Հենց այս հարցին է նվիրված «Գազետա վիբորչա» լեհական թերթի հոդվածը, որը վերատպել է նաև «Լե Ֆիգարո» ֆրանսիական պարբերականը։ Չեմ ուզում անիմաստ վեճի մեջ մտնել այն հարցի շուրջ, թե որն է սուտը և որն է ճշմարտությունը, որովհետև, ինչպես արդարացիորեն նշում է Ալաբամայի համալսարանի մասնագետ Թիմոտի Լևինը, մենք բոլորս հակված ենք հավատալ ուրիշներին, որովհետև, եթե ես փորձեմ հարցականի տակ առնել յուրաքանչյուր արտահայտություն, իմ շփումը մարդկանց հետ պարզապես անհնար կդառնա։
Ընդամենը մի օրինակ բերեմ։ Վերջերս որոշ լրատվամիջոցներ հաղորդում տարածեցին Ստեփանակերտում իբր կայացած մի հանդիպման մասին։ Ինչու եմ ասում իբր, որովհետև գոնե ինձ համար այդպես էլ պարզ չեղավ՝ կայացե՞լ է այդ հանդիպումը, թե՞ ոչ։ Պաշտոնապես հերքվել է։ Բայց ես հո լավ գիտեմ՝ կարող եմ հանդիպել ում հետ ասես ու պայմանավորվածություն ձեռք բերել հանդիպումը կտրականապես հերքելու։ Բայց չշեղվենք։
Քաղաքական գործիչներին անվերապահորեն հավատալու երևույթը կոչվում է «Պինոկիոյի ֆենոմեն»։ Այսինքն՝ ես միգուցե նույնիսկ կասկածում եմ, որ դուք ճիշտ եք ասում, բայց քանզի համակրանք եմ տածում ձեր հանդեպ, միևնույն է ընտրությունների ժամանակ ձայնս ձեզ կտամ։ Լեհ հեղինակը որպես օրինակ բերում է 2016 թվականի նախագահական ընտրություններն Ամերիկայում և փաստում. «Այն ժամանակ դեմոկրատների թեկնածու Հիլարի Քլինթոնը քարոզարշավի ժամանակ 75 տոկոսով ճիշտ էր ասում, հանրապետականների թեկնածու Դոնալդ Թրամփի ասածների 70 տոկոսը սուտ էր։ Ու նա հաղթեց։ Եվ չի բացառվում, որ կհաղթի նաեւ այս տարվա ընտրություններում»։
Հեղինակը բերում է նաև Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Բորիս Ջոնսոնի օրինակը` հիշեցնելով. «Այս մարդու աշխատանքային կենսագրության առաջին հայտնի փաստն այն է, որ նրան դուրս հանեցին պարբերականներից մեկի խմբագրությունից այն բանից հետո, երբ նա պարզապես մի մեջբերում էր հորինել, որն իրականում չկար։ Եվ որտեղ է հիմա այդ մարդը՝ վարչապետի նստավայրում։ Այսինքն՝ քաղաքական գործիչը մարդկանց համար ավելի մեծ նշանակություն ունի, քան այդ քաղաքական գործչի քաղաքականությունը, և մարդիկ պատրաստ են շատ բան ներել իրենց նախընտրած անձնավորությանը»։
Սալեմի վհուկները. ինչպես մարդկանց մահապատժի ենթարկեցին աղջիկների պատճառով
Ու մի փորձեք տարհամոզել մարդկանց։ Եթե որևէ մեկի վերաբերմունքն այս կամ այն գործչի հանդեպ հասնում է մոտավորապես սիրահարվածության աստիճանի, իսկ նման բան մենք ամեն օր ենք տեսնում սոցիալական ցանցերում, փորձեք կոնկրետ փաստերով համոզել այդ մարդուն, որ իր կուռքը ստում է, միանգամից կհակադարձի. «Բոլորն են ստում»։ Իսկ երբ փորձեք մեղադրել այդ կուռքին կոռուպցիայի մեջ, ի պատասխան կլսեք. «Բոլորն էլ կոռումպացված են»։
Այսինքն՝ հսկայական նշանակություն է ձեռք բերում ձեր տրամադրվածությունը։ Քորնելի համալսարանի հոգեբան Թոմաս Գիլովիչը փաստում է. «Երբ մենք ուզում ենք հավատալ, մենք ինքներս մեզ հարցնում ենք՝ արդյոք ես կարող եմ այսինչին հավատալ։ Բավական է նույնիսկ շատ աննշան թույլատրող մղում և ես դրական պատասխան եմ տալիս սեփական հարցիս։ Մյուս կողմից, եթե ինչ-որ բան ակնհայտորեն հակասում է իմ աշխարհընկալմանը, ես ինքս ինձ այլ հարց եմ տալիս. «Արդյոք ես պետք է հավատամ այսինչին»։ Եվ այս դեպքում բավական է ունենամ մի փոքր վերապահում ու պատասխանը պատրաստ է. «Ոչ, ես այսինչին երբեք չեմ հավատա»։ Որպես օրինակ կարելի է բերել այն մարդկանց, որոնք համառորեն չեն ուզում ընդունել , որ գլոբալ ջերմացումը մարդկային գործունեության արդյունք է, թեև աշխարհի գիտնականների 99 տոկոսը պնդում է, որ դա հենց այդպես է։
Ու վերջում մի նկատառում։ Երեկ հայաստանյան թերթերից մեկում մի հրապարակում տեսա, որը կոչվում էր. «Սուտը վայրկենաբար ճանաչելու 7 եղանակ»։ Առաջին խորհուրդը սա էր. «Եթե ձեր զրուցակիցը երկար դադարներ է վերցնում, կամ դրանք չափազանց շատ են խոսակցության ժամանակ, հավանաբար նա ստում է ու հանգամանորեն մտածում է, թե ինչ ասի»: Էլ չկարդացի։ Ինչ դադարների մասին է խոսքը, ախր այժմվա սուտասաններն այնքան սահուն են ստում։
