ԵՐԵՎԱՆ, 1 մարտի — Sputnik. Հայկական ԱԷԿ-ի ու ռուսական «Ռոսատոմ» պետական կորպորացիայի մասնագետները պատրաստվում են ԱԷԿ-ում միջուկային ռեակտորի պաշտպանիչ պատյանի ամրապնդմանը: Տեղեկությունը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում հայտնեց ատոմակայանի տնօրեն Մովսես Վարդանյանը՝ մեկնաբանելով կայանի հիմնանորոգման երկարաժամկետ նախագիծը, որը մոտենում է ավարտին։ Վերանորոգումից հետո կայանը կաշխատի առնվազն մինչև 2026 թվականի վերջը՝ ժամկետի երկարաձգման հեռանկարով:
2021 թվականին կայանի վերանորոգման աշխատանքները հիմնականում կիրականացվեն ռեակտորի վրա։ Այստեղ նախատեսվում է անցկացնել դրա պաշտպանիչ պատյանի այրում (որը մեկուսացնում է ռեակտորը և միջուկային գործընթացները շրջակա միջավայրից)։ Մետաղի այրումը կամրապնդի ռեակտորի պատնեշը և թույլ կտա ամբողջ կայանին նախատեսվածից ավելի երկար ծառայել: Հենց այդ պատճառով էլ կայանի աշխատանքների ավարտից հետո կուսումնասիրեն դրա շահագործման ժամկետը 2026 թվականից հետո երկարացնելու հնարավորությունը։ Այս տեխնոլոգիայով Ռուսաստանը համաշխարհային առաջնորդներից է, «Ռոսատոմը» վաղուց և հաջողությամբ կիրառում է այն ռուսական ԱԷԿ-ների կյանքը երկարացնելու համար։ Դրա հեղինակները Կուրչատովի ինստիտուտի ֆիզիկոսներն են, իսկ կատարողները՝ «Ատոմէներգորեմոնտ» ձեռնարկության ինժեներները (երկու կազմակերպություններն էլ ընդգրկված են «Ռոսատոմի» կառուցվածքում)։
Բացի այդ, ծրագրվում է կատարելագործել ռեակտորի անվտանգության համակարգը՝ թարմացնել դրա վթարային սառեցման համակարգերն (գերտաքացման դեպքերի համար) ու հրդեհաշիջման սպլինկերային համակարգը: Բացի այդ, ռեակտորի վրա կտեղադրեն վթարային սնուցման նոր համակարգ։
ՀՀ կառավարությունն ուժը կորցրած ճանաչեց ատոմակայանի վերանորոգման պայմանագիրը
Ի վերջո, այս տարի տեղի կունենա նաև ջրի սառեցման աշտարակների արդիականացման աշխատանքների մի մասը։ Ջուրն օգտագործվում է կայանի շահագործման ժամանակ (այդ ջուրը տաքանում է միջուկային ռեակտորից ու օգտագործվում է տուրբինների ռոտացիայի համար, իսկ հետո սառեցվում է կրկնակի օգտագործման համար): Այս չորս սառեցնող աշտարակները կայանի ամենաճանաչված հատվածն են, դրանք կարելի է հեռվից տեսնել:
Այրման համար կազմվել է փաստաթղթերի անհրաժեշտ փաթեթը, ստորագրվել են պայմանագրեր կատարողների հետ, անհրաժեշտ սարքավորումները ոչ միայն ներկրվել են, այլև հավաքվել։ Նա ավելացրեց, որ դրա համար էլ խոսակցություններն այն մասին, թե ատոմակայանն իբր փակվում է ԵՄ-ի հանդեպ Հայաստանի պարտավորությունների պատճառով, բացարձակապես անհիմն են։
«Մենք պարզապես շարունակում ենք աշխատել ու չենք ուզում լսել նման խոսակցությունների կամ շահարկումների մասին», - ավելացրեց Վարդանյանը։
Ավելին, Վարդանյանն ավելացրեց, որ Եվրամիությունն ինքն է օգնություն ցուցաբերում որոշ հարցերում։ ԵՄ-ի ծրագրերից մեկի համաձայն` կանցկացվի ռեակտորի չոր հատվածամասի (բոքսի) ամրացման աշխատանքների մի մասը: Մոտ երկու շաբաթ առաջ կայանում էին մրցույթի հաղթող Սլովակիայի ընկերության մասնագետները։ Նրանք կազմել են այս տարվա աշխատանքների մոտավոր ծրագիրը։ Բացի այդ, Եվրամիության աջակցությամբ կայանում կտեղադրվեն պահուստային սնուցման դիզելային գեներատորներ (որոնք անհրաժեշտ են վերանորոգման աշխատանքների ժամանակ էլեկտրականության մատակարարման համար, երբ ռեակտորն անջատված է):
«Վաղը «Ռոսատոմից» մեծ խումբ է ժամանելու, մի քանի ընկերությունների ներկայացուցիչներ են լինելու։ Քննարկելու ենք պլանային վերանորոգման ժամանակ խնդիրների բաշխումը, որ տեղավորվենք ժամանակացույցի մեջ», - ավելացրել է Վարդանյանը։
Ռուսական «Ռուսատոմսերվիս» կորպորացիան, որը «Ռոսատոմի» դուստր ձեռնարկությունն է, շարունակում է մնալ կայանի կապիտալ վերանորոգման գլխավոր կապալառուն:
Նշենք, որ Հայաստանի ու Եվրամիության միջև Համապարփակ գործընկերության համաձայնագրի կնքումից հետո մի շարք հայտարարություններ են հնչել այն մասին, թե իբր Հայաստանը պարտավորվել է փակել կայանը։ Այնուամենայնիվ, համաձայնագրում այդ մասին ոչինչ չկա։ Էներգետիկ համագործակցության մասին բաժնում (Հոդված 42, կետ 2, կետ g) նշված է, որ «կողմերը կհամագործակցեն Մեծամորի ատոմակայանի փակմանն ու անվտանգ շարքից դուրս բերելու և գործողությունների ծրագրի ընդունմանը՝ հաշվի առնելով այն նոր հզորություններով փոխարինելու անհրաժեշտությունը Հայաստանի էներգետիկ անվտանգության համար»: Այսպիսով, փակման ժամկետ չի նշվում. նշվում է միայն, որ Հայաստանը կհիմնավորի, թե կայանը դեռ որքան կարող է սպասարկել ու ինչպես փոխարինել այն նորով (ընդ որում՝ նոր կայանը նույնպես կարող է ատոմային լինել, համաձայնագրում դրա վրա ոչ մի սահմանափակում չի դրվում):
Հայկական ատոմակայանի՝ 2020 թվականի վերանորոգումն ավարտված է․ ինչ է սպասվում հաջորդիվ
Նշենք, որ ատոմակայանների ծառայության ժամկետի երկարաձգման աշխատանքներ են տարվում նաև Եվրամիության երկրներում, մասնավորապես Բուլղարիայի «Կոզլոդույ» ԱԷԿ–ում:
Ինչ վերաբերում է ռեակտորի այրման տեխնոլոգիային՝ «Ռոսատոմը» վաղուց և հաջողությամբ կիրառում է այն Ռուսաստանի կայանների համար: Ռուսական «Հիդրոպրես» կոնստրուկտորական բյուրոն արդեն պատրաստել է ռեակտորի աշխատանքի ժամկետը մինչև 2028 թվականը երկարացնելու հնարավորության նախնական հիմնավորումը: Ավելի ճշգրիտ հաշվարկներ կարվեն ռուս և հայ մասնագետների մասնակցությամբ արյումն անցկացնեուց հետո։
Նշենք, որ հաշվի առնելով աշխատանքների մեծ ծավալը՝ այս տարի կայանը 140 օր վերանորոգման պատճառով չի գործելու։ Այդ ժամանակ պետք է մեծացնել էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը ջերմային կայաններում։ Վերանորոգման աշխատանքների ավարտից հետո կայանը, ինչպես և նախկինում, կապահովի Հայաստանի էլեկտրաէներգիայի մինչեւ 1/3–ը:
