ԵՐԵՎԱՆ, 11 սեպտեմբերի – Sputnik, Արամ Գարեգինյան․ Խոշորագույն ՏՏ ընկերությունները՝ Facebook-ը և Google-ը, պատրաստ են քննարկել Հայաստանում հարկեր վճարելու հարցը։ Տեղեկությունը Sputnik Արմենիային հայտնել է Ֆինանսների նախարարության եկամուտների քաղաքականության և վարչարարության մեթոդաբանության վարչության պետ Օրի Ալավերդյանը։
Նա հիշեցրել է, որ պետեկամուտների կոմիտեի ղեկավարությունը հանդիպում է ունեցել խոշոր տեխնոլոգիական ընկերությունների տարածաշրջանային մենեջերների հետ:
«Նրանք պատրաստ են ինքնուրույն գրանցվել և հարկեր վճարել Հայաստանում իրենց վաճառքներից։ Դա նրանց համար ոչ այնքան գումարի (մեր շուկան շատ փոքր է), որքան հեղինակության հարց է»,-նշեց Ալավերդյանը։
Էլեկտրոնային ծառայություններից հարկեր վճարելու ձևը գտնելու հարցն ուզում են կարգավորել ամբողջ Եվրասիական տնտեսական միությունում։ Դրա համար հինգ հանրապետությունների ֆինանսների նախարարությունների մասնագետներն արդեն կազմել են համաձայնագրի նախագիծը և պատրաստ են այն ներկայացնել գերատեսչությունների ղեկավարներին, որպեսզի նրանք էլ իրենց հերթին հարցը բարձրացնեն կառավարությունների մակարդակով։
«Փորձագիտական մակարդակով մենք բոլոր հարցերն արդեն համաձայնեցրել ենք, հիմա գործելու հերթ կառավարություններինն է»-պարզաբանեց Ալավերդյանը։
Ճիշտ է՝ համաձայնությունը վերաբերելու է թվային ծառայություների այն ներկրողներին, որոնք գործում են ԵԱՏՄ-ում (տեղական ընկերություններ կամ արտասահմանյան ընկերությունների մասնաճյուղեր), բայց այդ համաձայնությունից հետո Հայաստանը և ԵԱՏՄ գործընկերները ուզում են պայմանավորվածություններ ձեռք բերել նաև երրորդ երկրների հետ։ Դրա համար բանակցություններ կընթանան նաև Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության հետ։
«Գաղափարն այն է, որ ստեղծվի էլեկտրոնային հարթակ, որտեղ այդ ընկերությունները կգրանցվեն, կստանան հարկ վճարողի նույնականացման համարը և եռամսյակը մեկ կվճարեն հարկերը»,-պարզաբանել է Ալավերդյանը։
Այստեղ հարց է ծագում՝ ումի՞ց են գանձելու այդ հարկերը՝ տեղական բիզնեսի՞ց, որը ծառայություններ է գնում Google-ից, թե՞ անմիջապես Google-ից։ Առաջին տարբերակը համեմատաբար հեշտ է՝ ԱԱՀ ավելացնել Google-ի վճարովի ծառայություններին։ Այդ դեպքում ԱԱՀ-ն վճարելու է բիզնեսը, որը գնում է այդ ծառայությունները(օրինակ՝ անհատականացված գովազդը)։ Դա, մեծ հաշվով, տրամաբանական է․ ինչո՞ւ սովորական ապրանքներից կամ կոմունալ ծառայություններից ԱԱՀ գանձել պետք է, իսկ Google-ից՝ ոչ։
Բայց ԱԱՀ վճարելու է ոչ թե հենց Google-ը, այլ նրա հաճախորդը։ Ուստի մեկ այլ, ոչ պակաս տրամաբանական հարց է առաջանում՝ ինչո՞ւ հարկեր չգանձել հենց Google-ից, եթե նա այստեղ եկամուտ է ստանում։ Նախևառաջ նշենք, որ խոսքը միայն Google-ի, Facebook-ի կամ Amazon-ի մասին չէ, և ոչ էլ ամերիկյան ընկերությունների, հարցը ճիշտ նույնկերպ վերաբերում է ռուսական Яндекс-ին կամ չինական Alibaba-ին։
OECD-ի վերլուծության մեջ նշվում է, որ առայժմ ոչ Եվրոպայում, ոչ ԱՄՆ-ում նման փորձառություն չկա։ Միաժամանակ OECD-ը դեմ է փողերի լվացմանը, BEPS-ը (Base Erosion and Profit Shifting) քննարկում է թվային ծառայությունների հարկը (DST), ընդ որում՝ հենց ընկերությունների եկամտից։ Ֆրանսիան արդեն ընդունել է այդ օրենքը, Բրիտանիայում այն քննարկման փուլում է։
Ալավերդյանի խոսքով՝ Հայաստանը հետևում է այդ քննարկումներին և հնարավորինս մասնակցում դրանց։
Նշենք, որ Հնդկաստանում, Ռուսաստանում և թվային ծառայությունների այլ խոշոր շուկաներում նույնպես քննարկվում է ՏՏ կորպորացիաների ստացած շահույթից շահութահարկ գանձելու հարցը։
Իսկ վերջերս ներքին շուկայի հարցերով եվրոպական հանձնակատար Թիերի Բրետոնն առցանց զրույց է ունեցել Facebook-ի հիմնադիր Մարկ Ցուկերբերգի հետ։ Զրույցը լայն արձագանք է ստացել․Բրետոնը, մասնավորապես, ամենայն քաղաքավարությամբ հայտարարել է, որ «խելացի լինելը լավ է, բայց հարկերի հարցում ինքդ քեզ խելոքի տեղ դնելը երևի թե այդքան էլ ճիշտ չէ»։
Being smart is good💡
— Thierry Breton (@ThierryBreton) May 19, 2020
But being too smart with #taxes is never a right idea.
“Pay taxes” and other insights during @CERRE_ThinkTank debate with Facebook CEO Mark Zuckerberg on #governance in the tech sector 💻👇🏼https://t.co/LotPO1ADbh pic.twitter.com/oqQtobLZNe
