մոսկվայում: Նա պատմության մեջ մնացել է որպես ռազմական գործիչ, որը մեծ ներդրում է ունեցել Հայրենական Մեծ պատերազմում Խորհրդային Միության տարած հաղթանակի գործում։