ԵՐԵՎԱՆ, 16 ապրիլի – Sputnik. Կորոնավիրուսի և արտակարգ դրության ռեժիմի ֆոնին Հայաստանում շարունակվում է քննարկվել առաջին անհրաժեշտության սննդամթերքի շուկայում տիրող իրավիճակը։ Ու թեև հիմա չկան անցած ամսվա խուճապային տրամադրությունները, այդուհանդերձ ԶԼՄ–ներն ու սոցցանցերի օգտատերերը ժամանակ առ ժամանակ ահազանգում են այս կամ այն մթերքի թանկացման մասին։
Մեր դիտարկումները ցույց տվեցին, որ առևտրի խոշոր կենտրոններում էական փոփոխություններ չկան։ Փոխարենը` գների զգալի տարբերություն կա փոքր խանութներում։ Օրինակ` 10 օր առաջ 1 կգ բրինձն արժեր միջինը 500 դրամ, այսօր` 650։ Հնդկաձավարը վաճառվում է 800-900 դրամով։ Մոտ 400 դրամով թանկացել է ռուսական օղին։ Արևածաղկի ձեթի գինը մնացել է նույնը, իսկ սերուցքային կարագի որոշ տեսակները թանկացել են 400-500 դրամով։
Փորձագետների կարծիքով` չնայած հատվածական թանկացումներին, շուկայում տիրող իրավիճակն ընդհանուր առմամբ համապատասխանում է նրան, ինչի մասին այսօր կառավարության նիստում խոսեց վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։
Իսկ վարչապետն ասաց, որ վերջին շրջանում առաջին անհրաժեշտության պարենամթերքի գների որոշակի տատանումներ են եղել, բայց հիմա այդ ցուցանիշները վերադարձել են իրենց բնական նշաձողին։
Փաշինյանն իրավացի է տատանումների հարցում։ Մարդկանց հիշողության մեջ թարմ է կոճապղպեղի հետ կապված պատմությունը, որի 1 կգ–ի գինը ինչ–որ պահի 1500 դրամից հասավ 15.000–ի։ Կոճապղպեղի թեման քննարկվեց այնքան, որքան ավելի վաղ քննարկվել էին բժշկական դիմակներն ու զուգարանի թուղթը։
Թեմային նախ անդրադարձավ Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովը, իսկ հետո նաև անձամբ վարչապետը։
Ապրիլի սկզբին սուպերմարկետներում որոշ չափով թանկացել էին ցիտրուսային մրգերը, կարագը (այդ թվում` բուսական յուղը), հավի և տավարի միսը։ Հիմա գները կարծես թե կարգավորվել են։
«ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի` պարենամթերքի գների կայունացման վերաբերյալ հայտարարությունն ընդհանուր առմամբ արտացոլում է շուկայի ընթացիկ վիճակը», –Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց տնտեսագետ, Կովկասի ինստիտուտի փորձագետ Հրանտ Միքայելյանը։
Նա այս կայունացումը մեծ մասամբ կապում է ԿԲ–ի` գնաճի զսպման քաղաքականության հետ։ Օրինակ` 2020 թվականի հունվար–մարտին գնաճը կազմել է 0,1%, այսինքն` գրեթե զրոյական է եղել։ Միքայելյանը նշում է, որ մարդիկ այնքան են սովորել զրոյական գնաճին, որ գնային փոքր տատանումներն իսկույն մեծ արձագանք են ստանում։
Հատկանշական է, որ իրավիճակի վրա չեն ազդում բեռնափոխադրումների գործընթացում այսօր առկա դժվարություններն ու սահմանափակումները։ Անկախ Վերին Լարսում պարբերաբար առաջացող հերթերից, դրանք որևէ խափանումների և գնաճի չեն հանգեցնում։ Միքայելյանը բացատրում է, որ դժվարություններն առնչվում են ոչ թե ապրանքների ներմուծմանը, այլ հակառակը` արտահանմանը։ Մինչ օրս դեպի Հայաստան պարենամթերքի մատակարարման լուրջ խոչընդոտներ չեն առաջացել։ Բացի դրանից, Միքայելյանի խոսքով, մեր հանրապետությունը պարենամթերքի մի շարք տեսակների հարցում լիովին ինքնաբավ է։
«Օրինակ` Հայաստանն ինքն իրեն 80%–ով ապահովում է մսով, բացի հավի մսից, մրգերի դեպքում` 75-80%–ով, բանջարեղենի դեպքում` գրեթե 100%–ով։ Հիմա վաղ է խոսել պարենային անվտանգությանը սպառնացող վտանգների մասին։ Դրա համար շատ ավելի երկար կարանտին է պետք և ավելի լուրջ սահմանափակումներ», – կարծում է տնտեսագետը։
Հետաքրքրական է, որ նմանատիպ իրավիճակ է նաև համաշխարհային շուկայում։ Միքայելյանի խոսքով` կորոնավիրուսը երկակի ազդեցություն է գործել։ Արտադրության ծավալների կրճատում կա, բայց դա չի հանգեցնում ապրանքների դեֆիցիտի, որովհետև նվազել է մարդկանց ու տնտեսական ակտիվությունը։
Ակտիվության նվազմանը զուգահեռ կրճատվել է նաև սպառման ծավալը (չեն աշխատում սրճարանները, ռեստորանները, հանրային սննդի կետերը)։ Գումարվել են նաև նավթամթերքի ցածր գները, հետևաբար նվազել է նաև բեռնափոխադրումների արժեքը։
Միքայելյանն այս պահին պարենային ապահովման հարցում մտահոգիչ միտումներ չի տեսնում։ Սակայն եթե առաջիկայում համավարակի հետ կապված իրավիճակը չփոխվի, ապա արդեն մի քանի ամիս անց ճգնաժամն անխուսափելի կլինի։
