Կորոնավիրուսի համավարակի պատճառով համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամն այս տարի չխաթարեց սպառազինության զարգացման ռուսական պետական ծրագիրը (Սպառազինության պետական ծրագիր-2020) և ՌԴ դիրքերը զենքի միջազգային շուկայում։ Ռուսական զորքերի համար մատակարարումներն անցած տարվա համեմատ աճեցին 11%–ով։ «Ռոսոբորոնէքսպորտը» արտասահմանյան պատվիրատուներին 10 մլրդ դոլարի չափով ռազմական նշանակության ապրանք մատակարարեց, պահպանեց պատվերների պորտֆելը մոտ 50 մլրդ դոլարի մակարդակում և 9 մլրդ դոլարի նոր պայմանագրեր կնքեց։
Չներքաշվելով սպառազինության մրցավազքի մեջ` Ռուսաստանը 2019 թվականից ավելի քան 1.5 տրիլիոն ռուբլի է ծախսում բանակի ու նավատորմի վերազինման վրա, ընդ որում` 70%–ը ժամանակակից սերիական նմուշների համար։ Մեկ տարվա ընթացքում զորքերն ավելի քան 2300 միավոր նոր սպառազինություն են ստացել։
Ռուսական նավատորմը համալրվել է 35 սուզանավով, վերջրյա նավերով. միայն Բալթյան նավատորմը 6 նոր հրթիռային նավ է ստացել։ ՀՕՊ–ը համալրվել է 4 հատ Ս-400 «Տրիումֆ» զենիթահրթիռային համակարգի գնդային հավաքածուով և 6 հատ «Պանցիր» զենիթային հրթիռաթնդանոթային համալիրի դիվիզիոն հավաքածուով։
Ինչու է ԱՄՆ-ին անհանգստացնում ռուսական Սու-57-ի «բարելավումը»
Սպառազինության պետական ծրագիր-2020–ի կատարման ընթացքում բանակի և նավատորմի ժամանակակից սպառազինության մակարդակը հասել է 70%–ի, ռազմավարական միջուկային ուժերինը` 83%–ի, ՕՏՈւ–ինը` 75%–ի։ Եվ ընդհանուր առմամբ 2011–2020 թվականների ՌԴ սպառազինությունների զարգացման պետական ծրագիրը դարձավ առաջին լիարժեք իրականացվող ծրագիրը, ինչպես նաև սպառազինության ու տեխնիկայի նոր և ժամանակակից նմուշների զանգվածային մատակարարումներ ապահովեց զորքերի համար։ Արագացումը շարունակվում է, նոր տարում զորքերն ավելի քան 3400 միավոր նոր ռազմատեխնիկա կստանան, 2022 թվականի սկզբին մշտական պատրաստության զորամիավորումների համալրումը սպառազինության նորագույն նմուշներով կգերազանցի 71%–ը։
Խնդիրների օղակում
Հակառուսական պատժամիջոցների և արևմտյան «գործընկերների» անբարեխիղճ մրցակցության հետ մեկտեղ ՌԴ զենքի արտահանման համար մեծ խնդիր դարձավ համավարակը։ Նկատենք, որ 2020 թվականին զենքի համաշխարհային առևտրի ցուցանիշների ընդհանուր «քովիդյան» իջեցում է կանխատեսվում 10%–ի մակարդակում, սակայն Ռուսաստանը պահպանել է առաջատարի դիրքը։ Ռուսական զենքը զբաղեցնում է սպառազինության համաշխարհային շուկայի շուրջ մեկ երրորդը (երկրորդ տեղը ԱՄՆ–ից հետո)։
Ռազմատեխնիկական համագործակցության մասին տեղեկությունը գերազանցապես փակ բնույթ է կրում, բայց հայտնի է, որ Ռուսաստանն ու Թուրքիան Ս-400 ԶՀՀ մատակարարման համար երկրորդ պայմանագիրն են ստորագրել, Եգիպտոսը 500 հատ Տ-90ՄՍ տանկեր է պատվիրել, արտասահմանյան պատվիրատուին Մի-38Տ բազմաթիրախային ուղղաթիռներ մատակարարելու համաձայնագիր է ստորագրվել։ Հնդկաստանը պատրաստ է ռուսական Միգ-29 և Սու-30 կործանիչների համար 2 մլրդ դոլար ծախսել։ Արտահանման բարձր ներուժ ունեն հինգերորդ սերնդի Սու-57Է կործանիչները, Մի-28ՆԷ արդիականացված ուղղաթիռներն ու Կա-52Կ նավի վրա տեղակայվող ուղղաթիռները։
Պակաս պահանջարկ չեն վայելում «Անթեյ-4000» Ս-300Վ4 ԶՀՀ–ն ու «Արմատա» զրահամեքենաները։ Ռուսաստանի առաջատարության գինը հասկանալու համար նշենք, որ ՌԴ զենքի արտահանման մոտ 45%–ը ավիացիան է։ 2020 – 2023 թվականներին էլ բազմաթիրախային կործանիչների համաշխարհային արտահանման ծավալը գնահատվում է 110,7 մլրդ դոլար, մարտական ուղղաթիռներինը` 65,3 մլրդ դոլար։
Բարձր տեխնոլոգիաները մարտական շարքերում
Անցնող տարին հատկանշական է ռուսական զենքի քանակական (սերիական արտադրություն) և որակական (մարտական օգտագործում) առաջընթացով։ Մի քանի վառ շտրիխներ` ժամանակագրական կարգով։
Կա-52 «Ալիգատոր» ժամանակակից և ունիվերսալ հետախուզական-հարվածային ուղղաթիռը ստուգվել է Սիրիայի մարտական պայմաններում, կարող է կրել 2,8 տոննա կշռով զինանոց, և այսօր մինչև 100 կիլոմետր հեռահարությամբ թևավոր հրթիռներ է «փորձում» (աշխարհում նմանատիպը չկա): Ռուսաստանի օդատիեզերական ուժերի մարտական շարքերում մոտ 140 այդպիսի մեքենա կա։
«Պանցիր» ԶՀՀՀ-ն 2020 թ-ին առաջին անգամ «ոտք դրեց» մարտական նավի տախտակամածին։ Ժամանակի պահանջն էր: Օդային թիրախների արագության և խոցման հնարավորություններն անընդհատ աճում են, դրանց չափն ու նկատելիությունը՝ նվազում։ Հակառակորդի էժանագին անօդաչուների վրա Ս-300 կամ Ս-400 թանկարժեք հրթիռներ ծախսելը ռացիոնալ չէ։ Կոմպակտ համակարգի ծովային մարմնավորումն արդյունավետ կերպով ոչնչացնում է բոլոր տեսակի օդային թիրախները՝ սկսած 20 կմ հեռավորությունից մինչև նավի տախտակամած։
Ռուսաստանի օդատիեզերական ուժերը սկսել են Ս-350 «Վիտյազ» նորագույն զենիթահրթիռային համակարգի մարտական շահագործումը Լենինգրադի մարզում, և այդ զենքը թույլ է որակական ցատկ կատարել ՀՕՊ-ի ամրապնդման գործում՝ Արևմտյան ռազմավարական ուղղությամբ: Դիվիզիոնում կա 12 կայանք, յուրաքանչյուրի վրա՝ 12 հրթիռ։ Ընդհանուր առմամբ՝ 1728 հրթիռ, որոնք պատրաստ են արագ և ճշգրիտ, ավտոմատ ռեժիմով օդային թիրախներ խոցել ավելի քան 120 կմ հեռավորության և մինչև 30 կմ բարձրության վրա: Ավարտվում են Ս-500 «Պրոմեթեյ» զենիթահրթիռային համակարգի փորձարկումները, որոնց ընթացքում հրթիռը խոցել է թիրախը 553 կմ ռեկորդային հեռահարությամբ:
Բալթիկ-սևծովյան թիրախը․ «Պրոմեթեյը» խոցում է 550 կմ հեռավորության թիրախները
Սևծովյան ուղղությամբ Ս-500 համակարգերը կարող են (ուղղակի տեսականորեն) Ղրիմից խոցել ագրեսորի ռմբակոծիչները Բուխարեստի, Անկարայի կամ Կիևի երկնքում (այս բոլոր դեպքերում հեռավորությունը 550 կմ-ից քիչ կլինի)։
ՌԴ ռազմածովային նավատորմը 2020թ․-ին 28 տարվա ընթացքում առաջին անգամ ընդունում է միանգամից վեց սուզանավ․ չորս ատոմային՝ 955Ա և 885Մ նախագծերի և երկու դիզելային-էլեկտրական՝ 636․3 և 677 նախագծերի։ Չորրորդ սերնդի տասը ռազմավարական ստորջրյա հածանավերը (երեք «Բորեյ» և յոթ «Բորեյ-Ա») մոտակա տասնամյակների համար ռուսական ատոմային եռամիասնության ծովային հիմքը կդառնան և կկրեն ամենաքիչը 160 «Բուլավա» հրթիռներ (դա 1600 առանձնացող մարտագլխիկ է՝ 100-150-ական կիլոտոննա հզորությամբ)՝ 8000 կմ գործողության շառավղով։ Ռուսաստանը սրընթաց կերպով նոր ստորջրյա նավատորմ է ստեղծում, որը կարող է պաշտպանել երկրի շահերը Համաշխարհային օվկիանոսի ցանկացած կետում։
Սկսվել է հինգերորդ սերնդի Սու-57 կործանիչների արտադրությունը։ Նորագույն կործանիչն ունակ է օդային և ցամաքային թիրախներ հայտնաբերել մինչև 400 կմ հեռավորության վրա, մինչև 62 օբյեկտ ուղեկցել և թիրախանշում փոխանցել այլ ինքնաթիռներին՝ հարվածային և անօդաչու։ Առաջին խմբաքանակում 76 կործանիչ է ՌԴ պաշտպանության նախարարության համար, հեռանկարում Սու-57-երի երեք ավիագունդ կապահովեն Ռուսաստանի օդատիեզերական ուժերի մարտական հնարավորությունների կայուն աճը։
Ռազմավարական նշանակության հրթիռային զորքեր մուտք գործելուց առաջ վերջնական փորձարկումներ է անցել նոր ծանր «Սարմատ» միջմայրցամաքային բալիստիկ հրթիռը, որը կարող է թռչել մոլորակի երկու բևեռների վրայով։ Սկզբունքային տարբերությունն այն է, որ նոր ՄԲՀ-ն՝ Յու-71 տիպի գերձայնային բլոկերով, կարելի է օգտագործել որպես գերճշգրիտ ոչ միջուկային զենք։ Մթնոլորտում մոտ 15 Max (7կմ/վ) արագության պարագայում բլոկի կինետիկ էներգիան երաշխավորում է միջուկային զենքին բնորոշ ավերածություններ՝ առանց տարածքի ռադիոակտիվ աղտոտման։ Հիպերձայնային մանևրող մարտագլխիկների զգալի առավելությունը հետագիծը խիստ ճշգրիտ շտկելու և մեկնարկի կետից հազարավոր կիլոմետրեր հեռու անշեղորեն խոցելու ունակությունն է:
Միջուկային էներգետիկ կայանքով խորջրյա «Պոսեյդոն» սարքի փորձարկումները հաստատել են անօդաչու նավարկության եզակի բնութագրերը և գրեթե անսահմանափակ հեռավորությունը։ Դա ռազմավարական միջմայրցամաքային խորջրյա սարք է, որը կարող է 1000 մետր խորությամբ մինչև 10 հազար կիլոմետր հեռավորություն կտրել 100 հանգույց (185 կմ/ժ) արագությամբ: 24 մետր երկարությամբ սարքը կարող է հագեցած լինել սովորական կամ մեգատոննանոց ջերմամիջուկային զինամթերքով և նախատեսված է ավիակիր խմբավորումների, ռազմավարական սուզանավերի բազաների, հակառակորդի առափնյա ենթակառուցվածքի ոչնչացման համար:
ՌԴ ռազմատիեզերական ուժերը 2021-ին մեծ հեռահարության հարվածային դրոններ կթողարկեն
Ռուսաստանը հաջողությամբ ավարտում է «Ցիրկոն» հիպերձայնային հրթիռի՝ արդյունավետ բարձր ճշգրտության զենքի փորձարկումները, որի համանմանը չկա աշխարհի ոչ մի երկրում: Հոկտեմբերին Սպիտակ ծովում «Խորհրդային Միության նավատորմի ծովակալ Գորշկով» ֆրեգատից արձակված «Ցիրկոնը» չորսուկես րոպեում խոցել է Բարենցի ծովում՝ 450 կմ հեռավորության վրա գտնվող թիրախը և հաստատել է ՌԴ արկտիկական սահմանների և Հյուսիսային ծովային ճանապարհի պաշտպանության հուսալիությունը: Արագությունը գերազանցել է 8 Max-ը, թռիչքի առավելագույն բարձրությունը հասել է 28 կմ-ի։ Նախագծով նախատեսված է հրթիռների մինչև 9 Max (ավելի քան 10789 կմ/ժամ) արագություն և թռիչքի ավելի քան 1000 կիլոմետր հեռավորություն:
Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարությունը որոշել է զորքերը համալրել «Ուրան-6» ականազերծող ռոբոտներով։ Ականազերծման բազմաֆունկցիոնալ ռոբոտատեխնիկական համալիրը նախատեսված է ականապատ տարածքներում անցուղիներ բացելու և զգալիորեն մեծ տարածքներ ականազերծելու համար (ավելի վաղ փորձարկվել է Սիրիայում):
