Հայաստանի իշխանությունն արդեն հայտարարել է` ամռան վերջին ամիսն ու աշնան սկիզբը ևս ապրելու ենք արտակարգ դրության պայմաններում։ Արտակարգ դրության ռեժիմն օգոստոսի 12-ից հետո կերկարաձգվի ևս մեկ ամսով` մինչև սեպտեմբերի 13-ը։ Բայց որոշ արգելքներ ու սահմանափակումներ կմեղմացվեն։ Օրինակ`օտարերկրյա քաղաքացիների մուտքի, ապրանքների արտահանման, հանրահավաքներ ու հանրային միջոցառումներ անցկացնելու արգելքը։
Թե ինչ լավ ու վատ փոփոխությունների կհանգցնի արտակարգ դրության 6-րդ ամիսը Հայաստանի քաղաքական ու տնտեսական կյանքում, Sputnik Արմենիան ճշտել է ոլորտի մասնագետներից։
Ձեր բողոքը մեր արտակարգ դրությանը վնաս չէ
Հանրահավաքների ու զանգվածային միջոցառումների արգելքի վերացումը Հայաստանի ներքաղաքական կյանքում կտրուկ փոփոխությունների չի հանգեցնի։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց «Օրբելի» կենտրոնի վերլուծաբան, պատմաբան Նժդեհ Հովսեփյանը։
Նրա դիտարկմամբ` արտակարգ դրության ողջ ընթացքում քաղաքական որոշ շրջանակներ դժգոհում էին զանգվածային միջոցառումների արգելքից, չնայած քաջ գիտակցում էին, որ զանգվածային մեծածավալ միջոցառումներ անցկացնելու պոտենցիալ չունեն։
«Հետևաբար այդ հայտարարություններն ընդամենը սադրիչ քաղաքական շահարկումների բնույթ ունեին»,– համոզված է վերլուծաբանը։
Նրա խոսքով` շատ մարդիկ, որոնք այս ամիսների ընթացքում խոսում են բողոքի ակցիաներից ու փողոց փակելուց, որևէ գործնական քայլ այդ ուղղությամբ չեն ձեռնարկել, թեև դրա հնարավորությունն ունեցել են նույնիսկ արտակարգ դրության ռեժիմի պայմաններում։ Դրա վառ օրինակն այս օրերին Ամուլսարի մոտ տեղի ունեցող բողոքի ակցիաներն են կամ Գագիկ Ծառուկյանի կողմնակիցների բազմամարդ հավաքները։
«Հանուն արդարության եկեք հիշենք, որ նույնիսկ Գագիկ Ծառուկյանի կալանավորման դեմ լոկալ ակցիաները, որոնք իրականացնում էին ԲՀԿ–ի աջակիցները, ըստ էության իրականացվում էին համաճարակի կանոնների պահպանման կոպիտ խախտումներով, և հիշում եք` նրանց խմբակցության մեծամասնությունը նույնիսկ վարակվեց հենց դրա հետևանքով»,– հիշեցրեց Հովսեփյանը։
Փոխարենը` արգելքը վերացնելու` կառավարության մտադրությունն, ըստ նրա, փաստում է, որ արտակարգ դրությունն ի սկզբանե չէր սահմանվել հավաքների իրավունքը սահմանափակելու նպատակով, և որ այդ սահմանափակումը մնացած սահամանփակումների հետ միտված էր բացառապես վարակի տարածումը կանխելուն։
Այդուհանդերձ, որոշ մեղմացումներ խոստանալով հանդերձ իշխանությունը չի հրաժարվում արտակարգ դրության ռեժիմից։ Ըստ Հովսեփյանի` այս որոշումն ավելի շատ միտված է համաճարակի հնարավոր սրացման դեպքում անհրաժեշտ միջոցներ ձեռնարկելու հնարավորությանը։
«Արտակարգ դրության պահպանման խնդիրը իշխանությանն արտակարգ լիազորություններ թողնելն է, որովհետև ցանկացած պահի մենք կարող է ունենանք համաճարակի մի տարօրինակ բռնկում, իսկ իշխանությունը նման իրավիճակներում պետք է արտակարգ լիազորություններով օժտված լինի` անմիջապես արձագանքելու, համապատասխան գործիքակազմը ներդնելու և իրականացնելու համար»,– ասաց նա։
Արտակարգ դրության նոր ռեժիմի պայմաններում, ըստ նրա, իշխանությունը փորձ է անում միաժամանակ և՛ անվտանգությունն ապահովել, և՛ բողոքող խավերին իրենց դժգոհությունն արտահայտելու հնարավորություն ընձեռել։
Անկումն անկում է` արտակարգ դրության հետ, թե առանց դրա
Հայաստանյան տնտեսության մեջ ևս արտակարգ դրության ռեժիմի երկարաձգումը մեծ փոփոխությունների չի հանգեցնի։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Գագիկ Վարդանյանը։ Նրա համոզմամբ` հայաստանյան տնտեսության ներկա վիճակն էապես չի փոխի ո՛չ արտակարգ դրությունը երկարաձգելը, ո՛չ էլ այն վերացնելը։
«Թեև հայտարարվել է, որ արտակարգ դրությունը պահպանելուն զուգահեռ որոշ մեղմացումներ կարվեն, բայց ընդհանուր առմամբ տնտեսական անկումը կպահպանվի»,– ասաց Վարդանյանը` ավելացնելով, որ տնտեսական իրավիճակի վրա ազդում են ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին գլոբալ գործոնները, մասնավորապես`համաշխարհային առաջարկի ու պահանջարկի շոկը։
Նրա խոսքով` Հայաստանի տնտեսության հիմնական ճյուղերից ամենաքիչը, թերևս, տուժել է հանքարդյունաբերությունը։ Մինչդեռ զբոսաշրջության ու հանրային սննդի ոլորտներն էական վնասներ են կրել։
«Քանի որ մարդիկ խուսափում են հանրային վայրեր այցելելուց, իսկ եղած սահմանափակումների պայմաններում այդ ոլորտի կազմակերպությունները ստիպված աշխատում են, արդյունքում չեն ունենում այն շրջանառությունը, որ ունեին նախկինում»,– ասաց Վարդանյանը։
Ընդ որում, նրա կանխատեսմամբ, այս իրավիճակը դեռ երկար կպահպանվի թե՛ Հայաստանում, թե՛ աշխարհում։
Դե իսկ դրականն այս իրավիճակում այն է, որ թեև մեր տնտեսությունն առաջիկայում աճի հույս չունի, բայց և ավելի մեծ անկման հիմքեր էլ չունի։
«Քանի որ մեր տնտեսության ինովացիոն հատվածը շատ չնչին է, հազիվ թե սահմանափակումների այս կամ այն ռեժիմը էական ազդեցություն ունենա տնտեսության վրա։ Եթե ինովացիոն լիներ, բնականաբար, այստեղ հնարավոր անկումը շատ ավելի մեծ կլիներ»,– ասաց Վարդանյանը։
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը մեկ շաբաթ առաջ կառավարության նիստում հայտարարել էր, որ մինչև զբոսաշրջային սեզոնի ավարտը Հայաստանում միջազգային թռիչքները չեն վերականգնվի, ինչը նշանակում է, որ այս տարի զբոսաշրջություն ունենալու վերջին հույսն էլ մարեց։ Փոխարենը Փաշինյանն առաջարկել էր առիթից օգտվել ու ամառային հանգիստն անցկացնել հայրենիքում։
Մեր հարցին, թե ներքին տուրիզմի ակտիվացումը որքանով կնպաստի տնտեսության ակտիվացմանը, Վարդանյանը պատասխանեց` էական ազդեցություն չի ունենա, քանի որ դա նշանակում է` գումարը ոչ թե դրսից է գալու մեր երկիր, ինչպես սովորաբար լինում էր նախորդ տարիներին, այլ «մեր մի գրպանից դուրս է գալու, մտնելու է մյուս գրպանը»։
Միակ օգուտը, որ կարող է բերել այս տարի ներքին զբոսաշրջությունը, ոլորտի ընկերություններին գոյատևման հնարավորություն ընձեռելն է, այն էլ միայն այն դեպքում, եթե ՀՀ քաղաքացիներն այս ճգնաժամային իրավիճակում իրենց հանգիստը հայրենի թանկարժեք հանգստավայրերում անցկացնելու հնարավորություն ունենան։
Հիշեցնենք` ՀՀ փոխվարչապետ, պարետ Տիգրան Ավինյանն օգոստոսի 5-ին պարետատան նիստից հետո կայացած ճեպազրույցում հայտնեց, որ Հայաստանում արտակարգ դրության ռեժիմն օգոստոսի 12-ին կերկարաձգվի ևս մեկ ամսով։
Միաժամանակ նա տեղեկացրեց, որ մի շարք արգելքներ կմեղմացվեն։
Կորոնավիրուսի համաշխարհային համավարակի պատճառով Հայաստանում արտակարգ դրություն է հայտարարվել է մարտի 16-ին, հետագա ամիսներին 5 անգամ երկարաձգվել է։
Վերջին անգամ արտակարգ դրության ռեժիմը երկարացնելու որոշումն ընդունվել է հուլիսի 13-ին և կավարտվի օգոստոսի 12-ին։
