Արմենուհի Մխոյան Sputnik Արմենիա
1918 թվականի մայիսի 15-ին թուրքական զորքերը գրավեցին Ալեքսանդրապոլը (Գյումրին) և առաջ շարժվեցին: Այդ օրերին թուրքերի սրի զոհը ոչ միայն հայերն էին, Ալեքսանդրապոլում նաև շատ ռուսներ մահացան թուրքական հարձակումից: Ոմանք էլ, չհամակերպվելով կատարվածի հետ, յուրովի պայքարեցին թուրքերի դեմ:
Թիֆլիսում լույս տեսնող «Մշակ» թերթը շատ մանրամասն ներկայացրել է Ալեքսանդրապոլում ապրող ռուս մեքենավար Վինագրադովի հետ է կապված դեպքը։ Նա, տեսնելով թուրքական դաժանությունները, հրաժարվում է թուրք զինվորներին տեղափոխել Մասիսի կայարան` Ուլունխալի:
Sputnik Արմենիային հետ զրույցում քաղաքական մեկնաբան Դերենիկ Մալխասյանը ներկայացնում է վերոհիշյալ դեպքի մասին ««Մշակի» հրապարակումը։
«Ռուս մեքենավար Վինագրդովն իր ընկերներին ասել է, որ ինքը չի թողնի, որ թուրքերին գնացքով տեղափոխեն, իսկ եթե իրեն ստիպեն՝ գնացքը կխորտակի։ Ու ըստ երևույթին այդպես էլ արել է՝ թուրք զինվորներին Ալեքսանդրապոլից դեպի Ուլունխալի (ներկայիս Մասիս) տեղափոխող գնացքը վթարվել է։ Դրա հետևից եկող երկրորդ գնացքը, հարվածելով շրջված առաջին գնացքին, ևս շրջվել է, ինքը՝ Վինագրադովը մահացել է: Ամենայն հավանականությամբ, պատճառը մենքենավարի արագությունն է եղել»,-գրում է «Մշակը»։
Ցավոք, գնացքների վթարի հետևանքով թուրքերի զոհերի թվի մասին այլ տեղեկություններ չկան, սակայն սա էլ, ըստ Դերենիկ Մալխասյանի, բավարար է հիշելու ու խոսելու ռուս մեքենավարի մարդասիրության ու մեծահոգության մասին: «Վինագրադովի միայն ազգանունն է հայտնի, նրա անունը ոչ մի տեղ չի շոշափվում, չկան նաև նրա կատարածի մասին այլ հրապարակումներ, բայց, կարծում եմ սրա մասին պետք է խոսվի: Դժվար չէ պատկերացնել, թե թուրք զինվորներ տեղափոխող 2 գնացքի վթարից քանի զոհ կամ վիրավոր կլիներ: Հիշենք, որ նրանք ուզում էին գրավելով շարժվել առաջ՝ Ալեքսանդրապոլից դեպի Մասիս կայան»,-հավելում է Դերենիկ Մալխասյանը:
Մոռացված պատմություն. Հայաստանի և Թուրքիայի հարաբերությունները Ցեղասպանությունից հետո
Մայիսի 15-ին Ալեքսանդրապոլը գրավելուց հետո, թուրքական մի զորամաս արշավել է Ղարաքիլիսա (այժմ՝ Վանաձոր), իսկ 36-րդ դիվիզիան` Յաղուբ Շևքի փաշայի գլխավորությամբ, թափանցելով Արարատյան դաշտ, արշավել է Սարդարապատի ուղղությամբ՝ Երևան ներխուժելու նպատակով։
1920 թվականի դեկտեբերի 2–ի լույս 3–ի գիշերը կնքվել է Ալեքսանդրապոլի հաշտության պայմանագիրը, որով պատերազմը Թուրքիայի և Հայաստանի իջև համարվել է ավարտված և որոշվել է 2 երկրների միջև սահմանները։
