ԵՐԵՎԱՆ, 5 հուլիսի – Sputnik. Յուրաքանչյուր իտալացի երկու հայրենիք ունի, մեկը Հայաստանն է։ Այս խոսքերով լեգենդար իտալացի դիրիժոր Ռիկարդո Մուտին ավարտեց իր համերգը Երևանում, որի ժամանակ կատարում էր Տիգրան Մանսուրյանի նոր ստեղծագործությունը՝ «Քավարանը» (Դանթե Ալիգիերիին նվիրված և նրա մահվան 700-ամյակի կապակցությամբ ստեղծված երաժշտական եռագրության մի հատվածը)։
Լուիջի Քերուբինիի անվան նվագախմբի երիտասարդ երաժիշտները փայլուն կատարեցին հոգևոր երաժշտությունը․ համերգային ծրագրում հնչեցին Հայդնի Te Deum-ը (հայտնի վաղ քրիստոնեական հիմն է, որի համար բազմաթիվ կոմպոզիտորներ են երաժշտություն գրել), Մոցարտի Kyrie ռե-մինորը (նրա անավարտ մեսսայի մի հատվածը) և Շուբերտի N2 սոլ-մաժոր մեսսան։
Այսպիսի դպրոց անցած իտալացի երաժիշտները, բնականաբար, հրաշալի տիրապետում են նշված ստեղծագործություններին։ Բայց պարզվեց, որ նրանք կարողացել են զգալ և փոխանցել նաև հայ հոգևոր երաժշտության մոտիվները, որոնք հնչում են Մանսուրյանի գործում։
«Մերը երիտասարդական նվագախումբ է, բայց ընտրությունը խիստ է․մաեստրո Մուտին անձամբ է մեզ լսում և ընտրում։ Պետք է բարձր մակարդակի վրա լինել»,- Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց նվագախմբի երաժիշտ կանանցից մեկը։
Իսկ մաեստրո Տիգրան Մանսուրյանն ընդգծում է, որ այնուամենայնիվ, երաժշտությունը պետք է հարազատ դառնա տեքստին (առավել ևս, եթե դա Դանթեի տեքստն է)։ Անգամ Padre Nostro (Հայ մեր) պարզ խոսքերի համար, որոնք ռեֆրենով հնչում են կոմպոզիցիայում (Դանթեի «Քավարանի» XI երգից վերցրած)․ մեղեդին պետք է արտացոլի իտալերեն լեզվի բնական ելևեջները (էլ չասած մնացած տեքստի մասին)։
«Ես ցանկացած հնարավորություն օգտագործում էի, որպեսզի ավելի լավ իմանամ և հասկանամ իտալերեն ելևէջների համակարգը, բառերի իմաստային նրբությունները։ Ժամանակին ես Requiem եմ գրել կանոնիկ լատիներեն տեքստի վրա, բայց իտալերենն այնուամենայնիվ այլ ինտոնացիան ունի, այլ լեզվական մշակույթ է»,-նշեց Մանսուրյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում։
Համերգի ավարտին, ելույթ ունենալով ունկնդիրների առաջ, Մանսուրյանը շնորհակալություն հայտնեց մաեստրո Ռիկարդո Մուտիին անկրկնելի կատարման համար և նշեց, որ այսօր Իտալիան այստեղ էր, Երևանում, շնորհիվ երկու տարբեր մշակույթներն ու նրանց միավորող նրբությունները հասկանալու և զգալու փորձի։
«Իտալացիները Դանթեին անվանում են իրենց մշակույթի հայրը։ Ես կասեի՝ ոչ միայն իտալական, այլև ցանկացած երկրի և ժողովրդի մշակույթի։ 700 տարին թվում է` չափազանց շատ է, բայց այսօր Դանթեն, նրա մտքերն ու զգացմունքները մեզ հետ են ավելի քան երբևէ՝ մեր երկրի և ամբողջ աշխարհի համար այս բարդ և անհասկանալի ժամանակներում»,-ավելացրեց Մանսուրյանը։
Մաեստրո Մուտին իր հերթին հիշեց զրույցները լեգենդար Սվյատոսլավ Ռիխտերի հետ, որի հետ բազմիցս ելույթ է ունեցել։
«Այդ հիանալի դաշնակահարն ասում էր․«Ամեն մարդ երկու հայրենիք ունի, որոնցից մեկն Իտալիան է»։ Երևանում ելույթ ունենալով` ես հիմա այսպես կասեի․յուրաքանչյուր իտալացի երկու հայրենիք ունի՝ Իտալիան և Հայաստանը»,-ասաց Մուտին։
Ընդ որում, այս խոսքերը հերթապահ սիրալիրություն չեն (մի բան, որը խորապես խորթ է նման վարպետներին)։ Սվյատոսլավ Ռիխտերի համար հարազատ էին թե՛ ռուսական, թե՛ գերմանական մշակույթները, նրան շատ մոտ էին նաև մյուս եվրոպական ավանդույթները։ Զուր չէ, որ անգամ մերօրյա ունկնդիրներին ապշեցնում է ոչ միայն Ռիխտերի վիրտուոզությունը, այլև նրա երաժշտացանկի ընդգրկելիությունը (որի հիմքում սերն էր տարբեր երկրների և ժամանակների մշակույթի հանդեպ)։
«Ֆրանսիացի մտածող Բլեզ Պասկալը հիանալի խոսքեր է ասել․ «Սիրտն իր օրենքներն ունի, որոնց բանականությունը ծանոթ չէ»։ Արվեստն ու երաժշտությունը պետք է սիրով լցված լինեն, միայն այդ դեպքում դրանք նշանակություն կունենան։ Սուրբ Ավգուստինը (Օգոստինոս Երանելի՝ խմբ․) այդ մասին ասում էր. Cantare amantis est, այսինքն՝ երգելը սիրողներինն է։ Մեր խնդիրն հենց այն է, որ բացահայտենք երաժշտության էությունը՝ Սերը մեծատառով»,- ամփոփեց իր ելույթը մաեստրո Ռիկարդո Մուտին։
Նշենք, որ համերգը կայացել է «Երևանյան հեռանկարներ» միջազգային երաժշտական փառատոնի շրջանակներում։
