ՀՀ քննչական կոմիտեն հրապարակել է հայկական ԶՈւ–ի կողմից գերեվարված սիրիացի երկրորդ ահաբեկչի` 32-ամյա Յուսեֆ Էլ Աբեդ Էլ Հաջիի հարցաքննությունը։
Էլ Հաջին ծնվել է Սիրիայի Իդլիբ նահանգի Զիադիա գյուղում, դպրոց չի գնացել, գրել և կարդալ չգիտի, անասնապահությամբ է զբաղվել։ Ունի կին և հինգ երեխա։ Նրան Ադրբեջան գնալ է առաջարկել իր հարևան Իբրահիմը։
«Ասաց` այնտեղ զորավարժությունների պետք է մասնակցես, 2000 դոլար ամսավճար կստանաս։ Հայրս ու կինս դեմ էին, որ ես գնայի։ Իմացա, որ հարևան գյուղերից էլի տղամարդիկ են գնացել, ես էլ որոշեցի գնալ», – ասում է Էլ Հաջին։
Նրան ասել էին, որ իր հետ ոչինչ չվերցնի, ներառյալ անձնագիր։ Հավաքագրման վայրում ընտրելիս են եղել 20-40 տարեկան տղամարդկանց։ Ընդհանուր ընտրել են 500 հոգու։ 10 ավտոբուսով սիրիացիներին տեղափոխել են Սիրիայի և Թուրքիայի սահման։ Թուրքիայի անցակետում նրանցից ոչինչ չեն հարցրել, փաստաթղթեր չեն ստուգել։ Ապա սիրիացիները ավտոբուսներով շարժվել են թուրքական օդանավակայան, որտեղից ինքնաթիռով հասել են Ադրբեջան։
Եվս մեկ ահաբեկիչ է գերեվարվել. Շուշան Ստեփանյան
«Մեզ Ադրբեջանում դիմավորեցին ադրբեջանցի և թուրք զինվորականներ։ Տվեցին վզնոցներ, որոնց վրա թվեր էին նշված, համազգեստ, զենք` ավտոմատներ և փամփուշտներ։ Նրանց հագին զրահաբաճկոններ կային, բայց մեզ դրանցից չեն տվել», – պատմում է սիրիացին։
Հոկտեմբերի 18–ին պիկապներով տեղափոխվել են Արցախի ուղղությամբ։ Ղեկավար Աբու Համշան և շեյխ Իբրահիմն ասել են`եթե փախչեն կամ վերադառնան, իրենց ոտքերից կկրակեն։ Ադրբեջանցի զինվորականները ասել են` պետք է հայկական գյուղ գրավեն և այնտեղ մորթեն բոլորին։
«Ամեն կտրած հայի գլուխը 100 դոլար արժեր։ Մեզ դրա համար դանակներ էին հատկացրել։ Ասացին` ով վախենում է, թող դեղեր խմի։ Դրանք կլոր հաբեր էին, որոնք ընդունելուց հետո մարդը իբր ոչինչ չէր զգում։ Ես դրանցից չեմ խմել», – պատմում է սիրիացին։
Արցախյան գյուղ շարժվելու ժամանակ նրանց ուղղությամբ սկսել են կրակել հայերը։ 15 հոգի սպանվել է, շատերը վիրավորվել են։ Ահաբեկիչը պատմում է, որ ադրբեջանական զորքը իրեն հինգ օր մենակ է թողել վիրավոր վիճակում, իսկ հետո ինքը որոշել է հանձնվել ու շարժվել է հայկական դիրքերի ուղղությամբ։
Ասում է` հայերն իրեն նշան են արել, որ ամեն ինչ նորմալ է, կարող է մոտենալ։ Նրան ուտելիք ու ջուր են տվել։ Նրա խոսքով` ադրբեջանցիները հայերին անհավատ ասելով` սխալվում են։
«Ադրբեջանցիներն են իսկական անհավատները, ես եմ անհավատը, որ եկա կռվելու այս բարի մարդկանց դեմ։ Որևէ անձ, որ պատրաստվում է Ադրբեջան գնալ, թող նման քայլի չդիմի, որովհետև հայերը շատ բարի մարդիկ են, նրանք ինձ մահից փրկեցին։ Եթե նույնիսկ աղքատ եք ու ձեզ գումարով շահագրգռեն, հայերի դեմ կռվելու չգաք, ավելի լավ է` աղքատ մնաք», – ասում է Էլ Հաջին։
Հիշեցնենք, որ Յուսեֆ Էլ Աբեդ Էլ Հաջին հայկական ԶՈւ–ի կողմից գերեվարվել էր նոյեմբերի 1-ին։ Նա ձերբակալվել է, նրա դեմ հարուցված է քրեական գործ`ՀՀ քրեական օրենսգրքի 389-րդ հոդվածով (Միջազգային ահաբեկչություն), 390-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով (Միջազգային մարդասիրական իրավունքի նորմերի լուրջ խախտումները զինված ընդհարումների ժամանակ), 3-րդ մասի 1-ին կետով, և 395-րդ հոդվածի 3-րդ մասով (Վարձկանություն) նախատեսված հանցանքներ կատարելու կասկածանքով:
Հիշեցնենք` Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարներ Զոհրաբ Մնացականյանն ու Ջեյհուն Բայրամովը հոկտեմբերի 9–ին Մոսկվա էին մեկնել` խորհրդատվություններ անցկացնելու։ ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի հետ համատեղ հանդիպումը տևեց գրեթե 11 ժամ և ավարտվեց համաձայնագրի ընդունմամբ, որը հակամարտության կարգավորման չորս կետ է պարունակում։
Մասնավորապես, կողմերը պայմանավորվեցին, որ հոկտեմբերի 10-ին, ժամը 12։00-ից սկսած հումանիտար նպատակներով հրադադար կհաստատվի ռազմագերիներին, այլ պահվող անձանց և զոհվածների մարմինները փոխանակելու համար՝ Միջազգային Կարմիր խաչի չափանիշներին համապատասխան։ Հրադադարի վերաբերյալ պայմանավորվածությունից հետո Ադրբեջանը շարունակեց հրետակոծել Արցախը։
Հոկտեմբերի 17-ին ՀՀ արտգործնախարարությունը հայտնեց, որ Հայաստանի Հանրապետությունը և Ադրբեջանի Հանրապետությունը երկրորդ պայմանավորվածությունն են ձեռք բերել. որոշվել է հոկտեմբերի 18-ին, տեղական ժամանակով ժամը 00:00-ից հաստատել մարդասիրական զինադադար։
Արցախի ՊԲ–ն, սակայն, հոկտեմբերի 18-ի առավոտյան տեղեկացրեց, որ 07:20-ի սահմաններում հրետանային ակտիվ կրակից հետո ադրբեջանական զինուժը հարավային ուղղությամբ անցել է հարձակման: Երկուստեք եղել են զոհեր ու վիրավորներ:
Հոկտեմբերի 26-ին ՀՀ ԱԳՆ–ն հայտարարեց, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարները հումանիտար հրադադարի հաստատման երրորդ ժամկետի մասին են պայմանավորվել, որը պետք է ուժի մեջ մտներ 2020թ. հոկտեմբերի 26-ին, տեղական ժամանակով 08:00-ին։ Սակայն Ադրբեջանը խախտեց նաև երրորդ պայմանավորվածությունը։
