Մեր հողերից թեկուզ մի փոքր մաս տան, գնանք, խիտ ապրենք․ ամանորյա երազանքը՝ վերադարձ Արցախ
Մեր հողերից թեկուզ մի փոքր մաս տան, գնանք, խիտ ապրենք․ ամանորյա երազանքը՝ վերադարձ Արցախ
Sputnik Արմենիա
Բռնի տեղահանությունից 3 ամիս անց էլ բազմաթիվ արցախցիներ, իրենց տեղը դեռ չեն գտել, շարունակում են տեղից տեղ գնալ՝ փնտրելով տուն, կայունություն, ապագա։ Sputnik... 01.01.2024, Sputnik Արմենիա
Արցախից բռնի տեղահանված բազմազավակ ընտանիքներից մեկը 3 ամսում արդեն 3 կացարան է փոխել՝ չգտնելով իր տեղը, միաժամանակ չհուսահատվելով և վստահ լինելով, որ շուտով Արցախ է վերադառնալու։Աննա Կիրակոսյանի հետ ծանոթացել ենք հոկտեմբերի 1-ին՝ Արցախից բռնի տեղահանվելուց մի քանի օր անց Ծաղկաձորի հյուրանոցներից մեկում։ Մեր երկրորդ հանդիպումը դրանից գրեթե 3 ամիս ու 2 անգամ տեղափոխվելուց հետո է։Մարտակերտի շրջանի Կոճողուտ գյուղից են։ 43-ամյա Աննան 6 երեխաների մայր է (երկու աղջիկներն անչափահաս են՝ 15 և 13 տարեկան, մի որդին և դուստրը ՌԴ-ում են ապրում, ավագ որդին՝ Արարատում, կնոջ ընտանիքի հետ, մյուս դուստրը վերջերս է մայրացել, նա էլ նորակազմ ընտանիքի ու նորածին բալիկի հետ է տեղահանվել Արցախից)։ Ամուսինը 2020 թվականի պատերազմի օրերին ավտովթարի զոհ է դարձել։ Տնից դուրս են եկել սեպտեմբերի 20-ին՝ իրենց հետ վերցնելով փաստաթղթերը, կոշիկներով պայուսակը, 1 տաք ծածկոց, պլաստմասե աման, վերջին րոպեին նկարել են տունը, սենյակները, և վերջ․․․Ծաղկաձորի հյուրանոցում մոտ 1 ամիս մնացին․ տարբեր կողմերից խառը տեղեկություններ էին հասնում, թե շուտով ստիպված են լինելու դուրս գալ, որոշեցին՝ քանի դեռ ցրտերը չեն սկսվել, գլխների ճարը տեսնեն, վարձով տուն գտնեն։ Տեղափոխվեցին Իջևան, ապրելու համար քիչ թե շատ հարմարեցված ավտոտնակ գտան 50 հազար դրամով։«Իջևանում փշերի վրա էի, մերոնք էլ եկան, չհարմարվեցին, աշխատանք չկար, մարդիկ չէին շփվում, էդ գարաժն էլ շատ ցուրտ էր, չէր տաքանում։ Տիրոջն ասեցի՝ մենք մնանք վերևը՝ բնակարանում, թե բա՝ չէ»,- պատմում է Աննան։Պայթյունը խլեց ամուսնուն, եղբայրներին ու հորը․ ինչպես է 23-ամյա Բերտան փորձում նորից ապրելԵրկար փնտրելուց հետո համեմատաբար ցածր գնով բնակարան գտան Հրազդանում։ Աղջիկներին մայրիկի հետ թողել է Իջևանում, ինքն արդեն մի քանի օր է՝ փորձում է նոր բնակարանը խելքի բերել։ Տունը երկար տարիներ բնակեցված չի եղել, ջեռուցում չկա, էլեկտրալարերը թույլ են, անգամ մեկ փոքրիկ տաքացուցիչ միացնելուց րոպեներ անց ապահովիչը «գցում» է, տունը մթության մեջ հայտնվում։ Ջրի խողովակները նոր է փոխել՝ իր տեղափոխվելուց հետո, տաք ջուր, զուգարան չկա։ Վերևի հարևանը 2020 թվականին Քարվաճառից է տեղահանվել, բախտակիցներով իրար դարդ ու ցավ լավ են հասկանում, առայժմ ստիպված են այդ հարևանուհու զուգարանից օգտվել, մինչև այս մեկը կսարքեն։«Կեղտոտ, փոշոտ տուն ա եղել, զոռով իրար եմ արել, էնքան որ էժան լինի, վարձը կարողանամ տալ, 45 հազար դրամ է։ Հենց փողը նստեց (50-հազարական դրամը նկատի ունի), գնացի խանութ, սկզբնական շրջանի համար ինչ պետք է՝ աման, բաժակ, առա տան համար»,- ժպիտը դեմքին պատմում է տիկին Աննան։Թեպետ սեպտեմբերի 20-ից հետո կյանքը ոչ մի կերպ բնականոն հուն չի վերադառնում, բայց հավատում է, որ Հրազդանում իր ու աղջիկների համար ավելի լավ է լինելու, անպայման գործ է գտնելու։ Այստեղ իրենց համագյուղացիներն էլ են շատ, հարևաններն էլ են լավը՝ հասնող, ձեռք մեկնող։Երեխաների համար դպրոցից դպրոց տեղափոխվելն է ծանր, սթրեսային։ Հենց մի տեղին փորձում են սովորել, կրկին տեղափոխվում են։ Տիկին Աննան հույսը չի կորցնում, որ շուտով ևս մեկ, բայց վերջին անգամ կտեղափոխվեն՝ կվերադառնան Արցախ։«Շատ եմ կարոտել, մենակ էդ թուրքերի կազմում չլինի, եթե մի փոքր մաս էլ տան, որ իրար գլուխ, խիտ ապրենք, եթե առաջին օրը չէ, էքսի օրը ես կգնամ։ Աղջիկս ու տղաս Ռուսաստան են, ասում են՝ դպրոցը պրծել ա, եկեք։ Ասում եմ՝ դուք ինձ մի խաբեք, էգուց կարող ա նենց լինի, որ մեր հողերը վերցնենք, էդտեղից ինձ չեք ուղարկի, իսկ էստեղից իմ ոտով կգնամ»։Ասում է՝ երազում մի քանի անգամ իրենց տունն է տեսել, հասնում է տանը, բայց ներս չի մտնում։ Աչքի առաջ հարազատ ճանապարհն է՝ ֆերման անցնում ես, նորակառույց փողոցով քայլում մինչև վերջ, անտառի մոտ իրենց տունն է՝ խոնավ, պատերը՝ կանաչած, բորբոսնած, անկողինը՝ միշտ թաց, բայց իրենցը։«Մեր ավիրված, խոնավ տունն եմ ուզում։ Ինձ էն էլ էր ձեռ տալիս»,- ասում է Աննան։Անհամբեր է, թե երբ է աշխատանքի անցնելու, մտածում է՝ ձեռքի հետ մի կողմ գումար էլ կդնի, վաղը մյուս օրը՝ հիվանդանալ կա, բան կա։ Հույս ունի՝ կա՛մ սերտիֆիկատ կտան՝ գոնե մի փոքրիկ տուն ձեռք բերելու համար, կա՛մ ավելի լավ բան կլինի՝ Արցախ կվերադառնան։
Բռնի տեղահանությունից 3 ամիս անց էլ բազմաթիվ արցախցիներ, իրենց տեղը դեռ չեն գտել, շարունակում են տեղից տեղ գնալ՝ փնտրելով տուն, կայունություն, ապագա։ Sputnik Արմենիան պատմում է ընտանիքներից մեկի մասին։
Արցախից բռնի տեղահանված բազմազավակ ընտանիքներից մեկը 3 ամսում արդեն 3 կացարան է փոխել՝ չգտնելով իր տեղը, միաժամանակ չհուսահատվելով և վստահ լինելով, որ շուտով Արցախ է վերադառնալու։
Աննա Կիրակոսյանի հետ ծանոթացել ենք հոկտեմբերի 1-ին՝ Արցախից բռնի տեղահանվելուց մի քանի օր անց Ծաղկաձորի հյուրանոցներից մեկում։ Մեր երկրորդ հանդիպումը դրանից գրեթե 3 ամիս ու 2 անգամ տեղափոխվելուց հետո է։
Մարտակերտի շրջանի Կոճողուտ գյուղից են։ 43-ամյա Աննան 6 երեխաների մայր է (երկու աղջիկներն անչափահաս են՝ 15 և 13 տարեկան, մի որդին և դուստրը ՌԴ-ում են ապրում, ավագ որդին՝ Արարատում, կնոջ ընտանիքի հետ, մյուս դուստրը վերջերս է մայրացել, նա էլ նորակազմ ընտանիքի ու նորածին բալիկի հետ է տեղահանվել Արցախից)։ Ամուսինը 2020 թվականի պատերազմի օրերին ավտովթարի զոհ է դարձել։ Տնից դուրս են եկել սեպտեմբերի 20-ին՝ իրենց հետ վերցնելով փաստաթղթերը, կոշիկներով պայուսակը, 1 տաք ծածկոց, պլաստմասե աման, վերջին րոպեին նկարել են տունը, սենյակները, և վերջ․․․
Ծաղկաձորի հյուրանոցում մոտ 1 ամիս մնացին․ տարբեր կողմերից խառը տեղեկություններ էին հասնում, թե շուտով ստիպված են լինելու դուրս գալ, որոշեցին՝ քանի դեռ ցրտերը չեն սկսվել, գլխների ճարը տեսնեն, վարձով տուն գտնեն։ Տեղափոխվեցին Իջևան, ապրելու համար քիչ թե շատ հարմարեցված ավտոտնակ գտան 50 հազար դրամով։
«Իջևանում փշերի վրա էի, մերոնք էլ եկան, չհարմարվեցին, աշխատանք չկար, մարդիկ չէին շփվում, էդ գարաժն էլ շատ ցուրտ էր, չէր տաքանում։ Տիրոջն ասեցի՝ մենք մնանք վերևը՝ բնակարանում, թե բա՝ չէ»,- պատմում է Աննան։
Երկար փնտրելուց հետո համեմատաբար ցածր գնով բնակարան գտան Հրազդանում։ Աղջիկներին մայրիկի հետ թողել է Իջևանում, ինքն արդեն մի քանի օր է՝ փորձում է նոր բնակարանը խելքի բերել։ Տունը երկար տարիներ բնակեցված չի եղել, ջեռուցում չկա, էլեկտրալարերը թույլ են, անգամ մեկ փոքրիկ տաքացուցիչ միացնելուց րոպեներ անց ապահովիչը «գցում» է, տունը մթության մեջ հայտնվում։ Ջրի խողովակները նոր է փոխել՝ իր տեղափոխվելուց հետո, տաք ջուր, զուգարան չկա։ Վերևի հարևանը 2020 թվականին Քարվաճառից է տեղահանվել, բախտակիցներով իրար դարդ ու ցավ լավ են հասկանում, առայժմ ստիպված են այդ հարևանուհու զուգարանից օգտվել, մինչև այս մեկը կսարքեն։
«Կեղտոտ, փոշոտ տուն ա եղել, զոռով իրար եմ արել, էնքան որ էժան լինի, վարձը կարողանամ տալ, 45 հազար դրամ է։ Հենց փողը նստեց (50-հազարական դրամը նկատի ունի), գնացի խանութ, սկզբնական շրջանի համար ինչ պետք է՝ աման, բաժակ, առա տան համար»,- ժպիտը դեմքին պատմում է տիկին Աննան։
Թեպետ սեպտեմբերի 20-ից հետո կյանքը ոչ մի կերպ բնականոն հուն չի վերադառնում, բայց հավատում է, որ Հրազդանում իր ու աղջիկների համար ավելի լավ է լինելու, անպայման գործ է գտնելու։ Այստեղ իրենց համագյուղացիներն էլ են շատ, հարևաններն էլ են լավը՝ հասնող, ձեռք մեկնող։
«Պապաս մի լավ խոսք ուներ, ասում էր՝ նախ հարևան ընտրեք, հետո՝ տան տեղ։ Հիմա էստեղ չեմ էլ ճանաչում մարդկանց, հերթով գալիս են, հարցնում՝ ինչով օգնեն, կոֆե խմելու են կանչում։ Երեխեքի համար էլ եմ հանգիստ։ Որ մի բան պետք լինի, գործի լինեմ, հարևանները կօգնեն»։
Երեխաների համար դպրոցից դպրոց տեղափոխվելն է ծանր, սթրեսային։ Հենց մի տեղին փորձում են սովորել, կրկին տեղափոխվում են։ Տիկին Աննան հույսը չի կորցնում, որ շուտով ևս մեկ, բայց վերջին անգամ կտեղափոխվեն՝ կվերադառնան Արցախ։
«Շատ եմ կարոտել, մենակ էդ թուրքերի կազմում չլինի, եթե մի փոքր մաս էլ տան, որ իրար գլուխ, խիտ ապրենք, եթե առաջին օրը չէ, էքսի օրը ես կգնամ։ Աղջիկս ու տղաս Ռուսաստան են, ասում են՝ դպրոցը պրծել ա, եկեք։ Ասում եմ՝ դուք ինձ մի խաբեք, էգուց կարող ա նենց լինի, որ մեր հողերը վերցնենք, էդտեղից ինձ չեք ուղարկի, իսկ էստեղից իմ ոտով կգնամ»։
Ասում է՝ երազում մի քանի անգամ իրենց տունն է տեսել, հասնում է տանը, բայց ներս չի մտնում։ Աչքի առաջ հարազատ ճանապարհն է՝ ֆերման անցնում ես, նորակառույց փողոցով քայլում մինչև վերջ, անտառի մոտ իրենց տունն է՝ խոնավ, պատերը՝ կանաչած, բորբոսնած, անկողինը՝ միշտ թաց, բայց իրենցը։
«Մեր ավիրված, խոնավ տունն եմ ուզում։ Ինձ էն էլ էր ձեռ տալիս»,- ասում է Աննան։
Անհամբեր է, թե երբ է աշխատանքի անցնելու, մտածում է՝ ձեռքի հետ մի կողմ գումար էլ կդնի, վաղը մյուս օրը՝ հիվանդանալ կա, բան կա։ Հույս ունի՝ կա՛մ սերտիֆիկատ կտան՝ գոնե մի փոքրիկ տուն ձեռք բերելու համար, կա՛մ ավելի լավ բան կլինի՝ Արցախ կվերադառնան։
