ԵՐԵՎԱՆ, 24 հունիսի – Sputnik, Լաուրա Սարգսյան. Թուրքիան փորձում է կանխել Հայոց ցեղասպանության ճանաչման ալիքը, որը սկսվել է աշխարհում։ Դրանով է պայմանավորված Անկարայի մտահոգությունը և Հայոց ցեղասպանության հարցով գերատեսչություն ստեղծելու որոշումը։ Դրանում համոզված է թուրքագետ Ռուբեն Սաֆրաստյանը։
«Միայն արյան հոտը կարող է ձեզ սթափեցնել». մեկ դար անց թուրքի նամակը Կոմիտասին
Ավելին, նա կարծում է, որ Թուրքիան այսօր զբաղվում է պատմությունը կեղծելով, այդ իսկ պատճառով նրա նախաձեռնությունն ի սկզբանե դատապարտելի է։
Ավելի վաղ հայտնի էր դարձել, որ Թուրքիայում` Հայոց ցեղասպանությանն առնչվող բոլոր հարցերի վերաբերյալ առանձին գերատեսչություն կստեղծվի։ Նման որոշում է կայացրել Թուրքիայի բարձրագույն խորհրդատվական խորհուրդը՝ նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի գլխավորությամբ։
«Չեմ կարծում, որ նոր կառույցի ստեղծումը թույլ կտա թուրքական ստահոդ քարոզչությանը նոր մակարդակ սահմանել։ Նրանք կշարունակեն այն, ինչ արել են տասնամյակներ շարունակ, գուցե ավելի նպատակադրված, ավելի շատ ջանքեր գործադրելով», – Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց Սաֆրաստյանը։
Թուրքագետը Թուրքիայի իշխանության որոշումը կապում է անցած շաբաթ Էրդողանի ղեկավարությամբ տեղի ունեցած Բարձրագույն խորհրդատվական խորհրդի նիստի հետ։ Նիստի ժամանակ քննարկվել են այսպես կոչված «հակազդման միջոցառումները՝ ուղղված Օսմանյան պետությունում 1915 թվականի իրադարձությունների շուրջ անհիմն հակաթուրքական զրպարտությունների»։
Սաֆրաստյանն ընդգծեց, որ Թուրքիան գերատեսչության ստեղծմամբ փորձում է կանխել Հայոց ցեղասպանության ճանաչման այն ալիքը, որը սկսվել է աշխարհում։ Ավելին, նա կանխատեսում է, որ մոտ ապագայում 1915 թվականի դեպքերը կճանաչի նաև Եգիպտոսը։ Ավելի վաղ Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչեց Սիրիան։
«Մենք չպետք է մոռանանք, որ այն, ինչ անում է Թուրքիան պատմության և իրականության աղավաղում է, իսկ այն, ինչ անում ենք մենք` դա իրականությունը, պատմական փաստերը ճանաչելու պահանջ է», – նշեց Սաֆրաստյանը։
Նրա խոսքով՝ Հայաստանը պետք է շարունակի Հայոց ցեղասպանության ճանաչման և դատապարտման քաղաքականությունը, այդ թվում՝ սփյուռքի հետ համագործակցությամբ։
Ստեղծված իրավիճակը ոչ այնքան գունեղ է մեկնաբանում մեկ այլ թուրքագետ Տիրան Լոքմագյոզյանը։ Նա ևս կարծում է, որ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցում ՀՀ իշխանությունը պետք է կոնկրետ քայլեր ձեռնարկի, չի կարելի խաղադրույք կատարել միայն սփյուռքի վրա։
Լոքմագյոզյանը նշեց, որ նման գերատեսչություններն ու կառույցները Թուրքիայի համար նոր չեն, դրանք եղել են նաև նախկինում և դրանց աշխատանքը կեղծ տեղեկություն տարածելն է։
«Այժմ հավանաբար այդ ամենն ավելի պրոֆեսիոնալ մակարդակով կարվի, ինչը կարող է Հայաստանի համար որոշակի խնդիրներ ստեղծել», – ընդգծեց Լոքմագյոզյանը։
Ըստ նրա` շատերը դրա վրա «միավորներ են հավաքում»։ Եթե գիտության ոլորտում մարդն ուզում է առաջընթաց ունենալ, որևէ բանի հասնել Թուրքիայում, բավական է, որ նա հակահայկական ատենախոսություն պաշտպանի կամ հոդված գրի։
Նա մտահոգված է, որ Հայաստանը չունի Հայոց ցեղասպանության հարցերով զբաղվող որևէ կառույց։ Եվ իշխանություններն ըստ էության այդ գործը դրել են սփյուռքի ու Հայ դատի հանձնախմբի ուսերին։
Լոքմագյոզյանը ենթադրում է, որ Թուրքիան լավ ֆինանսական ռեսուրսներ ունի, կարող է առաջ մղել Ցեղասպանության մերժման իր դրույթները, այդպիսով խոչընդոտելով Հայաստանի գործունեությանը։
Թուրքագետը կարծում է, որ իշխանությունները պետք է այդ հարցով համագործակցեն տարբեր կառույցների հետ, ծրագրեր մշակեն և ուժեղացնեն Ցեղասպանության ճանաչմանն ուղղված իրենց քաղաքականությունը։
1915 թվականին տեղի ունեցած ոճրագործությունը, որի հետևանքով Օսմանյան կայսրությունում ավելի քան 1,5 մլն հայ է սպանվել, ХХ դարի առաջին ցեղասպանությունն է համարվում։ Թուրքիան ավանդաբար մերժում է ցեղասպանություն իրագործելու մեղադրանքներն ու անչափ ցավագին է ընդունում այդ հարցի վերաբերյալ քննադատությունները։
«Թուրքիայի քիթը տրորեցին». Պոզները` ցեղասպանության ճանաչման վերաբերյալ ԱՄՆ քայլերի մասին
Հայոց ցեղասպանությունն առաջինը ճանաչել է Ուրուգվայը 1965 թվականին, այնուհետև նրա օրինակին են հետևել Ռուսաստանը, Ֆրանսիան, Իտալիան, Գերմանիան, Հոլանդիան, Բելգիան, Լեհաստանը, Լիտվան, Սլովակիան, Շվեդիան, Շվեյցարիան, Հունաստանը, Կիպրոսը, Լիբանանը, Կանադան, Վենեսուելան, Արգենտինան, Բրազիլիան, Չիլին, Վատիկանը, Բոլիվիան, Չեխիան, Ավստրիան, Լյուքսեմբուրգը։ ԱՄՆ 50 նահանգներից 44-ը պաշտոնապես ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը, ինչպես նաև ապրիլի 24-ը հայտարարել Ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օր։
