ԵՐԵՎԱՆ, 22 սեպտեմբերի – Sputnik. Աշխարհում հակամարտությունները պետք է լուծվեն միայն դիվանագիտական միջոցներով։ ՄԱԿ–ի 75-ամյա հոբելյանի առիթով ասել է ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը ՀԱՊԿ անդամ երկրների անունից գլխավոր ասամբլեային ուղղված իր տեսաուղերձում։
Նրա խոսքով` 75 տարի առաջ դրվեց համընդհանուր գլոբալ տան` ՄԱԿ–ի, հիմնաքարը։
«Անցյալին նայելով՝ մենք հիանում ենք այն վճռականությամբ, որով համաշխարհային կազմակերպության հիմնադիր հայրերը ձգտում էին միջազգային հարաբերությունների ժողովրդավարական համակարգ կառուցել։ Նրանք միավորվեցին, որպեսզի ապագա սերունդներին ազատեն պատերազմի արհավիրքներից, հավատք հաստատեն մարդու իրավունքների նկատմամբ, արդար աշխարհակարգի և սոցիալական առաջընթացի համար պայմաններ ստեղծեն», – ասել է Լավրովը։
Միևնույն ժամանակ տարիներ անց ոմանք այս մեծ ձեռքբերումը հակված են ընդունել որպես ինքնին կատարված մի բան։ Սակայն հարկ է հիշել, որ այդ ուղղությամբ արված յուրաքանչյուր քայլ իսկական սխրանք է, որոնցից գլխավորը, անկասկած, նացիզմի դեմ տարած հաղթանակն էր։ Ազատ ժողովուրդների միավորումը սարսափելի ողբերգության դեմ հիմք դարձավ նախկինում ուտոպիստական համարվող գաղափարները կյանքի կոչելու համար։
ՀԱՊԿ-ի և ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարները համատեղ հայտարարություն են արել
Այս համապատկերում, նախարարի խոսքով, բացարձակապես անհեթեթ են պատմությունը վերանայելու, ֆաշիզմի նկատմամբ տարած հաղթանակում որոշիչ ներդրում ունեցած ժողովուրդների դերը նվաստացնելու փորձերը։ Այն սարսափելի ժամանակներում զոհվածների հիշատակը սուրբ է։
«Բոլորս պետք է հիշենք պատմության դասերը, հարգենք ազատարար զինվորների սխրանքները, ապահովենք նրանց հիշատակին կանգնեցված հուշարձանների պահպանությունը», – նշել է նախարարը։
Ցավոք, ՄԱԿ–ի ստեղծումից հետո սկսված «սառը պատերազմը» թույլ չտվեց ամբողջությամբ բացահայտել կազմակերպության հսկայական ստեղծարար ներուժը։ Միայն 44 տարի անց, երկու անհաշտ համակարգերի աշխարհաքաղաքական դիմակայումը խորհրդանշող Բեռլինի պատի անկումից հետո, նոր հույս ծնվեց։ Խոսքն արդեն ոչ միայն ռազմական բախումները կանխելու, այլև անվստահության ու անհավասարության հաղթահարման, նեոգաղութատիրական նկրտումների զսպման, հանուն համընդհանուր ապագայի կերտման կառուցողական համագործակցություն հաստատելու մասին էր։
Այսօր, ցավոք, աշխարհի տարբեր տարածաշրջաններում շարունակվում են ռազմական հակամարտությունները։ Դրանց են գումարվում ժամանակակից սպառնալիքները՝ միջազգային ահաբեկչությունը, թմրա և կիբեռհանցագործություն, կլիմայի փոփոխություն։ Այս տարի ցանկը համալրրվեց ևս մեկ ահեղ մարտահրավերով` կորոնավիրուսի համավարակով, որը սոցիալ-տնտեսական և այլ ոլորտներում լուրջ ճգնաժամերի պատճառ դարձավ։
«Այս կապակցությամբ բավական արդիական ենք համարում ՄԱԿ–ի գլխավոր քարտուղարի` COVID–19–ի հետ կապված գլոբալ հրադադարի վերաբերյալ կոչը, որը ՀԱՊԿ անդամ–երկրները սատարեցին միաձայն», – ասել է նախարարը։
Տարեցտարի այս և բազմաթիվ այլ գլոբալ խնդիրներին արձագանքելը ավելի ու ավելի դժվար է դառնում, հատկապես համաշխարհային հանրության աճող անհամերաշխության պայմաններում։ Տպավորություն կա, որ այս իրավիճակը կապված է մյուս պետությունների օրինական շահերի հետ որոշ երկրների կողմից հաշվի չնստելու ցանկության հետ։
Գործի են դրվում «կանոնների վրա հիմնված աշխարհակարգի» նման հայեցակարգերի և ստանդարտների սերմանումը պետությունների ներքին գործերին միջամտելու և ՄԱԿ–ի ԱԽ առաջնահերթությունները խախտելով՝ միակողմանի պատժամիջոցների կիրառման, անհանդուրժողականության և ատելության դրսևորումներին զուգահեռ։
ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը կոչ է հղել Փաշինյանին և Ալիևին
Ըստ Լավրովի, սակայն, պատմության բնական ընթացքը բեկել հնարավոր չէ։ Այսօր միջազգային ասպարեզում տնտեսական աճի նոր կենտրոններ են ամրապնդվում, մեծանում է ռազմական հակամարտությունները բացառապես խաղաղ միջոցներով կարգավորելու անհրաժեշտությունը, աճում է փոխկախվածությունը։
Աշխարհը հոգնել է բաժանարար գծերից, պետությունները «յուրայինների» և «օտարների» բաժանելուց, աշխարհը բազմակողմանի փոխօգնության և համագործակցության ընդլայնում է պահանջում: Այլ կերպ ասած, 75 տարի առաջ ՄԱԿ–ի ստեղծման ժամանակ ձևակերպած նպատակները գնալով ավելի արդիական են դառնում։
«Այդ պատճառով ավելի կարևոր է մեզ համար այսօր վերահաստատել ՄԱԿ–ի Կանոնադրությանը և միջազգային իրավունքի ընդունված նորմերին մեր հավատարմությունը, շեշտը դնել ՄԱԿ–ի համակարգմամբ իրական բազմակողմանիության և գլոբալ խնդիրների լուծման կոլեկտիվ փնտրտուքներին ուղղված ջանքերի աշխուժացման անայլընտրանքայնության վրա», – ասել է Լավրովը։
Նրա կարծիքով` հոբելյանական տարեթիվը լավ առիթ է գծանշել համաշխարհային կազմակերպության հետագա գործունեությունը։ Ժամանակակից պայմաններում ՄԱԿ–ը պետք է արդյունավետ կառույց մնա, որը համակարգված աշխատանք է տանում՝ խստագույնս պահպանելով իր Կանոնադրությունը։ Չի կարելի թույլ տալ ՄԱԿ–ի համակարգի հիմնական մարմինների մանդատների լղոզում և նրանց իրավասությունների կրկնօրինակում, ինչը միայն կհետաձգի ցանկալի նպատակների իրականացումը։
ՄԱԿ–ն իր գործնական քայլերում պետք է հաշվի առնի տարածաշրջանային կազմակերպությունների, այդ թվում՝ ՀԱՊԿ–ի, փորձը։
Նախարարի խոսքով` ՄԱԿ–ի ձեռքբերումների առյուծի բաժինը կապված է նրա խաղաղապահ գործունեության հետ։ Խաղաղությունը պահպանելուն ուղղված գործողությունների հետ այսօր, ինչպես երբևէ, մեծ հույսեր են կապվում. չէ՞ որ դրանք կոչված են լուծելու հրատապ խնդիրները, նպաստելու երկարաժամկետ կարգավորմանը։
«Միևնույն ժամանակ համաշխարհային հանրության գլխավոր խնդիրներից մեկը պետք է մնա հակամարտության կարգավորումը բացառապես խաղաղ, քաղաքա-դիվանագիտական միջոցներով, միջազգայնորեն ճանաչված բանակցային ձևաչափերի շրջանակում, միջազգային իրավունքի նորմերի հիման վրա», – ասել է Լավրովը։
Անկասկած, առաջնահերթություն պետք է մնա ահաբեկչության և կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի համագործակցության ընդլայնումը։ Տեղեկատվահաղորդակցման տեխնոլոգիաների զարգացման ֆոնին, որոնք ակտիվ կիրառվում են ահաբեկչական, հանցավոր և ռազմական նպատակներով, կարևոր խնդիր է դառնում միջազգային տեղեկատվական անվտանգության ապահովումը։
Գլոբալ կայունությունը պահպանելու համար անհրաժեշտ է խոչընդոտել սպառազինությունների, զինաթափման և չտարածման նկատմամբ վերահսկողության համակարգի թուլացման փորձերին։ Առանձնակի ուշադրություն են պահանջում անդրսահմանային բնույթի սպառնալիքներն անդրադարձնելու խնդիրները, այդ թվում օտարերկրյա զինյալ ահաբեկիչներին հակամարտության գոտիներ տեղափոխելու, քիմիական և կենսաբանական ահաբեկչության սպառնալիքներին, ինչպես նաև խաղաղ նպատակներով տիեզերական տարածքի օգտագործումն ապահովելու հետ կապված խնդիրներին։
ՀԱՊԿ ներուժը կարևոր է կորոնավիրուսի ստեղծած սպառնալիքներին արձագանքելու համար. Լավրով
Կազմակերպության ուշադրության կենտրոնում պետք է մնա խաղաղության ամրապնդման անբաժանելի պայման հանդիսացող զարգացմանն օժանդակումը։ Կարևոր է հնարավորինս արագ ավարտին հասցնել ապագաղութացման գործընթացը, որը բարդանում է նոր պայմաններում սեփական ազդեցությունը պահպանելու՝ նախկին մետրոպոլիաների ձգտմամբ։
Լավրովն ընդգծել է, որ Կազմակերպության ճակատագիրը նրա անդամ–պետությունների ձեռքերում է։
«Մեզ անհրաժեշտ է կրկին, ինչպես 1945 թվականին, մի կողմ դնել տարաձայնություններն ու միավորվել հանուն ընդհանուր խնդիրների լուծման` հենվելով իրավահավասար երկխոսության և շահերի փոխադարձ հարգանքի վրա», – ասել է ՌԴ արտգործնախարարը։
Նրա խոսքով` ՄԱԿ–ի հարթակը դրա համար ստեղծում է բոլոր անհրաժեշտ պայմանները։
