https://arm.sputniknews.ru/20221022/es-rus-em-bajc-shat-hajeric-aveli-haj-em-inch-e-patmum-andrejy-arcakhjan-paterazmneric-50202805.html

«Ես ռուս եմ, բայց շատ հայերից ավելի հայ եմ»․ ինչ է պատմում Անդրեյը արցախյան պատերազմներից

«Ես ռուս եմ, բայց շատ հայերից ավելի հայ եմ»․ ինչ է պատմում Անդրեյը արցախյան պատերազմներից

Sputnik Արմենիա

Արցախյան 3 պատերազմ, հուլիսյան դեպքեր, երկրաշարժ և այսպես շարունակ։ Անդրեյ Շելեմայի կյանքն այնքան բուռն է, որ հավատդ չի գալիս, թե այս պատմությունն ընդամենը... 22.10.2022, Sputnik Արմենիա

2022-10-22T21:05+0400

2022-10-22T21:05+0400

2022-10-22T21:08+0400

արցախ

արցախյան պատերազմ

ռուս

անդրեյ շելեմա

https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e6/0a/0f/49820065_0:0:1600:901_1920x0_80_0_0_5b1be5c84e84032742cf96a1e4ca3add.jpg

«Ես տանկին հենված կանգնում էի, ասում էին՝ Ա՛նդ, էն կողմ գնա, քշենք, ասում էի՝ քշի, հենված եմ, չի գնալու, բուքսավատ է անելու։ Ա՛յ տենց ուժ ունեի։ Հիմա կիսատ մարդ եմ դառել։ Բայց ես ասացի՝ պետք է ոտքի կանգնեմ, բոլորին ցույց տամ, որ Անդրեյը չի մեռել»։Գլխի ծանր վնասվածքից հետո Անդրեյ Շելեման ստիպված էր նորից խոսել սովորել։ Բառերը դեռ մեծ ջանքերի գնով է արտաբերում, բայց հումորի զգացումը չի կորցրել։Անդրեյի մայրը հայ է, հայրը՝ ռուս։ Զինվորական է եղել, ծառայել է նավատորմում, ուստի ընտանիքը հաճախ է մի վայրից մյուսը տեղափոխվել։ 16 տարեկանում սկսվել է Անդրեյի պայքարի ճանապարհը։ Երկրաշարժից ժամեր անց Գյումրիում էր, օգնում էր` ինչով կարող էր, հետո սկսեց հանուն Արցախի հանրահավաքներին մասնակցել։ 17 տարեկանում մետրոյի «Երիտասարդական» կայարանից որպես կամավոր Արցախ գնաց։«Առաջին անգամ որ ես վերտալյոտով իջա, օդը շնչեցի, նայեցի՝ շուրջս սարեր, լրիվ ծառեր, ասեցի՝ էս հողի համար ես անգամ կյանքս կզոհաբերեմ։ Օդն էնքան մաքուր էր, ոնց որ չհերիքեր, տղերքն ասացին՝ Անդ, քեզ ի՞նչ եղավ, ասացի՝ օդը չի հերիքում»,- պատմում է Անդրեյը։Հենց այդ օրերին էլ հասկացավ, թե ինչ է նշանակում մարտական ընկեր` եղբայր, որի թիկունքը դիրքում պիտի պահես, և որին քո կյանքը կվստահես։1994-ի վերջերին ընտանեկան հանգամանքների բերումով Անդրեյը ստիպված էր Ռուսաստան մեկնել, այնտեղ էլ զինադադարի լուրը լսեց։Ռուսաստան, Ղազախստան դեգերումներից հետո 2000-ականներին վերադարձավ Հայաստան, որովհետև համոզվեց՝ աշխարհի ամենալավ տեղը հենց սա է։ Ապրիլյան պատերազմի հենց առաջին օրը մարտական ընկերների հետ Արցախ մեկնեց։ Հրադադար հաստատվեց, բայց Անդրեյը տուն չեկավ։Ես զինվորներին չէի նկարում՝ մտածելով, թե զոհվելու են․ արցախյան 3 պատերազմների վավերագրողը«45 օր էնտեղ էր, դիրքերից չէր իջնում, ասում էր՝ էս երեխեքին ո՞նց թողնեմ»,- պատմում է զրույցին հետևող կինը՝ Լարիսան, որը հայրենի Ղազախստանը 25 տարի առաջ թողել, հանուն Անդրեյի Հայաստան է տեղափոխվել։2020-ի հուլիսյան դեպքերի ժամանակ էլ Անդրեյը դարձյալ տանը չնստեց։ Ընկերների հետ Տավուշ մեկնեցին։ Եվ թեպետ մարտական գործողություններին մասնակցելու հնարավորություն չունեցան, բայց գյուղում կազմ ու պատրաստ սպասում էին իրենց հերթին։ Հերթը մոտ երկու ամիս հետո հասավ՝ արդեն Արցախյան 44-օրյա պատերազմի ժամանակ։«Ես երեք պատերազմի մասնակից եմ, բայց տենց ռմբակոծություն չէի տեսել, ես տենց փախնել չէի տեսել։ Դուրս եկանք 400 հոգով։ Դեռ բան չէր եղել, դեռ տեղ չէինք հասել, 320-ը փախան։ Ինչ-որ մեկը զանգել, ասել էր՝ գիտե՞ք, թե ուր եք գնում, մսաղացի մեջ եք ընկնելու։ Զգում էի, որ էս անգամ հետ չեմ գալու, դրա համար զանգեցի, ասեցի՝ Լարիս, ինձ կներես, ես հետ չեմ գա»,- պատմում է Անդրեյը։2020–ի հոկտեմբերի 2-ին Անդրեյը ծանր վիրավորվեց Մատաղիսի ջրամբարից ոչ հեռու։ Ասում է՝ այդ օրը երկնքից իրար հերթ չտալով ռումբեր էին թափվում։Հաջորդ պայթյունն Անդրեյին հասավ։ Հիշում է՝ աչքերը բացեց, տեսավ՝ լրիվ մենակ է։ Փորձեց կանգնել, ոտքերը չէին ենթարկվում։ Տեսավ ձեռքի վիրավորումը, թեթևացած շունչ քաշեց` մտածելով` լուրջ բան չկա։ Հետո արյան կաթկթոց լսեց։ Ձեռքը տարավ դեպի գլուխն ու սաղավարտի մեջ խրված հսկա բեկոր շոշափեց։Նկարում է ոտքով ու պրոթեզով․ ինչպես զույգ ձեռքերը կորցրած Գարիկը գտավ լույսի ճամփան«Ֆիլմերում որ ցույց են տալիս մարդկանց, էն որ հին ժամանակներում կոտոշներով կասկաներ էին դնում, ա՛յ, ոնց–որ տենց լինեի, ուղղակի մի կոտոշով։ Կյանքում առաջին անգամ դրեցի ու ինձ փրկեց։ Որ չլիներ, գլուխս տարել էր։ Լուրջ եմ ասում` լացս եկավ։ Կիրովականցի տղերք եկան, ինձ տեսան, վազեցին, պառկացրին, երկուսով թևերս բռնեցին, մյուսը քաշեց, հանեց, բարութը թափեց ու վառեց, ես անգամ չեմ էլ զգացել, որ արյունը կանգնեցրին։ Քունս տանում էր, անջատվում էի, տղերքը չափալախ տվեցին, թե` մի՛ քնի»։Դաժան օր էր։ Ջոկատի լավ կռվող բոլոր տղերքը կա՛մ վիրավոր էին, կա՛մ զոհվել էին։ Անդրեյին տեղափոխեցին Երևան, որտեղ շատ երկար վերականգնողական բուժում էր սպասվում։Թեպետ բուժումները հիմա էլ ավարտված չեն, բայց Անդրեյը տանը հանգիստ նստել չի կարողանում, երբ սահմաններն անհանգիստ են։Հիմա ոչ միայն մարտական ընկերներին, այլև զինվորականի մասնագիտությունն ընտրած ավագ որդուն մենակ թողնել չի ուզում (կրտսեր որդին էլ «Տիգրան Մեծի» կուրսանտ է)։Անդրեյն ու կինը հավատում են, որ ամեն ինչ լավ է լինելու, ու ամեն օր աղոթում են ոչ միայն իրենց որդու, այլև բոլոր զինծառայողների համար։ Մի քանի պատերազմների միջով անցած հիսունամյա տղամարդը պատրաստ է այսօր էլ զենք վերցնել ու կանգնել Հայաստանի սահմանին։ Ասում է` ամեն զոհվող զինվորի հետ իր մեջ ինչ–որ բան է մեռնում։«Ես պիտի զոհվեի, ոչ թե 18 տարեկան էրեխեն։ Մի անգամ եմ թաղում գնացել. հորը ճանաչում էի։ Ասաց՝ ինչի՞ իմ տղեն, ոչ թե դու։ Ուզում էի կանգնել, չէի կարողանում, ոտքերս ուժ չէին տալիս։ Ես Եռաբլուր չեմ գնացել մինչև հիմա։ Ես ամաչում եմ տղերքից, որ իրենց արյան վրա թուրքն է քայլում։ Եթե ես էդ հողերը հետ վերցնեմ, հպարտորեն կգնամ, կասեմ՝ տղերք, ձեր մուռը ես լուծեցի, բայց․․․ Հիմա ես սրտի մեջ եմ հիշում Հրաչին, Արտակին, մյուսներին, մինչև սա չփոխվի․․․»։Իսկ այն, որ փոխվելու է, վստահ է․․․ Ու նաև վստահ է, որ այդ փոփոխության ժամանակ ինքն էլի այնտեղ՝ առաջին գծում է լինելու, որովհետև առանց Անդրեյի կռիվ չի լինում։

2022

Լուրեր

am_HY

անդրեյ շելեմա ռուս արցախ պատերազմ