Հայաստանի Ազգային անվտանգության ծառայությունում շարունակվում են կադրային փոփոխությունները։ Դրանք սկսվել են ընթացիկ տարվա մայիսին, երբ հատուկ ծառայությունների փոխտնօրեն նշանակվեց մի մարդ, որն այն ժամանակ կատարում էր Պետական վերահսկողական ծառայության պետի ժամանակավոր պաշտոնակատարի պարտավորությունները` 29-ամյա Արգիշտի Քյարամյանը։
Իշխանությունները այս նշանակումը բացատրեցին քաղաքական նկատառումներով։ Նրանց խոսքով` տևական ժամանակ ոստիկանությունում և ԱԱԾ–ում «դրսից» մարդիկ չէին նշանակվում։ Փոխարենը խոստանում էին, որ նրանք արդյունավետ կաշխատեեն։ Սակայն, դատելով վարչապետի տրամադրվածությունից՝ խոստումները չեն իրականացել, ինչն էլ, իբր, նրանց ստիպել է «դրսից» մարդ բերել։
Այդ նշանակումից մեկ ամիս անց Քյարամյանը գլխավորեց ԱԱԾ–ն` փոխարինելով կադրային «չեկիստ» Էդուարդ Մարտիրոսյանին։ Վերջինիս համակարգից հեռացնելը բացատրեցին ուժայինների կողմից կարանտինային միջոցների ապահովման անարդյունավետությամբ։
Դեռ մայիսին, Մարտիրոսյանի պաշտոնավարման ժամանակ, Փաշինյանը հայտարարեց, որ ԱԱԾ–ին հանձնարարել է հայտնաբերել երևանյան բակերից մեկում մանկական միջոցառման (որի նկարները հայտնվել էին սոցցանցերում) կազմակերպիչներին։ Համավարակի եռուն շրջանում, բազմամարդ միջոցառումները կտրականապես արգելված էին։ Իսկ, թե ինչու հենց հատուկ ծառայությունները պետք է զբաղվեն մանկական միջոցառումների կանխմամբ, այդպես էլ անհասկանալի մնաց։ Ըստ շրջանառվող լուրերի` Փաշինյանի հանձնարարությունն ԱԱԾ աշխատակիցներին շոկի է ենթարկել, բայց հրամանը հրաման է, և այն պետք է կատարել։
Չի կարելի բացառել, որ Մարտիրոսյանն այն ժամանակ փորձել է համոզել վարչապետին, որ մանր խնդիրների («գյուղի ուչաստկովիների» մակարդակի, ինչպես մի անգամ ասել էր նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը) լուծման հարցում հատուկ ծառայությունների մասնակցությունն անհրաժեշտ չէ, ինչն էլ առաջացրել է Փաշինյանի դժգոհությունը։ Ինչևէ, այդ դեպքից մի քանի շաբաթ անց Մարտիրոսյանը հեռացավ։
Ի դեպ, այսօր հայտնի դարձավ, որ ԱԱԾ նախկին տնօրենը կղեկավարի Հայկական ԱԷԿ–ը։ Ըստ էության այս նշանակումը խոսում է այն մասին, որ Հայաստանի իշխանություններին ատոմակայանում օպերատիվ աշխատանքի փորձ ունեցող մարդ է անհրաժեշտ։
Սակայն, վերադառնանք Քյարամյանին։ ԱԱԾ նոր տնօրենի նշանակումից մեկ ամիս անց աշխատանքից ազատման դիմում ներկայացրեց նրա տեղակալներից մեկը` Ռոբերտ Բազիկյանը։ Վերջինս այն ժամանակ կտրականապես հերքեց խոսակցությունները, թե պաշտոնից հեռանում է Քյարամյանի պատճառով։ Բազիկյանն իր որոշումը բացատրեց երկար տարիների աշխատանքով և հանգստանալու անհրաժեշտությամբ, թեև նա համեմատաբար երիտասարդ կադրերից մեկն է՝ 43 տարեկան։
Եվ ահա, օգոստոսի 12-ի առավոտյան հայտնի դարձավ նոր նշանակումների մասին. Քյարամյանի տեղակալներից մեկը դարձավ Քննչական դեպարտամենտի արդեն նախկին պետ Միքայել Համբարձումյանը, մյուսը` Արմեն Աբազյանը։
Համբարձումյանն ԱԱԾ–ի հնաբնակներից է։ Երկար տարիներ զբաղեցրել է Քննչական դեպարտամենտի պետի պաշտոնը։ Առանց նրա մասնակցության չի անցել գրեթե ոչ մի քննչական գործողություն, որն իրականացվել է աղմկահարույց քրեական գործերի շրջանակում, օրինակ՝ «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցության առաջնորդ Գագիկ Ծառուկյանի, ՀՀ նախկին նախագահի եղբոր` Սաշիկ Սարգսյանի գործերը և այլն։ Լուրեր են պտտվում, որ նախկին ԱԱԾ պետ Արթուր Վանեցյանի նկատմամբ հարուցած գործը նույնպես համակարգել է Համբարձումյանը։
Արմեն Աբազյանի դեպքում վարվել են նույնկերպ, ինչպես նախկինում Քյարամյանի հետ։ Նրան սկզբում նշանակել են ՔԿ փոխնախագահ, իսկ երկու օր անց տեղափոխել ԱԱԾ։ Սակայն, ի տարբերություն Քյարամյանի՝ Աբազյանը մինչև ՔԿ–ում պաշտոն ստանալը ղեկավարել է ԱԱԾ Շիրակի մարզային վարչությունը։
Ուժային կառույցներից մեկի նախկին նախագահի կարծիքով՝ կադրային փոփոխություններն ԱԱԾ–ում այդ կառույցի իրական պահանջմունքը չեն արտացոլում։ Նրա խոսքով՝ դրանք անտրամաբանական են, բացառությամբ մեկ–երկու դեպքի, ղեկավար պաշտոնների են նշանակվում համակարգից անտեղյակ, հատուկ ծառայություններում աշխատելու փորձ ու հմտություններ չունեցող մարդիկ։
«Ինձ թվում է, որ այդ մարդկանց նշանակելու հիմնական չափանիշը` նրանց հավատարմությունն է երկրի քաղաքական ղեկավարին։ Մյուս որակները որևէ մեկի չեն հետաքրքրում։ Օրինակ՝ հեռուն գնալ պետք չէ։ Նախկինում ժամանակ առ ժամանակ հայտնում էին օտարերկրյա լրտեսներին հայտնաբերելու և ձերբակալելու մասին։ Սակայն այսօր դա չկա։ Վաղուց չենք լսում լրտեսների և գործակալների մասին։ Մի՞թե նրանք այլևս չկան», – հարցադրում է անում մեր զրուցակիցը։
Նա բողոքում է, որ ներքին օրակարգը աստիճանաբար ավելի մեծ տեղ է զբաղեցնում ԱԱԾ–ի աշխատանքում, և տպավորություն է ստեղծվում, որ կոռուպցիոն բացահայտումներից բացի, ԱԱԾ–ն որևէ այլ բանով չի զբաղվում։
«Կցանկանայի հավատալ, որ այնտեղ միայն կոռուպցիայի դեմ չեն պայքարում, պարզապես մնացածի մասին չեն բարձրաձայնում»,– ասում է նախկին ուժայինը։
Տրամագծորեն հակառակ կարծիքին է ԱԱԾ Սահմանադրության, հասարակական կարգի պահպանման և ահաբեկչության դեմ պայքարի գլխավոր վարչության նախկին պետ Տիգրան Բարսեղյանը։ Sputnik Արմենիայի հետ հարցազրույցում Բարսեղյանը վստահություն է հայտնել, որ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ցանկանում է բոլոր քայլերի արդյունքում ստանալ հզոր, գործունակ հատուկ ծառայություն։ Կադրային փոփոխությունների շարքը Բարսեղյանը բացատրում է նրանով, որ ի սկզբանե վարչապետն ինքն անհրաժեշտ մարդկանց փնտրտուքի մեջ էր։
Նա հիմքեր չունի կասկածելու ԱԱԾ տնօրենի և նրա տեղակալների մասնագիտական որակներին։ Դատողությունները, թե Քյարամյանը երիտասարդ է, փորձ և փորձառություն չունի, գեներալը պարզապես անհիմն բամբասանք է համարում։
Գլխավոր վարչության պետի նախկին տեղակալն ասում է, որ նախկին ԱԱԾ-ն սպասարկում էր կոռումպացված համակարգի շահերը՝ գործիք լինելով ոչ լեգիտիմ իշխանության ձեռքում։ Հիմա երկրում իրավիճակն արմատապես փոխվել է, իշխանության են եկել քաղաքացիների վստահության քվեն ստացած ուժերը։ Հետևաբար, նույնքան լեգիտիմ կառույց պետք է դառնա նաև Ազգային անվտանգության ծառայությունը, ինչին էլ միտված են ներկա բարեփոխումները։
Բարսեղյանը մեծ հույսեր է կապում Միքայել Համբարձումյանի նշանակման հետ՝ նրան համարելով հատուկ ծառայության ամենաարժանավոր և փորձառու ներկայացուցիչներից մեկը։ Բարսեղյանը լիահույս է, որ նրա աշխատանքն այդքան պատասխանատու պաշտոնում միմիայն օգտակար կլինի այդ կառույցին։
Միաժամանակ գեներալը վստահ է, որ ուժային գերատեսչությունը պետք է ձերբազատվի նախորդ իշխանության հետ անքակտելիորեն կապված մարդկանցից։
Ինչպես տեսնում եք՝ հասարակության շրջանում ԱԱԾ-ի ներսում տեղի ունեցող գործընթացների մասին միանշանակ կարծիք չկա։ Եվ ամեն մեկը հակված է կատարվածին նայել սեփական զանգակատան բարձունքից։ Թերևս այս կամ այն նախաձեռնությունների հաջողության կամ ձախողման լավագույն վկայությունը գործնականում կարտացոլեն այդ քայլերի արդյունքները։ Ոլորտի առանձնահատկություններից ելնելով, իհարկե, այդ քայլերից շատերը չեն կարող տեսանելի լինել։
Պետք է խոստովանել՝ վերջին երկու տարիների ընթացքում տարբեր պատճառներով ԱԱԾ-ն չափազանց շատ է հայտնվում լրատվամիջոցների գլխագրերում։ Եվ, եթե որոշ մարդիկ դա մեկնաբանում են պրոֆեսիոնալիզմի պակասով, մյուսները համարում են աշխատանքի թափանցիկության արդյունք։
Բայց գլխավոր ցուցանիշը, ինչպես նախկինում, այնպես էլ հիմա, պետք է լինի ազգային անվտանգության սպառնալիքներին հակազդելը։ Չմոռանանք, որ մինչ օրս չի բացահայտվել ԱԱԾ նախկին տնօրեն Արթուր Վանեցյանի և Հատուկ քննչական ծառայության պետ Սասուն Խաչատրյանի գաղտնալսման գործը։
Հիմա, ինչպես երբեք, այդ կառույցը կարիք ունի վերականգնելու իր հեղինակությունը, որը զգալիորեն անկում ապրեց հիշյալ արտահոսքի պատճառով։
