Այն հանգամանքը, որ Դեր Զորում տեղակայված սիրիական կառավարական զորքերը արևմտյան կոալիցիայի ուժերի ավիացիայի կողմից խիստ ռմբակոծության էին ենթարկվել, հեշտությամբ բացատրվում է մի քանի գործոնով։ Բանն այն է, որ Դեր Զորը գտնվում է Սիրիայի հյուսիսարևելյան ճանապարհային ամենաաշխույժ խաչմերուկում։
Հենց այդտեղ է Եփրատով անցնում երկրի արևելքն ու արևմուտքը միմյանց միացնող կենտրոնական ճանապարհը։ Եվ նա, ով տիրում է Դեր Զորին, բառի բուն իմաստով, վերահսկում է Սիրիայի կեսը և հեշտությամբ անջատում է Իրաքի հետ սահմանակից արևելյան շրջանները պաշտոնական Դամասկոսից։
Բացի այդ, այնտեղ՝ Դեր Զորին հարող տարածաշրջաններում են գտնվում, այսպես կոչված, «հեշտ նավթի» տարածքները։ Հենց այնտեղ են շտապում ջիհադիստ իսլամականանները, որպեսզի հնարավորություն ստանան լրջորեն կարգավորել սեփական ֆինանսական վիճակը, որը վատացել է այն բանից հետո, երբ երկու տարի առաջ «սիրիական կռվի» մեջ խառնվեց ռուսական ՕՏՈՒ-ն, իսկ հանգամանքների նման զարգացումը Արևմուտքի սրտով է քաղաքական համատեքստում, քանի որ Վաշինգտոնի կողմից դրված գերխնդիրը ոչ ոք չի չեղարկել։
Ամերիկացի դիվանագետները կարող են ժամերով բանակցությունների սեղանի շուրջ նստել Բրյուսելում և Ժնևում ռուս գործընկերների հետ, գեղեցիկ խոսել այն մասին, որ անհրաժեշտ են համարում պայքարել միջազգային ահաբեկչության, ԻՊ-ի դեմ և այլ «նուսրաների», հիստերիկա անել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում` ջանալով համաշխարհային հանրության ուշադրությունը շեղել ռմբակոծությունից։
Կոալիցիան, սակայն, կռվելու է հենց այդ նույն ահաբեկիչների և ջիհադիստների կողմից` միայն թե հասնի Սիրիայի գործող օրինական ղեկավարության հեռացմանը, երկրի պառակտմանն՝ առնվազն երկու մասի (ցանկալի է և ավելի), որոնց հեշտ կլինի կառավարելը։
Այդ ամենն, ի սկզբանե, հասկանալի և կանխատեսելի էր նույնքան, որքան և բարբարոսական ռմբակոծությանը կհետևեն սադրանքներ ու ՄԱԿ-ի ԱԽ հիստերիկ ճիչերը, թե իբր Ասադին ենթարկվող կառավարական զորքերը ռմբակոծում են ՄԱԿ-ի մարդասիրական պահակախմբերը։
Եվ ահա ինչ է ստացվում։ Ռուսաստանը նույն ՄԱԿ-ում կրկին փոքրամասնություն է կազմում։ Այն պահից, երբ Ամերիկայի ներկայացուցիչ Սամանտա Պաուերը սեփական ուժերով կարողացավ խաթարել ՌԴ կանչած ՄԱԿ-ի ԱԽ արտակարգ նիստը, պարզ դարձավ, թե ուր է տանում պաշտոնական Վաշինգտոնը։ Արդյունքում Չուրկինին ոչ ոք չլսեց, թեև, ի սկզբանե թվում էր, որ ԱՄՆ պետքարտուղար Ջոն Քերիի արտահայտությունից հետո Դեր Զորի ռմբակոծությունը պետք է դատապարտվեր, առանց բացառության, ամբողջ համաշխարհային հանրության կողմից, սակայն այդպես չեղավ։
Այս առումով հարգանքի է արժանի միայն Իրանի դիրքորոշումը, որը կանխատեսելի էր ամերիկամետ ուղղվածության մեջ։ Պաշտոնական Թեհրանը բավական խիստ ձևով (գուցե նաև մի փոքր ոչ դիվանագիտական) արտահայտվեց այն մասին, թե չի հավատում սիրիական կառավարական զորքերի դիրքերը ռմբակոծած արևմտյան կոալիցիայի ռազմական ավիացիայի սխալին։
Ավելին, Իրանը ևս մեկ անգամ հիշեցրեց համաշխարհային հանրությանը, որ սիրիական երկնքում արևմտյան հակաահաբեկչական կոալիցիայի ռազմական ավիացիայի առկայությունը հակասում է բոլոր միջազգային օրենքներին։
Սակայն, բացի կոալիցիայի վարքագիծը բացատրող քաղաքական և տնտեսական գործոններից, գոյություն ունի նաև մարդասիրական գործոն, որից համաշխարհային հանրությունը, որքան էլ անհարմար լինի իրեն, ոչ մի տեղ փախչել չի կարող։
Բանն այն է, որ Դեր Զորում մինչև օրս մեծաքանակ խաղաղ բնակչություն է ապրում՝ արաբներ, ալավիտներ, հայեր, դրուզներ… Չմոռանանք, որ երբ «Իսլամական պետության» գրոհայինները ժամանակին գրավեցին քաղաքի ձախ կողմը, գրեթե ամբողջ քրիստոնյա բնակչությունը տեղափոխվեց աջ ափ, որը գտնվում էր կառավարական զորքերի վերահսկողության տակ, իսկ նրանք, ովքեր չհասցրին, սարսափելի ճակատագրի արժանացան։
ԻՊ-ի վերահսկողության տակ գտնվող քաղաքներից տեղեկատվությունը դժվարությամբ է հասնում, սակայն համաշխարհային հանրությունը տեղեկացավ այն մասին, թե ինչ անում էին ջիհադիստներն այն ժամանակ։ Մահապատիժ ու ահաբեկչություն՝ բնակչության նկատմամբ։ Ընդ որում, առավել դաժան մահապատիժներ։
Այս տարվա սկզբին իսլամականները պատանդ են վերցրել Դեր Զորի արվարձանում ավելի քան 400 կին և երեխա, որոնց ճակատագիրը հայտնի չէ։ Այդ ժամանակաշրջանին է վերաբերում նաև իլիպցիների ամենադաժան մահապատիժներից մեկը՝ իրականացրած Դեր Զորի քաղաքացիական բնակչության նկատմամբ. միաժամանակ մահապատժի էին ենթարկել 300 մարդու։
Որքան հայեր, ալավիներ, դրուզներ կային դրանց շարքում, նաև՝ նույն սիրիացիներն ու արաբները։ Ինչու՞ է համաշխարհային հանրությունը նախընտրում լռեցնել այս հարցերը։
Ինչո՞ւ, վերջիվերջո, նույն ՄԱԿ-ի ԱԽ-ի հայ ներկայացուցիչը չբարձրացրեց Դեր Զորի աջ կողմը պաշտպանող սիրիական կառավարական զորքերի դիրքերի ռմբակոծությունների հարցը։
Ինչու՞ գերադասեց լռել մեր ԱԳՆ-ն։ Ինչու՞ ոչ մի կերպ չարձագանքեց սփյուռքի նախարարությունը։ Կարելի է հասկանալ, թե ինչ ճակատագրի կարող են արժանանալ Դեր Զորում բնակվող մեր հայրենակիցները։ Ի՞նչ ճակատագրի կարժանանան բոլոր քրիստոնյաներն ընդհանրապես…
Չենք խոսում այն մասին, որ այստեղ՝ Հայաստանում, մենք ԱՄՆ-ի դեսպանատուն ունենք, ասում են՝ տարածաշրջանում ամենամեծը։
Հիշում եմ, թե ինչպես որոշ հասարակական շարժումներ ու կազմակերպությունենր ցույցեր և բողոքի ակցիաներ էին անցկացնում Ռուսաստանի դեսպանատան մոտ, ասենք, Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի սակագնի թանկացման հետ կապված։ Ու՞ր են հիմա նրանք։ Ինչու՞ ոչ ոք ամերիկյան դեսպանատանը չմոտեցավ «Իսլամական պետության» գրոհայինների հարձակումից Դեր Զորը պաշտպանող սիրիական բանակի դիրքերի ռմբակոծումը դատապարտող պաստառներով։
Ինչի՞ մասին է խոսքը։ Համացանցում ակտիվ հայ օգտատերերը մեկ բառ անգամ չասացին սիրիական զինվորականների դիրքերը արևմտյան կոալիցաիայի կողմից ռմբակոծելու վերաբերյալ այն ժամանակ, երբ թվում էր թե ջիհադիստները, կարողացան Հարավային դարպասներից ներխուժել քաղաք։
Այդ օրը ես Ռոստովի գործընկերոջս հետ հեռախոսով էի զրուցում, որպեսզի առաջին ձեռքից տեղեկանամ իրավիճակի մասին։ Նա վերջերս է վերադարձել Սիրիայից, եղել է նաև Դեր Զորում և սպա ընկերներ ունի Սիրիայի կառավարական զորքերում։
«Խնդրել են փոխանցել՝ դժվար էր, սակայն Աստծու օգնությամբ ու ռուսական ավիացիայի աջակցությամբ կարողացանք հետ մղել ջիհադականներին»,- ասաց նա…
