ԵՐԵՎԱՆ, 2 հուլիսի – Sputnik. Կոմպոզիտոր Տիգրան Մանսուրյանի «Քավարան» ստեղծագործությունը՝ Դանթեի «Աստվածային կատակերգության» մոտիվներով, Երևանում առաջին անգամ կհնչի հուլիսի 4-ին: Հայ երաժշտասերները բացառիկ հնարավորություն են ստացել հայաստանյան պրեմիերան ունկնդրել Ռիկարդո Մուտիի՝ մեր ժամանակների ամենանշանավոր դիրիժորներից մեկի կատարմամբ:
Մի քանի օր առաջ Մանսուրյանի աշխատանքն արդեն հնչել է Ռավեննայում՝ քաղաքում, որտեղ մահացել է Դանթե Ալիգիերին։ Նրա մահվան 700-ամյակի կապակցությամբ Ռավեննայի Արվեստների փառատոնի կազմակերպիչները երեք ժամանակակից կոմպոզիտորների առաջարկել են «Աստվածային կատակերգության» մոտիվներով եռապատում ստեղծել՝ երգչախմբի և նվագախմբի համար սիմֆոնիկ ստեղծագործությունների տեսքով։ Իտալացի կոմպոզիտոր Ջովաննի Սոլլիման գրել է «Դժոխքը», ուկրաինացի կոմպոզիտոր Վյաչեսլավ Սիլվեստրովը՝ «Դրախտը», իսկ Տիգրան Մանսուրյանը՝ «Քավարանը»։ Այս օրերին Ռավեննայում ընթացող փառատոնի ընթացքում կկատարվեն բոլոր երեք ստեղծագործությունները («Քավարանն» արդեն կատարել են):
Հայ առաքելական եկեղեցու հավատամքում քավարան գոյություն չունի, հայկական հոգևոր երաժշտության մեջ, համապատասխանաբար` նույնպես։ Սակայն Մանսուրյանի աշխատանքը հենց հայ միջնադարյան երաժշտության մոտիվներով է լցված։ Բայց Մուտին ընդգծում է, որ դա բնավ չի նշանակում, որ զգացմունքները, որոնց մասին գրում էր Դանթեն, օտար են հայ հոգևոր երաժշտությանը։
«Քավարանը կամուրջ է` հույսով և Տիրոջն ուղղված կանչով։ Երբ ես ուսումնասիրում էր Մանսուրյանի պարտիտուրան, տեսա, թե որքան ուժգին է նա ոգեշնչված եղել Դանթեով։ Նրա երաժշտությունն այնպիսի հույսով է լցված»,-Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասում է Մուտին։
Մանսուրյանի երաժշտության հետ նա նախկինում էլ է ծանոթ եղել և ուրախացել է, երբ իմացել է, որ հայ կոմպոզիտորին են վստահել Դանթեի պատվին աշխատանքը։ Մուտին հավելում է, որ ժամանակակից կոմպոզիտորների շարքում դժվար է գտնել ոգեշնչման և ընկալման օրինակներ, որոնց հետևում հսկայական աշխատանք կա:
Իտալացի դիրիժորի խոսքով` նման բովանդակությունն ընդգծվում է և՛ կոմպոզիցիայի միջնադարյան խստությամբ, և՛ լարային գործիքների արտասովոր նվագախմբային ուղեկցությամբ, և՛ հարվածային գործիքների օգտագործմամբ:
«Շատ ուրախ եմ, որ Երևանում եմ և այդ ստեղծագործության առաջին դիրիժորն եմ։ Հետո այն կկատարվի Իտալիայի զանազան քաղաքներում»,-ասաց մաեստրոն։
Դանթեի հանճարից ոգեշնչված` մյուս ստեղծագործություններից նա հատկապես բարձր է գնահատում Ջուզեպպե Վերդիի Quattro pezzi sacri («Չորս սրբազան պիես») ցիկլը, որոնցից մեկը՝ Laudi alla Vergine Maria-ն («Գովերգումներ Կույս Մարիամին») գրված է Դանթեի «Դրախտի» բառերի հիման վրա։ Մաեստրոն ընդգծում է, որ զգացմունքների լարման և հավատի ուժի առումով դա խիստ դոգմատիկ աշխատանք է, այդ բառի ոչ թե տարածված, ժամանակակից, այլ հենց խիստ հոգևոր իմաստով։
«Միայն Վերդիի նման կոմպոզիտորը կարողացավ մոտենալ այդպիսի տեքստին, որը գրեթե անհնար է մարմնավորել երաժշտության մեջ»,-ասում է Մուտին։
Մաեստրոն, որը մի քանի օրից կբոլորի իր 80-ամյակը, այսպիսի զգացումներով է ցանկանում սկսել իր «վերելքը դեպի Արարատ»։ Օգոստոսին նա ուզում է Զալցբուրգում առաջին անգամ կատարել Բեթհովենի «Հանդիսավոր մեսսան» (Missa Solemnis)։ Այդ ստեղծագործության պարտիտուրան նա ուսումնասիրում է ավելի քան կես դար։
Մշակութային դիվանագիտության հանձնաժողով է ստեղծվել. ղեկավարը Տիգրան Մանսուրյանն է
««Missa Solemnis»-ը և Բախի սի-մինոր մեսսան, կարելի է ասել, Արարատի բարձունքներն են հոգևոր երաժշտության մեջ` իրենց մեծությամբ և հզորությամբ։ Շատ դիրիժորներ երբեք չեն կատարել Բեթհովենի մեսսան կամ շատ երկար ճանապարհ են անցել դեպի այն։ Այդպիսի ուղի են անցել Բերնստայնն ու Կարայանը։ Ֆուրտվենգլերը այն միայն մեկ անգամ է կատարել՝ 30-ականներին Զալցբուրգում, Տոսկանինին՝ նույնպես մեկ անգամ, արդեն ծեր տարիքում։ Տարիներ շարունակ ես հեռու եմ եղել այդ անհաս բարձունքից, բայց հավատում եմ, որ հիմա ժամանակն է իրագործել այդ վերելքը»,-ասում է մաեստրոն։
Նշենք, որ Երևանում Ռիկարդո Մուտին ելույթ կունենա Լուիջի Քերուբինիի անվան իտալական երիտասարդական նվագախմբի հետ միասին՝ երկու նվագախմբերից մեկի, որոնց գլխավոր դիրիժորն է նա (երկրորդը Չիկագոյի սիմֆոնիկ նվագախումբն է)։
Բացի Մանսուրյանի ստեղծագործությունից, ծրագրում կհնչեն Հայդնի, Մոցարտի և Շուբերտի ստեղծագործությունները։
