ԵՐԵՎԱՆ, 19 ապրիլի- Sputnik, Անի Լիպարիտյան. Հայկական կոնյակը լեգենդ է, որը մարմնավորում է Հայաստանը, մշակութային և պատմական ժառանգությունը։ Կոնյակը հայերի հպարտությունն է։
Երևանի կոնյակի գործարանի կոնյակի դեսպան Մարինա Բադալյանը Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում պատմեց, որ հայկական կոնյակն ունի իր գաղտնիքները, իսկ դրանցից ամենագլխավորը տակառն է, որում տեղի է ունենում հրաշքը և հենց այդ տակառում է կոնյակը տարբեր բույրեր ստանում։
«Բոլոր տակառները շնչում են, ուստի սպիրտը մշտապես գոլորշիանում է։ Հնեցման ժամանակ փայտի ծակոտիների միջով ցնդում է սպիրտի մի զգալի մասը, որի ֆրանսիացիներն ասում են part des anges՝ «հրեշտակների բաժին»։ Մեկ տարում շուրջ 3-4 տոկոսը գոլորշիանում է: Մեծ կորուստ է, բայց եթե դա չլիներ, ապա լավ արդյունք չէր լինի։ Մենք հիմա զգում ենք այդ բույրը, որը հենց այդպես է կոչվում»,- պատմեց Բադալյանը։
Շենքում ջերմաստիճանը բնական է, ձմռանը գործարանը չի տաքացվում, իսկ ամռանը չի սառեցվում, դա է պատճառը, որ օդում տարածված բույրը կախարդական է դառնում։
Ասում են` յուրաքանչյուր լավ կոնյակ երկու իրավահավասար ծնող ունի` խաղող և տակառ։ Եվ իսկապես, Sputnik Արմենիայի զրուցակից խոսքով` տակառը նույնպես շատ կարևոր է։
«Տակառները մեր երկրում հավաքում են հայ վարպետները, և դա այդքան հեշտ գործ չէ։ Մի ողջ արվեստ է։ Օրինակ`կաղնին պետք է լինի առնվազն 100 տարեկան, այնուհետև փայտը շուրջ 18 ամիս մնում է մաքուր օդում։ Եվ միայն դրանից հետո վարպետը 36 տախտակ է ընտրում, որոնք իդեալական համադրվում են իրար հետ։ Տակառը կոնյակի ապագա տունն է»,- ասաց Մարինան։
Հայաստանի լեգենդը 126 տարեկան է
Հայաստանում կոնյակի արտադրությունը հիմնվել է 1887թ.-ին` առաջին գիլդիայի վաճառական Ներսես Թաիրյանի կողմից։ Բոլորին հայտնի է, որ կոնյակը թունդ ալկոհոլային խմիչք է և հայկական կոնյակի որոշ տեսակների համար օգտագործվում են բացառապես սպիտակ խաղողի հայկական տեսակները։
«Սկզբում պետք է նյութը պատրաստել, հետո թորել, ստանալ կոնյակի սպիրտ, որը պետք է պահվի կաղնու փայտից պատրաստված տակառներում առնվազն երեք տարի։ Դա ամենաերիտասարդ հայկական կոնյակի պատրաստման գաղտնիքն է»,- բացատրեց մեր զրուցակիցը։
Միաժամանակ Մարինան նշեց, որ ամենահին սպիրտը դեռ պահվում է գործարանում և օգտագործվում որոշ հնեցված կոնյակների կուպաժի համար. 1902թ.-ի սպիրտ է։ Հնարավոր է` մոտ ապագայում բոլորը կկարողանան տեսնել ու վայելել այդ տարվա պաշարները։
Հայկական կոնյակը ոչ միայն տիեզերքում է եղել հայտնի տիեզերագնաց Յուրի Գագարինի հետ, այլ նաև ամենահին խմիչքը («Դվին») դիվանագիտական կոնյակի կարգավիճակ ունի, քանի որ «ներկա է եղել» նաև 1945թ.-ի փետրվարին Յալթայի (Թեհրանի) համաժողովին։
Հայկական կոնյակի արտադրությունը
«Հավայան սիգար, հայկական կոնյակ և ոչ մի սպորտ». սա բրիտանացի լեգենդար գործիչ Ուինսթոն Չերչիլի երջանիկ կյանքի բաղադրատոմսն էր։
Հայկական կոնյակը եղել է նաև Ագաթա Քրիստիի, Մաքսիմ Գորկու և Ֆրենք Սինատրայի սիրելի խմիչքը։
«Կոնյակը նաև արտադրվում է Հայաստանի Տավուշի և Արարատի մարզերում։ Այնտեղ պատրաստվում է գինու նյութը և թորվում է 1887թ.-ի դասական ֆրանսիական տեխնոլոգիայով։ Արդյունքում ստանում են 62-70 տոկոս ալկոհոլի պարունակությամբ կոնյակի սպիրտ, բայց դա անգին խմիչք է։ Իսկ բոլորին հիացնող սաթի գույնը կոնյակը ստանում է հենց տակառից»,- պատմեց Մարինան։
Sputnik Արմենիայի զրուցակիցը նշեց, որ հայկական կոնյակի գաղտնիքներից մեկն էլ բարեբեր հողն է, Արարատյան հովտի կլիման, բյուրեղյա մաքուր ջուրն ու թարմ օդը։ Եվ ամենակարևոր դերակատարը` մարդը։
Նրա խոսքով` մարդու և բնության առատաձեռն միասնությունն է կոնյակն այդքան յուրահատուկ դարձնում։
«Արարատյան դաշտում շուրջ 300 օր արևոտ է լինում, այստեղ բնահողի շուրջ 30 տեսակ կա, ինչը համերի մեծ տեսականի է հաղորդում մեր խաղողին։ Իսկ կլիման խիստ ցամաքային է, ինչը նույնպես կարևոր է։ Եվ այդ ամենը գտնվում է ծովի մակարդակից մոտավորապես 1000 մետր բարձրության վրա»,- պատմեց Բադալյանը։
Մեկ տարվա ընթացքում կոնյակի թանգարան է այցելում շուրջ 40 հազար զբոսաշրջիկ, բայց նրանք չեն կարող ներկա լինել կոնյակի պատրաստման գործընթացին։ Հենց այդ պատճառով էլ կոնյակի պատրաստման ողջ գործընթացը` սկզբից մինչև վերջ, 3D էկրանով ցուցադրվում է գործարանի թանգարանում։
Վարպետություն և անմոռանալի համ
Ամեն տարի սեպտեմբեր-հոկտեմբերին գյուղացիները ձեռքով են հավաքում խաղողը։ Գործարանը խաղողի սեփական այգիներ չունի և խաղողը գնում է գյուղացուց։
Խաղողը հավաքելուց հետո այն ճզմվում է օդաճնշման մամլիչով, որպեսզի խաղողի հյութ ստանան` առանց հատիկները վնասելու։ Հետո հյութը 10 օր պահվում է բնական պայմաններում և վերածվում չոր, երիտասարդ, սպիտակ գինու, որում սպիտի պարունակությունը 12-14% է կազմում։ Այնուհետև սկսվում է թորման պրոցեսը` գոլորշու վրա։
«Արդյունքում սպիրտը բաժանվում է երեք մասի` գլուխ, սիրտ ու պոչ։ Երիտասարդ կոնյակ պատրաստելու համար օգտագործում ենք «սիրտը», որը սպիրտի ամենամաքուր հատվածն է և 62% ալկոհոլ է պարունակում։ Իսկ հետո սկսվում է գլխավորը` կոնյակի պատրաստման խորհուրդը։ Դա կուպաժավորումն է։ Կուպաժի վարպետն իր հոտառության, փորձի ու տաղանդի շնորհիվ պետք է տարբեր տարիքի սպիրտերը խառնի, որպեսզի ստանա կոնյակի համն ու փունջը»,- ասաց Մարինան։
Խմիչքի համի համար կարևոր դեր ունի նաև աղբյուրի և չթորված ջուրը։ Երբ կոնյակը պատրաստվում է, պետք է մի փոքր հանգստանա տակառի մեջ ու հետո շշալցվի։
Կոնյակով տակառի բացմանը սպասելիս
Գործարանում ևս մեկ բարի ավանդույթ կա։ Սկսած 2001թ.-ից` պաշտոնական անձանց այցելությունների ժամանակ նրանց պատվին տակառ է դրվում։ Գործարանն արդեն 27 նախագահի է հյուրընկալել` Բորիս Ելցինը, Դմիտրի Մեդվեդևը, Վլադիմիր Պուտինը, մերձբալթյան երկրների, Ավստրիայի, Հունաստանի նախագահները և այլք։ Նրանք բոլորը հասցրել են իրենց տակառներն «ունենալ»։
Կոլեկցիոն շշերից ոչ հեռու` հայկական կոնյակի բազմաթիվ պատվոգրերի և հավաստագրերի կողքին, աղճատված դեմքով մի քանդակ է դրված. իհարկե, կոնյակը դրական ազդեցություն ունի օրգանիզմի վրա, եթե մարդն այն չափավոր քանակով է խմում, իսկ չարաշահելու դեպքում կարող է հենց այդ հրեշին նմանվել։
