https://arm.sputniknews.ru/20230523/snkaran-jermatun-makarvoni-artadramas-getasheni-svovvorakan-dprvoci-ansvovvor-agrvoarorjan-59660055.html

Սնկարան, ջերմատուն, մակարոնի արտադրամաս․ Գետաշենի սովորական դպրոցի անսովոր ագրոառօրյան

Սնկարան, ջերմատուն, մակարոնի արտադրամաս․ Գետաշենի սովորական դպրոցի անսովոր ագրոառօրյան

Sputnik Արմենիա

Աշխարհի ապագան այս դասասենյակում է․ այս տրամաբանությամբ Արմավիրի մարզի` Թուրքիային սահմանամերձ Գետաշեն գյուղում երեխաները ոչ միայն կրթություն են ստանում, այլև... 23.05.2023, Sputnik Արմենիա

2023-05-23T08:55+0400

2023-05-23T08:55+0400

2023-05-23T08:55+0400

դպրոց

ջերմոց

գյուղատնտեսություն

սունկ

գետաշեն

արարատի մարզ

աշակերտ

բիզնես

https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e7/05/0f/59666056_0:0:1601:901_1920x0_80_0_0_a690ec680d26ee37250195f5a1758db3.jpg

Սնկարան, ջերմատուն, տնկարան, ծիրանենու և հաղարջի այգիներ, թեյի, մակարոնի արտադրամաս, բիոհումուսի հոր, մեղվի փեթակներ, տարատեսակ արհեստանոցներ, աղբի վերամշակում, չրի, կիսաֆաբրիկատների, պահածոների արտադրություն․․․ Սա ոչ թե ֆերմերային տնտեսություն է, այլ Արմավիրի մարզի Գետաշենի հանրակրթական դպրոցը` մոտ 4 հա տարածքով և 300 աշակերտով։ Մինչև ժամը 14։00-ն այստեղ դպրոցականները ծրագրով նախատեսված առարկաներն են յուրացնում, հետո բաժանվում են խմբերի ըստ նախասիրությունների՝ գիտելիք ու հմտություններ ձեռք բերում կյանքի համար։Զարմանքը սկսվում է արդեն դպրոցի դարպասի մոտ, որտեղ հատուկ մեթողներով աճեցված վարդի ծառեր են, ոչ թե թփեր, ինչպես նաև այլ ծառեր` բանանի, բարբարիսի ու այսպես շարունակ։ Հաջորդ զարմանքն ապրում ես, երբ տեսնում ես՝ պարտեզում աշակերտական նստարաններ են դրված, ավելին՝ դաս է ընթանում։ «Իսկ ի՞նչ պարտադիր է, որ երեխան քառակուսի, շոգ ու տոթ դասարանում սովորի, երբ դրսում այսքան լավ եղանակ է»,- ասում է տնօրեն Գևորգ Մուքոյանը։Բացօթյա դասասենյակից այն կողմ մեղվի փեթակներ են, կողքին` պահարան գրքերի համար։ Սա էլ բացօթյա գրադարանն է, որ շաբաթ և կիրակի օրերին անասունները սար տանելիս երեխաները ցանկության դեպքում գան, գիրք վերցնեն իրենց հետ, սարում կարդան ու վերադարձնեն։ «Պետությունը դպրոցը երեխայի համար է կառուցել։ Այստեղ տերն աշակերտն է։ Բուրգի ամենավերևում նա է, ներքևում` մենք։ Մենք նրան ենք ծառայում, սա ծառայություն է»,- դպրոցի՝ գոնե ինձ համար անսովոր ու հաճելիորեն զարմացնող դրվածքը բացատրում է տնօրենը։ Այս պատմությունը սկսվեց 2011 թվականին, երբ գյուղատնտես Մուքոյանը դպրոց եկավ։ Ցույց է տալիս այդ ժամանակվա լուսանկարները։ Ասում է՝ դպրոցը ոչ միայն ֆիզիկապես էր ջլատված, այլև բովանդակություն չուներ։«67 թվականին համալսարանից հորս ու մորս ուղարկում են այս մարզ։ Այն ժամանակ սա 6-ամյա դպրոց էր, 67-ին դարձավ միջնակարգ։ Հայրս 30 տարի տնօրեն էր, մայրս՝ փոխտնօրեն։ 97-ին հայրս թոշակի անցավ, մայրս էլ դուրս եկավ դպրոցից։ Երբ հայրս մահանում էր, ինձ խնդրեց, որ թողնեմ գյուղատնտեսի գործն ու գամ իր դպրոց` այն ոտքի կանգնեցնելու։ Խոստացել էի ու արեցի դա․․․»,–պատմում է Մուքոյանը։Ամբողջ դպրոցում շրջելու և եղածը տեսնելու համար հիմա մեկ լիարժեք օր է պետք։ Դասաժամերից հետո երեխաները 3 տարբեր ուղղություններով խմբակների են մասնակցում՝ լեզուների խորացված ուսուցում, արվեստներ ու արհեստներ։ Ի դեպ, յուրաքանչյուր ամսվա վերջին շաբաթ օրը դպրոցն այցելում է երևանյան Վերնիսաժ, աշակերտների ձեռքերով պատրաստված ապրանքների վաճառք անում։ Դե, իսկ երրորդ՝ ամենամեծ ուղղությունն ագրոէկո խմբակներն են։ Այստեղ սովորում են ագրոբիզնես, ֆերմերային գործ, ավտոտրակտորի շահագործում, էկո դաստիրակություն, աղբի կառավարում։ Դպրոցը տրակտոր ունի, անհրաժեշտ գյուղաշխատանքները հենց իրենք են անում։ Ունի նաև բեռնատար․ բերքահավաքի սեզոնին ծիրանը հենց այս բեռնատարով էլ վաճառքի են տեղափոխում, ստացված գումարն էլ ներդրվում է դպրոցի ու երեխաների կարիքների համար։ Տնօրենն ասում է՝ ստացված գումարն անպայման բանկային փոխանցումով պետք է դպրոցին տրվի, որպեսզի երեխաները սովորեն՝ իրենց վաստակածից պետք է հարկեր վճարել, ներդրում անել կենսաթոշակային ֆոնդի, սահմանին կանգնած զինվորի համար։Այս խմբակի շրջանակում չոր և փափուկ աղբի վերամշակման տարբերակ են գտել․ փափուկ աղբը ճաշարանի մնացորդներ են, մոլախոտերը և այլն, դրանց ավելացվում է համայնքում եղած ավելորդ գոմաղբը և դառնում բիոհումուս, որով էլ պարարտացվում են դպրոցի այգիները։ Չոր աղբից էլ արդեն «արհեստավոր» դպրոցականներն ուսուցիչների հետ հատուկ դազգահներով տարբեր իրեր` ոչ ստանդարտ գույք, տարբեր պարագաներ ձևավորման համար և այլն։ Դպրոցի այգում յուրաքանչյուր դպրոցական իր ծառն ունի․ ծառերն ունեն անձնագրեր, ինչպես մենք՝ մարդիկ, անձնագրում նշված են նաև տնկողի և հոգ տանողի անունները։Ծառերը պարարտացվում են առանց թունաքիմիկատների, էկոլոգիապես մաքուր միրգ են ստանում, որի մի մասն իրացվում է, մյուս մասը վերածվում կոմպոտի, մուրաբայի, չրի և տեղափոխվում դպրոցի խոհանոց։Իրենց ձեռքերով բանջարեղենի սածիլներ են աճեցնում, հիմնականում՝ հայկական սորտերի, էկոլոգիապես մաքուր բանջարեղեն ստանում։ Սեզոնին դպրոցի ճաշարանում թարմ վիճակում են ուտում, մի մասն էլ դառնում է կիսաֆաբրիկատ, սառեցվում ձմռան համար։ Դպրոցում արդեն մի քանի տարի է՝ ՄԱԿ-ի Պարենի ծրագիրն է իրականացվում, դրան գումարվում են դպրոցականների կողմից աճեցված միրգ–բանջարեղենը, տարբեր արտադրատեսակները, ու արդյունքում դպրոցականները, նաև նախակրթարանի սաները սնվում են բազմատեսակ ու լրիվ անվճար։ Ճաշարան է տեղափոխվում նաև դպրոցի սնկարանում աճեցված կախասունկը։ Սնկարանի պատասխանատուները 8-րդ դասարանցի Օնիկն ու Օֆելյան են։ «Ուզում էինք այնպիսի բան անել, որ մեր գյուղի համար փոփոխություն լինի, բնակիչներին ու դպրոցին էլ օգուտ տա»,- գործի սկզբի մասին պատմում է Օֆելյան։Գետաշենի դպրոցում եկամուտ են ակնկալում ստանալ նաև տնկարանից։ Այստեղ էլ պատասխանատուները 10-րդ դասարանցի Ռազմիկը, Սեդան ու Մարիամն են։ Ասում են՝ տնկարանի գլխավոր նպատակը ոչ միայն դպրոցի, այլև ամբողջ համայնքի կանաչապատումն է։ 3000 տնկիների կեսը կարող են այդ նպատակին ծառայեցնել, մյուս կեսը՝ վաճառել։ «Հասարակ հաշվարկով` տնկարանը բավականին եկամտաբեր է։ Այսպիսի տնկիների 1 հատը 600 դրամ է, այսինքն՝ մոտ 1 մլն դրամ կստացվի, դրանով կկարողանանք կազմակերպել, օրինակ, շրջագայություններ, միջոցառումներ, բարեգործությամբ զբաղվել»,- բացատրում է Մարիամը։Դպրոցի սենյակներից մեկում էլ միջին դպրոցի աշակերտներն իրենց ձեռքով հավաքած ուրցն են փաթեթավորում, վաճառքի համար թեյ պատրաստում։ «Եկեք անկեղծ լինենք. դասարանում 5-10 հոգի է սովորող լինում, իսկ մնացա՞ծը։ Դե հիմա ի՞նչ անենք, որ Աստված բոլորին նույն կարողությունները չի տվել։ Այստեղ խախտվում է սոցիալական և կրթության հավասարության իրավունքը։ Իմ խնդիրն այն է, որ ես բացահայտեմ նրա հմտությունը։ Մեկը, կարող է, լավ եռակցող է, մյուսը` փայտագործ, մյուսը` վարորդ, մյուսն էլ գյուղմթերքների վերամշակման գործում է մասնագիտանում։ Դպրոցը ոչ թե 50, այլ 300 երեխայի համար է։ Մեր դպրոցում յուրաքանչյուր երեխա կարևոր է»,- այս ամենի իմաստը բացատրում է տնօրենը։ Գետաշենի դպրոցի տնօրենն ասում է՝ դպրոցներում հենց սա է պակասում՝ կրթությունից բացի հմտություն չեն սովորեցնում։ Իրենց հաջողվել է ստանալ եվրոպական և գյուղական դպրոցի միախառնման հեղինակային մոդել։ Դպրոցի պատերին QR կոդերն են փակցրած, որ երեխաները Wi-Fi ինտերնետին միանան, ինտերակտիվ դասի մասնակցեն։ Գրքերը փակի տակ չեն, այլ միջանցքներում ազատ դրված։ Դպրոցը գունեղ է, նկարազարդ, բացօթյա դասարաններից մեկում ապրում են նապաստակներ, ոզնիներ, կրիաներ։ «Ես ուզում եմ, որ երեխաները մնան ու շենացնեն իրենց գյուղը։ Մենք կարգախոս ունենք՝ փնտրեք միջոցներ աշխատելու և արարելու, այլ ոչ թե պատճառներ չաշխատելու և դժգոհելու համար»,- ասում է տնօրենը` մեջբերելով Ռուզվելտի խոսքերը.«Արա ինչ կարող ես նրանով, ինչ ունես, այնտեղ, որտեղ գտնվում ես»։Ափսոսում է, որ իրենց օրինակը դանդաղ է տարածվում, խոստանում՝ հաջորդ այցի ժամանակ մեզ էլի նորություններ են սպասելու։

գետաշեն

արարատի մարզ

2023

Լուրեր

am_HY

դպրոց, ջերմոց, գյուղատնտեսություն, սունկ, գետաշեն, արարատի մարզ, աշակերտ, բիզնես