https://arm.sputniknews.ru/20221108/nvor-gtatsvoner-inchi-hamar-en-ogtagvortsvel-lvori-berdi-baghniqnery-kanajq-ogtvel-en-drancic-50970873.html

Նոր գտածոներ. ինչի՞ համար են օգտագործվել Լոռի բերդի բաղնիքները, կանայք օգտվե՞լ են դրանցից

Նոր գտածոներ. ինչի՞ համար են օգտագործվել Լոռի բերդի բաղնիքները, կանայք օգտվե՞լ են դրանցից

Sputnik Արմենիա

«Լոռի բերդ» քաղաքատեղիում» իրականացված պեղումների արդյունքները գերազանցել են մասնագետների սպասումները։ Հնագետ Արման Նալբանդյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում... 08.11.2022, Sputnik Արմենիա

2022-11-08T08:55+0400

2022-11-08T08:55+0400

2022-11-08T23:28+0400

հայաստան

լոռի

բերդ

պեղումներ

հնագետ

https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e6/0b/05/50924012_0:0:1200:676_1920x0_80_0_0_eaf6bd7afb8a7a7fe10d47a11485a81f.jpg

«Լոռի բերդ» քաղաքատեղիի» մի քանի հատվածում իրականացված պեղումների արդյունքում հայտնաբերված գտածոները կարելի է բացառիկ համարել։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում այս տեսակետը հայտնեց Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոնի աշխատանքային խմբի ղեկավար, հնագետ Արման Նալբանդյանը։«Ընդունված է համարել, որ ամրոցը կառուցվել ու մայրաքաղաք է հռչակվել XI դարում, սակայն մենք վաղ միջնադարին պատկանող արտեֆակտ ենք հայտնաբերել, այսինքն` դա մինչև VII դարն ընկած ժամանակահատվածն է», – նշեց նա։Պատմամշակութային արգելոցը գտնվում է Ստեփանավան քաղաքից քիչ հեռու, կիրճերով շրջապատված սարահարթում, ծովից 1490 մետր բարձրության վրա։ Բուն քաղաքը շուրջ 35 հա տարածք է զբաղեցրել, որից 8.5 հեկտարը միջնաբերդն է եղել։Անտիկ հիպոկաուստներն ու փղի արձանիկըԱյստեղ պեղումներ են անցկացվել դեռևս 60-ականներին։ Սակայն այդ աշխատանքներից հետո էլ շատ հարցեր անորոշ են մնացել։ Վերջին արշավը որոշակիություն է մտցրել, և մասնագետներին հաջողվել է մի շարք հարցերի պատասխաններ ստանալ։Լոռի բերդի տարածքում ամենահետաքրքիր շինություններից են XI-XIII դարերին պատկանող երկու բաղնիքները։ Դրանց գոյության մասին գիտեին դեռևս 60-ականներին։ Սակայն այս անգամ հնագետները կարողացել են բաղնիքներում հիպոկաուստներ հայտնաբերել (հիպոկաուստը ջեռուցման համակարգ է, որի դեպքում տաք օդը մատակարարվում է հատակ տակ գտնվող հատուկ բաց տարածություն)։«Ջեռուցման այս համակարգի վերաբերյալ ենթադրություններ ունեինք, պեղումներից հետո դրանք ամբողջությամբ հաստատվեցին։ Պեղումները բացահայտեցին նաև ինժեներական տեսանկյունից ջեռուցման համակարգի, ջրամատակարարման և ջրահեռացման համակարգի, ինչպես նաև գոլորշին հեռացնելու համար օդափոխության համակարգի ողջ բարդությունը։ Մենք տեսանք` ինչպես է ջուրը մատակարարվել բաղնիք, ինչպես է այն հեռացվել կավե խողովակների օգնությամբ», – ասում է Նալբանդյանը։Ի դեպ, բաղնիքները մի քանի սենյակ են ունեցել` լոգարաններ, հանգստի համար նախատեսված հատուկ սենյակներ, մեծ հանդերձարաններ, եղել են նաև բաց լողավազաններ։Հնագետի խոսքով`միջնադարում բաղնիքները ոչ միայն իրենց անմիջական նշանակությանն են ծառայել, այլև ժամանցի վայր են եղել. այնտեղ հանդիպումներ են անցկացվել, փաստաթղթեր ստորագրվել, տարբեր միջոցառումներ և խաղեր կազմակերպվել։ Այդ պատճառով էլ զարմանալի չէ, որ մասնագետներն այդ տարածքում մեծ թվով արտեֆակտներ են գտել։ Գտածոներից մեկը արշավի ղեկավարը բացառիկ է անվանում։Հարցին, թե արդյոք կանայք հաճախ են օգտվել այդ բաղնիքներից, մասնագետը պատասխանում է` դրանք, ըստ ամենայնի, նախատեսված են եղել ինչպես տղամարդկանց, այնպես էլ կանանց համար. «Պրոֆեսոր Ղարիբյանը (պատմաբան–հնագետ Իգիթ Ղարիբյան. խմբ.) գրում է, որ կանայք կարող էին բաղնիքներից օգտվել շաբաթական մեկ անգամ։ Մյուս կողմից` կարելի է պնդել, որ կանանց համար առանձին սենյակներ են նախատեսված եղել։ Բանն այն է, որ դրանցից մեկում պեղումների ժամանակ մենք անընդհատ զարդեր էինք հայտնաբերում` ապարանջանների, մատանիների կտորներ, ուլունքներ։ Ենթադրում ենք, որ հենց այդ տարածքն է նախատեսված եղել կանանց համար»։Գաղտնուղիներ ամրոցի տակ և ջնարակված սպասքՊեղումների ընթացքում հետազոտողներին հաջողվել է բերդի պարսպի վրա օժանդակ կառույցների հիմքեր հայտնաբերել։ Ըստ հնագետի` դրանք հատուկ քարերով շարված փոքր շինություններ են եղել` նախատեսված պահակախմբի համար։ Այսպես կոչված պահակախցերը ծառայել են նաև որպես զինանոց և պաշտպանական հենակետեր։Սանահին, Քոբայր, Գոշավանք... Հայաստանում առաջիկայում պատմական հուշարձաններ կվերականգնվենԲերդի պարիսպների մոտ մասնագետները հսկայական թվով զենքի բեկորներ են հայտնաբերել` նետեր, թնդանոթի արկեր, արկերի և միջուկների պատրաստման ձևանմուշներ։ Այս բոլոր արտեֆակտները մինչ օրս անհայտ են եղել։Նալբանդյանը գտածոներից առանձնացրեց նաև ջնարակված շքաղյուսների և սպասքի կտորները։Բոլոր արտեֆակտները, հնագետի խոսքով, դեռ վերականգնվելու և ուսումնասիրվելու են։Ի՞նչն է անհայտ մնացելՆալբանդյանը հավելում է, որ մինչ օրս հայտնի չէ, թե որտեղ է գտնվել պալատը։ Սակայն հստակ է, որ այն Լոռի բերդի տարածքում է եղել։«Քաղաքը գանձատուն է ունեցել, այդ մասին տեղեկանում ենք միջնադարյան պատմաբանների աշխատություններից, մասնավորապես` Կիրակոս Գանձակեցու։ Ի դեպ, նա նշում է, որ գանձատունն այնպես է կառուցվել, որ այնտեղ որևէ բան դնելը հեշտ լինի, իսկ դուրս հանելը` ոչ այնքան։ Գանձակեցին նաև գաղտնուղիների մասին է գրում։ Մոնղոլները, չկարողանալով գրավել պարիսպները, արդյունքում կատակոմբներով են միջնաբերդ ներխուժել», – պատմում է նա։Արշավի ընթացքում մասնագետներին, ըստ էության, հաջողվել է հայտնաբերել գաղտնուղիներից մեկը։ Այն գետնի տակ գտնվող կիսակլոր փոս է եղել։***Հավելենք, որ պեղումներից հետո պատմամշակութային համալիրում ճարտարապետ Հովհաննես Սանամյանի ղեկավարությամբ վերականգնման աշխատանքներ են սկսվել։

https://arm.sputniknews.ru/20221017/bacvel-en-11-13-rd-dareri-harust-sherter-avartvel-en-lvori-berd-qaghaqateghi-peghumnery-49888596.html

լոռի

բերդ

2022

Լուրեր

am_HY

հայաստան, լոռի, բերդ, պեղումներ, հնագետ