ԵՐԵՎԱՆ, 11 հոկտեմբերի — Sputnik. Հայաստանի ազգային արժույթի՝ դրամի կայունությունը կարող է երկար չտևել՝ պատերազմի ու կորոնավիրուսի շարունակվող համաճարակի ֆոնին։ Դրամի կայունությունը պահելու համար Հայաստանի իշխանությունը պետք է առաջին հերթին լուրջ տնտեսական ցնցումներից խուսափի։
Տնտեսագետ Հրանտ Միքայելյանի կարծիքով՝ զարմանալի չէ, որ դրամը դեռ կայուն է, մինչդեռ թուրքական լիրան նոր հակառեկորդներ է սահմանում։ Նա պարզաբանում է, որ Հայաստան եկող ու Հայաստանից գնացող միջոցների հաշվեկշիռը չի փոփոխվել։
«Լիրայի փլուզումը երկարատև գործընթաց է, այն ուղղակիորեն կապ չունի Արցախի իրադարձությունների հետ։ Այս պատերազմն ավելացնում է լիրայի ու Թուրքիայի անկայունությունը, բարձրացնում է պատժամիջոցների ռիսկը, որոշակի խնդիրներ է ստեղծում թուրքական տնտեսության համար, սակայն նրանց արժույթի անկման առանցքային գործոնը չէ», - ասաց Միքայելյանը։
Նա հիշեցրեց, որ լիրայի ապակայունացման վրա ազդել է արտաքին առևտրի էմբարգոն, զբոսաշրջությունը, տնտեսական պատժամիջոցները Սաուդյան Արաբիայի կողմից։ Փորձագետը հիշեցրեց, որ 2018 թվականին սկսված ու դեռ չհաղթահարված տնտեսական ճգնաժամի ֆոնին, նաև կորոնավիրուսի համավարակի պատճառով Թուրքիայում առաջացել են սուր խնդիրներ։ Ավելին, թուրքական լիրայի անկման վերջին փուլը սկսվել է սեպտեմբերի սկզբին, ոչ թե վերջին։ Հետևաբար, Ղարաբաղյան պատերազմը լիրայի վրա ազդող բաղադրիչներից միայն մեկն է։
Չնայած տնտեսական մեծ դժվարություններին, հայկական ազգային արժույթը անկում չի ապրում։ Գլխավոր պատճառներից է ներմուծման կրճատումը։ Երկիրը սկսել է ավելի քիչ արտասահմանյան արժույթ ծախսել, ինչը ամրապնդել է ազգայինի դիրքերը։
Ապրանքները նույն քանակությամբ (կամ մի փոքր քիչ) են ներմուծվում։ Սակայն մարդիկ սկսել են ավելի քիչ մեքենաներ գնել։ 2019 թվականի մեքենաների բումից հետո դրանք էլ գրեթե չեն ներկրվում (պետք է դեռ վաճառել ներմուծվածները)։
Թուրքական արժույթը ռեկորդային անկում է գրանցել աշխարհաքաղաքական զարգացումների ֆոնին
Սակայն փորձագետը կանխատեսումներ չի անում, թե որքան մեր իշխանությանը կհաջողվի կայուն պահել դրամը։ Նրա խոսքով՝ այդ հարցում մեծ նշանակություն ունի անխուսափելի լուրջ տնտեսական խնդիրների վերացումը։
Միքայելյանը հիշեցրեց, որ դրամը կախված է ոչ թե արտադրության ծավալից, այլ արժույթի հոսքերի հարաբերակցությունից։ Այդ հարաբերակցությունն այս պահին քիչ թե շատ կայուն է։
Հայաստանում ներդրումները կրճատվել են, բայց այնքան չէ, որ զգալի լինի։ Արտահանումն ու ներմուծումը միաժամանակ են ընկել, բայց ներկրումն ավելի շատ է կրճատվել։ Տրանսֆերներն էլ են կրճատվել, բայց կրկին ոչ այդքան զգալի չափով։
«Հայաստան եկող ու Հայաստանից հանվող դրամական հոսքերի հաշվեկշիռն այս պահին չի փոխվել։ Այդ պատճառով էլ ազգային արժույթն անկում չի ապրել»,–ընդգծեց Միքայելյանը։
Փորձագետը կարծում է, որ Հայաստանի իշխանությունն առաջին հերթին պետք է պահի արտաքին առևտուրը, աջակցի արտահանմանն ու ՏՏ-ոլորտին, նաև այն ոլորտներին, որոնք գումարներ են բերում երկիր։
Նշենք, որ օգոստոսին թուրքական լիրայի ռեկորդային մինիմումը կազմել է 7.3932 լիրա մեկ դոլարի դիմաց։ Այդ անկումը մեկ տարվա մեջ 24% է կազմել։ Վերլուծաբանների կանխատեսումների համաձայն՝ մինչ տարեվերջ թուրքական լիրան կհասնի 8 լիրայի $1-ի դիմաց, Թուրքիայի տնտեսությանը կարող է դեֆոլթ սպասել։
Կանադան Թուրքիային կոչ է արել չմիջամտել ԼՂ հակամարտությանը
Միաժամանակ, տնտեսագետների հաշվարկների համաձայն՝ թուրքական լիրան կշարունակվի արժեզրկվել նաև 2021 թվականին։ Նշվում է, որ մյուս տարվա վերջին $1 կարժենա 9,25 լիրա։
