Լեգենդար լուսանկարիչ Վալերի Պլոտնիկովը, որը բազմաթիվ անգամ է եղել Երևանում, մի խորհուրդ է տալիս, որը չի վերաբերում լուսանկարչությանը, բայց անմիջականորեն կապված է մեզ հետ։
«Ես չեմ կարող համոզել աշխարհին, տրամվային, տրոլեյբուսին, որ ժպիտով սկսելով առավոտը, չհայհոյելով, չչարանալով կարելի է փոխել աշխարհը։ Դա հեշտ է։ Օրը սկսեք ժպիտով», – առաջարկում է Պլոտնիկովը։
Նա լուսանկարել է հազարավոր աշխարհահռչակ դեմքերի, որոնք հաճախ ժպտում են, բայց չեմ համարձակվի ասել, թե դա ինչ–որ կերպ ազդել է աշխարհակարգի փոփոխության վրա։ Լուսանկարչի ալբոմում հայկական դեմքեր շատ կան` Սերգեյ Փարաջանով, Սերգեյ Դովլաթով, Միքայել Թարիվերդիև, Ֆրունզիկ Մկրտչյան, Ալեքսեյ Հեքիմյան։ Ինչպես տեսնում եք, բոլորն արվեստի մարդիկ են, բոլորի դեմքին ժպիտ է։ Մի քանի տարի առաջ Պլոտնիկովը ներկա էր իր երևանյան ցուցահանդեսի բացմանը։
– Ինչո՞վ հիշվեցին հայերը, –հարցնում եմ ես։
– Աչքերի տխրությամբ, – պատասխանում է Պլոտնիկովը։
Ժպիտի օգնությամբ աշխարհը փոխելու հեռանկարը հակասում է կյանքի իրողություններին ու ևս մեկ անգամ հաստատվում Սերգեյ Փարաջանովի խոսքերով։ «Կենսագրություն... Ես այդքան լավ չեմ հիշում իմ կենսագրությունը։ Իմ կենսագրությունն ի՞նչ է։ Դարդ, ահա սա է նրա հավերժ բանաձևը»:
Պլոտնիկովը լավ է հիշում իր կենսագրությունը, իսկ ավելի լավ` այն մարդկանց, որոնց նկարել է։ Նրանցից շատերը` դերասաններ, ռեժիսորներ, բալետի արտիստներ, հայտնվել են «Խորհրդային էկրանի» շապիկին, ինչն այն տարիներին ճանաչման բարձրագույն աստիճան էր համարվում։
Զրուցակցիս դիտարկումներից, որոնք կարող են հաշվի առնել մեր լուսանկարիչները։
- Դերասաններ կան, որոնք այնքան էլ լավ չեն լուսանկարվում։
- Ինչո՞ւ է այդպես, - հարցնում եմ։
- Որովհետև լուսանկարահանման և կինոնկարահանման միջև մեծ տարբերություն կա։ Կինոյում կա գործընկեր, շարժում, տեքստ։
Լուսանկարում այդ ամենը չկա։ Ընդհանրապես, եթե մարդն ինձ հետաքրքիր չէ, ես նույնիսկ չեմ փորձում լուսանկարել նրան, որովհետև գիտեմ՝ ինձ մոտ ոչինչ չի ստացվի։ Ո՛չ երևակայություն, ո՛չ զգացմունքներ, ո՛չ ինտուիցիա, ոչինչ չի աշխատի։
- Իսկ կարո՞ղ է անհետաքրքիր լինել Ալլա Պուգաչովան։
- Չի կարող։ Մինչև հիմա ափսոսում եմ, որ հրաժարվել եմ լուսանկարել նրա ու Կիրկորովի ամուսնությունը։ Ինչ-որ անհասկանալի բան կատարվեց և․․․
Թերթում եմ ֆոտոալբոմները։ Շատ են հայտնի անձանց հետ խմբային լուսանկարները՝ Յուրի Լյուբիմով, Վլադիմիր Վիսոցկի, Ալեքսեյ Բատալով, Մարինա Վլադի, Ռոստրոպովիչ, Վոզնեսենսկի, Բոյարսկի․․․
Ինչպե՞ս է ստացվել, որ մի ակնթարթում բոլորին դեմքերին ուրախ զարմանք է հայտնվել։
- Ինչպես Եսենինի մոտ․ «Մատները բերանը և ուրախ սուլոցով․․․»։
«Պետք լինի՝ շնչելն էլ կարգելենք», կամ երբ ցավից երգեր են ծնվում
Պլոտնիկովի հետ զրուցելը մեծագույն հաճույք է․ անհայտ բաներ ես իմանում հայտնիների մասին։ Օրինակ` Մարինա Վլադին ելույթ է ունեցել Խորհրդային Միության Կոմկուսում, որպեսզի ավելի հեշտ լինի ԽՍՀՄ գալը և Վլադիմիր Վիսոցկու հետ հանդիպելը։ Կամ ֆիլմի ցուցադրությունից հետո Մարինա Վլադին ԽՍՀՄ-ում դարձել է ժողովրդի սիրելին, և նրա շուրջ հավաքվել են ԽՍՀՄ բոլոր ժողովրդական արտիստներն ու դափնեկիրները, իսկ նրանց մեջքի հետևում թռչկոտել է Վիսոցկին, որը հասակով ցածր է եղել․ «Է՜յ, տղերք, այդ կինն իմն է»։
Իսկ նրանք ուշադրություն չեն դարձնում, աքլորանում են Մարինայի շուրջը։
Սիգարները` Երևանից, թառափը՝ Բաքվից. ինչպես էին հայերը զարգացնում փոստային բիզնեսը
Դովլաթովին նկարել է Ամերիկայում, իսկ նա լուսանկարվել չէր սիրում, բայց Պլոտնիկովը համոզել է նրան։ Լույսն ու լուսանկարչական ապարատը դրել է․ «Արդեն ամեն ինչ պատրաստ է, դու պետք է միայն նստես»։ Եվ նա նստել է մի քանի կադրի համար։ «Կյանքումս մի քանի անգամ եմ տեսել, թե ինչպես է մարդը «մթագնում» հեռանալուց առաջ․․․ Այդ լուսանկարը վերջինն էր, մեկուկես ամիս անց Սերգեյ Դովլաթովը հեռացավ կյանքից»։
Մենք տոլմա ենք ուտում, խոսում Հայաստանի, Դիլիջանի, Ֆրունզիկ Մկրտչյանի մասին, հիշում ենք նրա անմոռանալի խոսքերը. «Դու տոլմա սիրո՞ւմ ես․․․»։
- Սիրում եմ ժապավենով լուսանկարել, սիրում եմ ձեռակերտ ամեն ինչ, - ասում է վարպետը և շարունակում։ - Այո, հիմա լուսանկարչության հանդեպ վերաբերմունքը բոլորովին այլ է։ Իհարկե, հիմա ավելի հեշտ է նկարել ժամանակակից տեխնիկայով։ Երբ ուզում եմ արագ հոնորար ստանալ, նկարում եմ թվային խցիկով, բայց հաճույքի համար մինչև հիմա աշխատում եմ միայն ժապավենով։ Թվայինը արագ է, հարմար, բայց փչացնում է։
Պլոտնիկովը կարծում է, որ ավելի լավ է լինել տաղանդավոր ու առողջ, քան հանճարեղ, բայց հիվանդ։ Այսօր նա գոհ է, որ ոչ մեկին ոչինչ պարտք չէ և ինչ կարող է անել, արել է։ Նա երջանիկ մարդ է, ունի հինգ դուստր և մեկ որդի, նրանցից ոչ ոք չի ընտրել հոր ուղին, բայց բոլորն էլ հիանալի մարդիկ են։ Նրանք բոլորը իմ ընկերներն են։ Կյանքը շարունակվում է։
Հավատարիմ մնալով սեփական ժողովրդին, կամ թե ինչ կնկարեր Այվազովսկին հայկական գինու շշի վրա
