Իրինա Ալկսնիս, ՌԻԱ Նովոստի
ԱՄՆ նախագահը և՛ նոր պատժամիջոցներ է կիրառում Չինաստանի դեմ, և՛ Վլադիմիր Պուտինին ու Սի Ցզիպինին հրավիրում մասնակցելու ապրիլի 22-23-ին նախատեսված առցանց գագաթնաժողովին՝ կլիմայի գլոբալ փոփոխությունների հարցերով։Կոնֆերանսը, որին հրավիրված են չորս տասնյակ համաշխարհային առաջնորդներ, կհեռարձակի ուղիղ եթերում։
Պետք է արժանին մատուցել Վաշինգտոնի նոր վարչակազմին․ նման միջոցառում անցկացնելու միտքը բավականին սրամիտ է, քանի որ կարող են մի գնդակով ոչ թե երկու, այլ մի տաս նապաստակ սպանել։
Կլիմայական օրակարգի վրա կենտրոնանալը դեմոկրատներին թույլ է տալիս ընդգծել իրենց և նախկին նախագահի քաղաքականության միջև եղած անդունդը, որը բոլոր հնարավոր միջոցներով արհամարհանք էր արտահայտում բնապահպանական խնդիրների նկատմամբ։ Փարիզի կլիմայական համաձայնությանը վերադառնալուց հետո, որից ԱՄՆ-ին հանել էր Թրամփը, Ջո Բայդենը գագաթնաժողովի ընթացքում հնարավորություն կունենա ցույց տալ, որ Միացյալ Նահանգները պատրաստ է ավելի հեռուն գնալ և կրկին իր վրա վերցնել այս հարցում համաշխարհային առաջնորդի դերը։
Ընդ որում՝ կլիմայական խնդիրները վաղուց դարձել են այն սեղմօղակը, որով ամերիկացիներն ու եվրոպացիները փորձում են կանխել իրենց մրցակիցների ինչպես տնտեսական, այդպես էլ աշխարհաքաղաքական զարգացումը։ Ավելին՝ ժամանակակից աշխարհում, որտեղ Արևմուտքը շատ արագ կորցնում է իր գլխավորող դիրքը, բնապահպանության թեման մնում է այն սակավաթիվներից մեկը, որի մենաշնորհը դեռ իր ձեռքում է պահում այն և, որպես հետևանք, փորձում է առավելագույնս օգտագործել։ Օրինակ՝ 2023թ․-ից ԵՄ-ն ածխածնային հարկ է մտցնում մեծ քանակությամբ ջերմոցային գազեր արտանետող արտասահմանյան ապրանքների համար։
Դրանց թվին, ի թիվս այլ բաների, պատկանում են նավթը, գազը, մետաղները, պարարտանյութերը, ցեմենտը, մի խոսքով՝ Ռուսաստանից արտահանվող ապրանքների զգալի մասը, ինչը լրջագույն մարտահրավեր կդառնա հայրենական արտադրողների համար։
Ռուսաստանը շարունակում է մնալ Հայաստանի ռազմավարական դաշնակիցը. ԱԳ նախարար
Սակայն, բացի գլոբալ-երկարաժամկետ բաղադիչներից, սպասվող գագաթնաժողովում նաև այսրոպեական հարցեր են լինելու, որոնցից Սպիտակ տունը ձգտում է առավելագույն օգուտ քախել։ Գագաթնաժողովին մասնակցելու հրավերը Ռուսաստանի և Չինաստանի առաջնորդները ստացել են այնպիսի մի պահի, երբ ոչ միայն երկու երկրների հարաբերությունները Արևմուտքի հետ վերջին տասնամյակների ցածրագույն կետում են, այլև երբ հսկայական և ոչ դրական փոփոխությունների են ենթարկվում առհասարակ միջազգային հարաբերությունները, փոփոխվում են պատկերացումներն այդ հարաբերություններում հնարավորի, վայելուչի և հարկավորի մասին։
Ոչ մի առանձնահատուկ բան չկա նրանում, որ պետությունների միջև կոշտ դիրքորոշումներ գոյություն ունեն որոշ հարցերում և արդյունավետ համագործակցություններ՝ այլ հարցերում։ Հակառակը, դա միանգամայն նորմալ է։ Բայց այն, ինչ տեղի է ունենում այսօր, դուրս է հարյուրամյակներով ձևավորված ավանդույթներից։ ՌԴ արտաքին գործերի նախարարը, մեկնաբանելով վերջին իրադարձությունները, ասել է, որ Արևմուտքում պարզապես «մոռացել են դասական դիվանագիտության մասին», որն իրենից ներկայացնում է «միմյանց լսելու և շահերի հավասարակշռություն գտնելու ունակություն»։
Ու եթե հարցազրույցի ընթացքում Ջո Բայդենի տարօրինակ հայտարարությունները ՌԴ նախագահի մասին դեռ կարելի է բացատրել ԱՄՆ նախագահի առանձնահատկություններով, ապա կանոնակարգի խախտումն ու ԱՄՆ Պետքարտուղարի բացեիբաց կոպտությունը Չինաստանի հասցեին՝ Անքորիջում երկկողմ հանդիպման ընթացքում, անհնար է գնահատել այլ կերպ, քան որպես Վաշինգտոնի դիտավորյալ քաղաքականություն։
ՉԺՀ-ի համար իրավիճակն առավել տհաճ է, քանի որ նոր նախագահի՝ Սպիտակ տուն գալու հետ կապված` հույսեր էին կապում նախորդ նախագահի հակաչինական կուրսի նվազման կամ գոնե մեղմացման հարցում։ Ջո Բայդենն ասել էր, որ մտադիր է չշարունակել Թրամփի կոնֆլիկտային քաղաքականությունը Պեկինի հետ հարաբերություններում և անցնել «առավելագույն մրցակցության»։
Կրիտիկական կետ․ ԱՄՆ-ի պետական պարտքը գերազանցել է տնտեսության ՀՆԱ-ն
Բայց առայժմ իրավիճակը միայն վատացել է։ Ընդ որում, եթե Թրամփը «խաղում» էր հիմնականում տնտեսական դաշտում` մասնավորապես չինական ապրանքների համար արգելք սահմանելով, ապա դեմոկրատները կրկին ձգտում են բոլորին սովորեցնել ժողովրդավարություն, մարդու իրավունքներ ու բնապահպանական պատասխանատվություն:
Չինաստանի դեմ մեղադրանքների նոր ալիք է սկսվել։ Պեկինը «տակ չի մնում», ինչի հետևանքով փոխադարձ պատժամիջոցները նոր թափ են հավաքում։ Նահանգները, սովորության համաձայն, պատասխան չինական միջոցներն անհիմն են որակել: Ընդ որում, առավել ծանր հետևանքներ սպառնում են նույնիսկ ոչ թե պատժամիջոցների ենթարկված, «սև ցուցակում» հայտնված պաշտոնական անձանց, այլ ապրանքանիշներին, որոնք պաշտպանել են հակաչինական քարոզարշավը. H&M-ը, Nike-ը և Adidas-ը հսկայական շուկան կորցնելու եզրին են կանգնած։
Կազմակերպվող կլիմայական գագաթնաժողովը ձեռնտու է Վաշինգտոնին նաև այն պատճառով, որ շրջակա միջավայրի պաշտպանությունը մտնում է լիբերալ-գլոբալիստական գաղափարախոսության հիմնարար արժեքների մեջ և դրանով իսկ ընդդիմախոսների վրա ազդելու լրացուցիչ լծակներ է ապահովում։ Ընդ որում, միջոցառմանը հրավիրելով` ԱՄՆ-ի վարչակազմը փորձում է բոլոր առումներով վատ դրության մեջ դնել Ռուսաստանի ու Չինաստանի իշխանությունների։
Եթե Պուտինն ու Սին անտեսեն միջոցառումը, նրանց կարելի կլինի մեղադրել անպատասխանատվության, մարդկության ու սեփական երկրների շահերն անտեսելու, միևնույն ժամանակ վախկոտության մեջ, իբր չեն համարձակվել մասնակցել միջոցառմանը միայն այն պատճառով, որ այն ԱՄՆ-ն է կազմակերպվել։
Իսկ եթե ռուս և չինացի առաջնորդները մասնակցեն գագաթնաժողովին, անկասկած ամերիկացիներն ամեն ինչ կանեն, որ ցուցադրեն իրենց գերազանցությունը և նույնիսկ ինչ-որ նվաստացուցիչ իրավիճակներ ստեղծեն Մոսկվայի և Պեկինի համար։ Ալյասկայում սկանդալային բանակցություններից հետո ԱՄՆ-ի կողմից դիվանագիտական նորմերի պահպանման հույս պարզապես չկա։ Իսկ ուղիղ եթերով առցանց ձևաչափը Վաշինգտոնին, որպես կազմակերպչի, ստոր արարքներ անելու շատ հնարավորություններ կտա։
ԱՄՆ-ն հրաժարվել է Պուտին–Բայդեն զրույցից
Սակայն ԱՄՆ-ն իր խորամանկ ծրագրում մի շատ կարևոր պահ բաց թողեց։ Իր վերջին գործողություններով Արևմուտքը հասավ ռուս-չինական միության ամրապնդմանը։ Սերգեյ Լավրովի վերջին այցը Չինաստան դրա լավագույն ապացույցն էր։
Այնպես որ, Վաշինգտոնի ցանկացած ինտրիգներին ու ծուղակներին Ռուսաստանն ու Չինաստանը համատեղ կդիմակայեն, ինչը կարող է ամերիկացիներին տհաճ անակնկալներ բերել։
