Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում Հայաստանի էկոնոմիկայի նախարարի առաջին տեղակալ Գարեգին Մելքոնյանը ներկայացրել է, թե ինչպես է գործում ազատ առևտրի գոտին և խոսել է հայ-վրացական հարաբերությունների մասին: Զրուցել է Լաուրա Սարգսյանը:
-Ի՞նչ է նախատեսում «բարեկամության կամուրջ» երկկողմ նախագիծը:
— Վրաստանը հայ-վրացական սահմանին առաջին վերանորոգման աշխատանքները սկսել է մի քանի տարի առաջ, արդյունքում բարեկարգվել է հսկիչ անցակետը: Բագրատաշեն-Սադախլո մաքսակետում կատարելագործված համակարգ է տեղադրվել:
Մեր երկրների միջև ապրանքաշրջանառությանը զուգահեռ մեր առջև ծառացել է գործունեությունը և ծառայությունները կատարելագործելու, թողունակությունն արագացնելու խնդիրը: Բոլոր այդ նրբությունները նպաստում են բիզնեսի զարգացմանը և կրճատում են սպասարկման ժամանակը: Չէ՞ որ ինչպես զբոսաշրջիկները, այնպես էլ գործարարները պետք է նվազագույն ժամանակ ծախսեն սահմանին:
Մոտ ապագայում մենք հնարավորություն կունենանք հայկական սահմանին տեսնել զգալիորեն փոխված, արդիականացված հսկիչ անցակետ՝ լավագույն պայմաններով: Տվյալ պահին միջազգային գործընկերների, Եվրոպական ներդրումային բանկի, ԵՄ և մի շարք ֆինանսական կառույցների աջակցությամբ հայկական կողմում տարվում են հյուսիսային մաքսակետերն արդիականացնելու ուղղությամբ:
- Հայաստանի և Վրաստանի առևտրատնտեսական հարաբերությունները ո՞ր փուլում են և զարգացման ինչպիսի՞ հեռանկարներ ունեն:
— Վրաստան հետ գործում է ազատ առևտրի գոտու մասին պայմանագիրը: Տվյալ համաձայնությունը տարածվում է այն ապրանքի և մթերքի վրա, որոնք արտադրվել են մեր երկրներում, և դրանց արտահանումն ու ներկրումն իրականացվում է զրոյական մաքսատուրքով: Ազատ առևտրի գոտին չի վերաբերում այլ պետությունների ապրանքներին, որոնք Հայաստան են ներկրվում վրացական տարածքով:
Վրաստանը մեզ համար առաջին հերթին բարեկամ երկիր է, գերակա առևտրատնտեսական գործընկեր: Վրաստանի հետ ազատ առևտրի գոտին թույլ կտա պահպանել ազատական երկկողմ առևտրային հարաբերությունները:
Հայաստանի համար Վրաստանի հետ հարաբերությունները հատուկ նշանակություն ունեն, գաղտնիք չէ, որ մենք բարդ հարաբերություններ ունենք որոշ հարևանների հետ և ելք չունենք դեպի ծով: Այստեղ Վրաստանը հանդես է գալիս որպես հյուսիսի և հյուսիս-արևմուտքի հետ մեզ կապող երկիր:
- Երկկողմ ապրանքաշրջանառությունն ի՞նչ ծավալների է հասնում:
Այս առումով դրական դիմանիկա է նկատվում: 2014թ.-ին երկու երկրների միջև ապրանքաշրջանառությունը կազմել է 156,3 մլն դոլար, 2015թ.-ին՝ 182,9 մլն դոլար: 2015թ.-ին ապրանքաշրջանառության աճը 2014թ.-ի համեմատ կազմել է 17 տոկոս:
Միաժամանակ, Հայաստանից Վրաստան արտահանման ցուցանիշները զգալիորեն բարձր են եղել, քան Վրաստանից Հայաստան: 2015թ.-ին մենք Վրաստան ենք արտահանել 116 մլն դոլարի ապրանք, ինչը 37 տոկոսով շատ է, քան 2014թ.-ին, երբ այդ ցուցանիշը կազմել է 84 մլն:
Աճի այդ դինամիկայում զգալի ավանդ ունեն ազատ առևտրի գոտին, բարեկամական միջպետական հարաբերությունները, ինչպես նաև հաղորդակցական կապերի հաստատումը:
Երբ մենք խոսում ենք ապրանքների ներկրման մասին, ապա պետք է հաշվի առնել երկու հասկացություն՝ զուտ վրացական մթերքներ և տարանցիկ ճանապարհով Վրաստանից առաքվող ապրանք: Վրացական ապրանքների ներկրումը Հայաստան ավելի ցածր մակարդակում է, քան հայկական ապրանքների արտահանումը Վրաստան: Այստեղ մեր սալդոն միանշանակ դրական է:
2016թ.-ի հունվար-ապրիլին մեր երկու երկրների միջև ապրանքաշրջանառությունը կազմել է 42 տոկոս: Եթե 2015թ.-ի հունվար-ապրիլին ապրանքաշրջանառությունը կազմել է 53 մլն դոլար, ապա 2016թ.-ի նույն շրջանում՝ 85,5 մլն դոլար: Հայաստանից արտահանումը 2016թ.-ի առաջին չորս ամիսների ընթացքում նույնպես աճել է և կազմել 45,5 մլն դոլար:
- ԵՏՄ անդամ Հայաստանին ի՞նչ կտա Եվրամիության և Վրաստանի ասոցացման համաձայնագրի լիարժեք գործարկումը:
— Հայաստանն անդամագրվելով ԵՏՄ-ին՝ բազմիցս հայտարարել է, որ չի պատրաստվում սահմանափակել տնտեսական կապերը այլ երկրների հետ: Մենք շարունակում ենք համագործակցել մեր գործընկերների հետ, Հայաստանի ու ԵՄ-ի և այլ արևմտյան երկրների միջև բազմաթիվ ծրագրեր են իրականացվում:
Մենք զրոյական մաքսատուրքով և առանց մաքսային ձևակերպումներ իրականացնելու պահանջի ազատ ելք ունենք ԵՏՄ ընդհանուր շուկա: Իսկ ԵՄ-ի հետ գործում է GSP+ համակարգը, որի համաձայն Հայաստանում արտադրված 6400 անուն ապրանք կարող է արտահանվել եվրոպական շուկա կրկին զրոյական մաքսատուրքով:
ԵՄ-Վրաստան Ասոցացման համաձայնագրի գործարկումը և ԵՏՄ-ին ՀՀ անդամակցությունը որոշակիորեն մեր երկրներին դնում է տարբեր տարածաշրջանային ձևաչափերի ինտեգրման իրողությունների մեջ։ Այս հանգամանքը որոշակի նորություն լինելով, կարծում եմ, ի թիվս այլ գործոնների` ստեղծում է նաև նոր հնարավորություններ առևտրի և զանազան տնտեսական ծրագրերի համար, որոնցից մեր երկու երկրների գործարարները պետք է օգտվեն։
